PV P3 W4

• Persoonlijke Verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

9  -  Vitale functies

hoofdstuk

1

Waar denk je aan bij vitale functies?

9 vitale functies

Vitale functies zijn van levensbelang, valt de regeling hiervan uit dan zijn we in levensgevaar...

• ademhaling (H9.1)
• circulatie (H9.2)
• bewustzijn (H9.3)
• temperatuur (H9.4)

9 vitale functies

Vitale functies worden bestuurd door de hersenstam. Deze zit onder de grote hersenen...

• het is evolutionair het oudste hersendeel
• het regelt de werking van de organen die betrokken zijn bij vitale functies

9 vitale functies

• Wanneer een vitaal orgaan faalt, heeft het gevolgen voor andere organen

9.1 Observeren van ademweg en ademhaling

Deze factoren bepalen het risico op het krijgen van complicaties...

• mate van bewegen (ouderen bewegen vaak minder, kunnen niet altijd zelf van houding veranderen of zijn van anderen afhankelijk om te bewegen)

9.1.1 observeren van de ademweg

• zonder een vrije ademweg is ademen niet mogelijk
• dan is geen uitwisseling tussen zuurstof en kooldioxide mogelijk
• weefsels en organen krijgen onvoldoende zuurstof en lopen schade op

9.1.1 observeren van de ademweg

De ademweg kan dicht zitten door...

• een vreemd voorwerp
• verslikken (eten, slijm)
• dikke tong na een allergische reactie 
• brandwond bij de hals
• astma of longfalen
• longontsteking

9.1.1 observeren van de ademweg

Je kan een dichte ademweg (obstructie) verhelpen door...

• 5x rugslagen tussen de schouderbladen

9.1.1 observeren van de ademweg

Je kan een dichte ademweg (obstructie) verhelpen door...

• 5x buikstoten (Heimlich-manoeuvre) onder het borstbeen

9.1.1 observeren van de ademweg

Je kan een dichte ademweg (obstructie) verhelpen door...

• mond -en keelholte uitzuigen
• let op: het activeert de luchtpijp slijm te maken(!)

9.1.1 observeren van de ademweg

• Om de luchtwegen open te houden, kan een buis  (endo-tracheale tube) ingebracht worden
• op de buis kan beademings-apparatuur worden aangesloten
• dit heet intuberen

9.1.1 observeren van de ademweg

Je kan een dichte ademweg (obstructie) verhelpen door...

• in de stabiele zijligging leggen, bij braaksel, slijm of bloed in de mond

9.1.1 observeren van de ademweg

Je kan een dichte ademweg (obstructie) verhelpen door...

• het voorwerp uit de mond-keelholte halen als je voldoende zicht hebt (risico op verder duwen...)

9.1.2 observeren van de ademhaling

Door in- en uit te ademen krijgt het lichaam de nodige zuurstof (brandstof) en kan het lichaam de kooldioxide (afval) kwijt

• je kan de volgende observaties doen...

9.1.2 observeren van de ademhaling

1 Ademfequentie (het aantal inademingen per minuut)

• normaal 12 - 20 per minuut in rust
• bradypneu (te traag ademen)
• tachypneu of hyperventilatie (te snel ademen)

9.1.2 observeren van de ademhaling

1 Ademfequentie

Oorzaken van bradypneu...

• sufmakende medicijnen
• alcohol en drugs
• onderkoeling
• slaap of diepe rust

9.1.2 observeren van de ademhaling

1 Ademfequentie

Oorzaken van tachypneu...

• koorts
• fysieke inspanning
• emoties, stress, angst en pijn
• shock (reactie op veel te weinig zuurstof in het lichaam)
• luchtwegaandoeningen

9.1.2 observeren van de ademhaling

2 Ritme en diepte (het patroon)

• normaal een constant hetzelfde patroon
• er zijn drie opvallend afwijkende adempatronen...

9.1.2 observeren van de ademhaling

2a Cheyne-Stokes adempatroon

• diepe en oppervlakkige ademhalingen wisselen elkaar af
• er is een periode van ademstilstand (apneu)
• komt voor bij ernstig hersenletsel
• komt voor bij cliënten die gaan overlijden

9.1.2 observeren van de ademhaling

2b Kussmaul adempatroon

• snelle en diepe ademhaling, zonder pauzes tussen in- en uitademing
• komt voor wanneer iemand hoge bloedsuikers heeft (bij ernstige suikerziekte)

9.1.2 observeren van de ademhaling

2c Agonaal adempatroon (of gaspen)

• een happende, zware en luidruchtige ademhaling
• impuls reactie bij een hartstilstand

9.1.2 observeren van de ademhaling

3 Symmetrie

• beide zijden van de borstkas bewegen gelijkmatig
• bij een klaplong is dit verstoord

9.1.2 observeren van de ademhaling

4 Hulpademhalingsspieren gebruiken

• spieren tussen de ribben, hals- en schouderspieren gebruiken om te ademen
• doel is zoveel mogelijk lucht krijgen (bij ernstig longfalen)
• is erg vermoeiend

9.1.2 observeren van de ademhaling

5 Huidskleur

• zuurstoftekort in de huid toont een blauwe huid (en lippen)
• dit heet cyanose

9.1.2 observeren van de ademhaling

6 Neusvleugelen

• zuurstoftekort proberen op te heffen door de neus meer geopend te krijgen

9.1.2 observeren van de ademhaling

7 Geluid horen bij het ademen
Ademen is geluidloos
Je hoort wel geluid bij...

• snurken
• wanneer lucht niet ongehinderd naar de longen en weer terug kan (piepen, zagen, fluiten, tikken)

9.1.2 observeren van de ademhaling

Meten van het zuurstofgehalte

• de saturatie geeft het percentage aan van het hemoglobine, dat gebonden is met zuurstof

Hb

9.1.2 observeren van de ademhaling

Meten van het zuurstofgehalte

• de saturatie geeft het percentage aan van het hemoglobine, dat gebonden is met zuurstof
• bij gezonde mensen is de saturatie (SpO2) tussen 98 - 100
• bij lager dan 92 zal de cliënt ook benauwd zijn

9.1.3 ademhalingsproblemen

Klachten bij zuurstoftekort zijn...

• hoofdpijn en suf
• benauwd
• afwijkend adem- / hartritme
• hoesten
• ademen met geluiden
• onrustig en verward
• blauwe huidskleur (cyanose)

opdrachten 1 t/m 12 maken en zelf nakijken