V4 - TH3 genetica- BS1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 3 - Genetica

BS 1  - fenotype en genotype

Leerdoelen vandaag

Na deze les kun je:

• omschrijven  wat het genotype en fenotype van een organisme is
• omschrijven  wat  DNA-sequentie en genexpressie betekenen
• uitleggen dat het fenotype wordt veroorzaakt door het genotype en externe factoren (milieu).

Begrippen BS1 

fenotype

chromosomen

genotype

paren

karyotype

karyogram

autosomen

homologe chromosomen

geslachtschromosomen

gen

genoom

nucleotiden

basenparing

DNA-sequentie

allel

genexpressie

inactivatie

milieufactoren

modificatie

aangeboren afwijking

erfelijke ziekte

Fenotype vs. genotype

Karyogram

Karyogram

mens

•  23 sets -> 46 chromosomen
• set = homologe chromsomen
• 1 van vader en 1 van moeder
• in G2 fase tot mitose bestaande uit 2 kopieën
• van groot -> naar klein
• #23 =  geslachtschromosomen

DNA - DesoxyriboNucleicAcid - desoxyribonucleïnezuur

DNA is opgebouwd uit 4 verschillende bouwstenen (nucleotide); A,C,T,G

Elk nucleotide is opgebouwd uit 

3 onderdelen:

1. fosfaat

2. desoxyribose (suiker)

3. stikstofbase 

engels                                  nederlands

Baseparing

genen - genoom

genen:

deel van het chromosoom dat de informatie bevat voor een specifieke eigenschap

genoom:

alle het DNA in de cel

genen - allel

gen 

1 specifieke eigenschap 

(vb. bruin haar)

allel

een variant van een gen 

(vb. bruin, blond, zwart, rood haar)

Gen expressie

<- gen inactivatie

<- gen expressie

genregulatie

genen kunnen:

geactiveerd = actief = aangezet worden -> wel zichtbaar

 geïnactiveerd = inactief = uitgezet worden -> niet zichtbaar

nodig voor: 

celspecialisatie

invloeden genregulatie

milieu 

(vb.: temperatuur, luchtvochtigheid, luchtkwaliteit, roken)

modificatie (zowel erfelijk als niet-erfelijk)

(vb. erfelijk: mutatie - niet erfelijk: een tak die afbreekt)

Oorzaken mutaties

Vragen rondje!

Een eeneiige tweeling heeft hetzelfde (1)…………………… De tweeling wordt bij de geboorte uit elkaar gehaald en groeit niet samen op.

1. haren
2. fenotype
3. genotype
4. omgeving

Een eeneiige tweeling heeft hetzelfde genotype De tweeling wordt bij de geboorte uit elkaar gehaald en groeit niet samen op. Hierdoor heeft het ene meisje een blond haar en het andere meisje donkerblond haar. Het (2) …………………… van de meisjes is verschillend.

1. haren
2. fenotype
3. genotype
4. omgeving

Een eeneiige tweeling heeft hetzelfde genotype De tweeling wordt bij de geboorte uit elkaar gehaald en groeit niet samen op. Hierdoor heeft het ene meisje een blond haar en het andere meisje donkerblond haar. Het fenotype van de meisjes is verschillend. Dit komt door de (3)……………………

1. haren
2. fenotype
3. genotype
4. omgeving

De karyogrammen:

1. Links man Rechts vrouw
2. Links vrouw Rechts vrouw
3. Links man Rechts vrouw
4. Links vrouw Rechts man

Iemand ziet er niet zo vrolijk uit. Dit is een uiting van het:

1. haren
2. fenotype
3. genotype
4. omgeving

Iemand heeft de bloedgroep AB, dit is bepaald door het:

1. haren
2. fenotype
3. genotype
4. omgeving

Erfelijke eigenschappen

Modificaties

bladerende naar het licht zijn gegroeid

behaarde geranium bladeren

haar blonderen

bruine ogen

een zachte huid

een zongebruinde huid

taaislijm ziekte

huiswerk

opdrachten 1 t/m 7

verdieping? opdracht 8 t/m 10