Les 6 week 1 Nederlands

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Les 6

Les Nederlands 

Planning vandaag

Uitleg: 

- Samenstellingen

Communicatieve vaardigheden; miscommunicatie

Uitvoeren: 

- werken in studiemeter 

Samenstellingen

Samenstellingen

Een samenstelling is een woord dat uit meerdere woorden bestaat.

Basisregel

Als het kan, schrijf je de woorden gewoon aan elkaar. Dit kan alleen als er dan geen problemen zijn met lezen of uitspreken van het woord.

Bijvoorbeeld:

Rugzak

Maximumsnelheid

Badkamerdeur

Koppelteken

Als er wel problemen zijn met het lezen of uitspreken van een woord, kun je een koppelteken gebruiken. 

Dit is bijvoorbeeld zo als er door het samenstellen van twee klinkers, een andere klank ontstaat.

Bijvoorbeeld:

Na-apen

Mini-emmer

Koppelteken

Je gebruikt ook een koppelteken bij een samenstelling met een afkorting, aparte letter of symbool.

Bijvoorbeeld:

Dvd-speler

%-teken

Tussen-s

Wat is juist geschreven?

1. zee egel
2. zeeegel
3. zee-egel

Wat is juist geschreven?

1. zomer vakantie
2. zomervakantie
3. zomer-vakantie

Wat is juist geschreven?

1. IQ test
2. IQtest
3. IQ-test

Tussenletters

Tussen de woorden van een samenstelling gebruik je vaak extra letters, dit zijn tussenletters.

Om te weten welke tussenletters je gebruikt, moet je het eerste woord eerst in meervoud zetten.

Tussenletters

Eindigt het eerste deel in het meervoud op -en of -n, maar nooit op -s, dan krijgt het woord in een samenstelling de tussenletters -en of -n.

Bijvoorbeeld:

Tandenborstel

Kattenkruid

Enveloppenverpakking

Tussenletters

Kun je het eerste deel van het woord in het meervoud zowel met -(e)n als met -s schrijven, dan gebruik je de tussenletter -e.

Bijvoorbeeld:

Vitaminepillen (vitaminen/vitamines)

Secondewijzer (seconden/secondes)

Tussenletters

Eindigt het eerste deel van het woord op -eren, dan schrijf je in de samenstelling -er. 

Bijvoorbeeld:

Kinderfeest (kinderen) 

Rundersalade (runderen)

Tussenletters

Als het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets dat uniek is, schrijf je geen -en, maar alleen een -e. 

Bijvoorbeeld:

Zonnebloem

Koninginnedag

Tussenletters

Ook als het eerste gedeelte van de samenstelling geen meervoud heeft, schrijf je geen -en, maar alleen een -e. 

Bijvoorbeeld:

Roggebrood

Rijstepap

Tussenletters

Als het eerste gedeelte nauwelijks meer als woord te herkennen is of niet meer letterlijk opgevat kan worden , schrijf je geen -en, maar alleen een -e. Dit is vaak zo bij uitdrukkingen.

Bijvoorbeeld:

Bakkebaard

Spillepoot

Wat is juist geschreven?

1. Paardebloem
2. Paardenbloem

Wat is juist geschreven?

1. Maneschijn
2. Manenschijn

Wat is juist geschreven?

1. Tarwekorrel
2. Tarwenkorrel

Wat is juist geschreven?

1. Bullebak
2. Bullenbak

Tussenletters

Je schrijft een tussenletter -s, als je deze hoort in de uitspraak van het woord.

Bijvoorbeeld:

Bakkersroom

Streepjescode

Verlovingsring

Tussenletters

Als het tweede gedeelte van de samenstelling met een -s begint, kun je de tussen-s niet meer horen. Vergelijk de samenstelling dan met een andere samenstelling, die met hetzelfde woord begint.

Bijvoorbeeld:

Stationsstraat (stations-plein)

Dorpsschool (dorps-raad)

Wat is juist geschreven?

1. Meningverschil
2. Meningsverschil

Wat is juist geschreven?

1. Bruidsluier
2. Bruidssluier

Maak de juiste samenstelling: mp3+speler

Maak de juiste samenstelling: meisje+stem

Maak de juiste samenstelling: auto+export

Maak de juiste samenstelling: moeder+kindje

Maak de juiste samenstelling: zon+bril

Communicatie - miscommunicatie

Hoe werkt dat?

Inhoudsaspect

Relatieaspect

WAT

HOE

Hij roept hard:"Zit!"

"Zit!" = onvriendelijk, hard schreeuwend

1. inhoudelijk aspect (de boodschap, wat)
2. relationeel aspect (de manier waarop, hoe)

"Zit!" =
"wil je gaan zitten?"

1. inhoudelijk aspect (de boodschap, wat)
2. relationeel aspect (de manier waarop, hoe)

Communicatieproblemen

Waar denk jij aan
bij miscommunicatie?

Communicatieproblemen

https:

Miscommunicatie - ruis

Miscommunicatie heeft een aantal oorzaken, een van die oorzaken is ‘ruis’.

Ruis kan op verschillende manieren ontstaan. Er is interne ruis en externe ruis.

• Bij interne (van binnen) ruis kun je denken aan zenuwen, niet helemaal lekker in je vel zitten of het bijvoorbeeld heel warm hebben.
  
• Bij externe (van buitenaf) ruis kun je denken aan een boek dat op de grond valt, een deur die dichtklapt of een alarm dat afgaat.
  

Wat is een voorbeeld van interne ruis?

1. Je hond blaft
2. Je bibbert van de kou
3. De buurman boort een gat in de schutting
4. Je hebt een blauwe plek

Is het kabaal van het legen van een vuilniswagen een vorm van interne of externe ruis?

1. Interne ruis
2. Externe ruis

Geef 3 voorbeelden
van externe ruis

Geef 3 voorbeelden
van interne ruis

Beantwoord de volgende vragen:
1. Welke ruis is in deze situatie aanwezig?
2. Wat is de oorzaak van de ruis?
3. Hoe had deze ruis voorkomen kunnen worden?

Huiswerk

Starttaal online - 3F - taalverzorging - spelling - aaneenschrijven en tussenklanken

3 oefeningen maken