De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

De Verlichting

Leidende vraag

Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over de ideale samenleving?

Het schild van Minerva

‘De boekhandel van de wereld. Drukkers, boekverkopers en lezers in de Gouden Eeuw’.

0

Hobbes

• Volgens Thomas Hobbes (1588-1679 ) is de mens van nature slecht
• Homo homini lupus ("De cive, 1651)
  
• Er is een sterke leider nodig om de mens tegen zichzelf te beschermen 
• De vorst neemt de beslissingen anders ontstaat er chaos

Rousseau (1712 - 1778)

• Voorbeeld: 'edele wilde'
• De mens is van nature goed
  
• Beschaving heeft gezorgd voor ongelijkheid
• Tegen de gecultiveerde samenleving

Montesquieu

De trias politica

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

Rechtelijke macht

Lodewijk XIV

Montesquieu: Trias Politica

Tussen welke tijdsperiodes bevinden de middeleeuwen zich?

1. Renaissance en verlichting
2. Oudheid en verlichting
3. Renaissance en romantiek
4. Oudheid en renaissance

Wanneer ontstond de verlichting?

1. 1520
2. 1740
3. 1650
4. 1600

Voltaire was een?

1. Atheïst, dit is iemand die gelooft dat god de wereld geschapen heeft, maar zich er daarna niet meer mee bemoeit.
2. Deïst, dit is iemand die niet gelooft dat er een god is.
3. Atheïst, dit is iemand die niet gelooft dat er een god is.
4. Deïst, dit is iemand die gelooft dat god de wereld geschapen heeft, maar zich er daarna niet meer mee bemoeit.

Wie bedacht de trias politica?

1. Spinoza
2. John Locke
3. Montesquieu
4. Rousseau

Verzwaring...

Maken 4.1:

Kernvragen 1 t/m 7 en/of

Ex.tra. 8 t/m 17 en/of

Samenvatten (maar oefen wel met
examenvragen!)

K.A. nummer 27 = De Verlichting

Radicale en gematigde Verlichting

Gematigde Verlichting: kleine veranderingen nastreven

- balans zoeken tussen oude en nieuwe ideeën

Radicale Verlichting: grote veranderingen nastreven

- democratie, vrijheid en gelijkheid vormen de basis van de samenleving

Gaston van Orleans (1608-1660); broer van koning Lodewijk XIII; wilde meer macht en streed tegen koning en adviseurs

Lodewijk XIII (1601-1643); 

kardinaal Richelieu (1585-1642): adviseur van Lodewijk XIII en Lodewijk XIV

kardinaal Mazarin (1602-1661): adviseur van Lodewijk XIV

Sociaal contract

Uitgangssituatie:

vorst heeft absolute macht door droit divin

Locke

contract tussen burgers en vorst:

* burgers dragen taken over aan vorst

* vorst beschermt burgers door wetgeving

* als een vorst dit niet goed doet, mag hij afgezet worden

John Locke (1632-1704)

Jean-Jacques Rousseau

Volkssoevereiniteit,  maar de staat heeft t.b.v  het volk de  hoogste macht.

Rousseau (1712-1778)

Sociaal contract van individuen om natuurlijke vrijheid (die wordt bedreigd door het recht van de sterkste) te ruilen voor politieke vrijheid (veiligheid) --> Volkssoevereiniteit!

•  werkt met de Volonté General (de staat zorgt voor het algemeen belang).
  = anders dan Hobbes omdat..?

     = anders dan Locke omdat..?

Verlicht absolutisme

• Absolute vorsten baseren macht op Droit Divin
• Verlicht Absolute vorsten leggen nadruk op sociaal contract: dienaars van de staat
• Daarnaast steun aan verlicht filosofen, bouwen van bibliotheken, enzovoorts
• Voorbeelden: Catharina de Grote, Frederik de Grote, Jozef II
  
• Alles voor het volk, niets door het volk
  

Adam Smith

• Mensen streven altijd eigen voordeel na
• Vrije economie
• Tegen mercantilisme
  
• Wet van vraag en aanbod zorgt als onzichtbare hand voor zo groot mogelijke voorspoed

Wat is de beste opsomming van 'De verlichting'?

1. Jari zag eindelijk het licht
2. Humanisme, rationalisme en optimisme
3. Wetenschap, rationalisme en optimisme
4. Wetenschap, democratie en rationalisme

Aan wie / wat had de koning volgens Rousseau zijn positie te danken?

1. Aan god
2. Aan de Kerk
3. Aan de derde stand
4. Aan het volk

Lees de bron:

Welke bewering over de bron is niet juist?

1. Spinoza vond dat iedereen mocht zeggen wat hij wil.
2. Spinoza was een immigrant.
3. Spinoza was voor gewetensvrijheid.
4. Spinoza´s vrijheid werd eerst beperkt door de regels van de een Joodse geloofsgroep.

Welke van onderstaande personen heeft als eerste kritiek op de kerk?

1. Spinoza
2. Erasmus
3. Locke
4. Voltaire

Welke filosoof legde ongewild de theoretische basis voor de terreur namens het volk in 1793?

1. Rousseau
2. Montesquieu
3. Spinoza
4. Voltaire

KORTOM:
Het nieuwe denken ging eerst alleen over de natuur en de wereld. Totdat wetenschappers dit nieuwe denken gingen toepassen op de mens en maatschappij: 

• Hoezo is een koning aangewezen door God en mag hij als een God regeren?
• Wie mag het land besturen en hoe moet dat eerlijk gebeuren?
• Hoezo mag een koning zo maar meer belasting gaan vragen? 

Op weg naar de Franse revolutie!

Verzwaring...

Maken 4.1:

Kernvragen 1 t/m 7 en/of

Ex.tra. 8 t/m 17 en/of

Samenvatten (maar oefen wel met
examenvragen!)