Taalverzorging 1 vmbo BK leerjaar 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Taalverzorging 1: H2 en H4

Zelfstandig naamwoord

Wat is het ook alweer? 

Maar let op: je kunt niet van ieder zelfstandig naamwoord enkelvoud of meervoud maken. Het woord ‘hersenen’ bestaat alleen in het meervoud. En wat dacht je van het woord ‘aarde’? Daar kun je juist geen meervoud van maken.

Voorbeeld herkennen zelfstandig naamwoord

Is het woord boom een zelfstandig naamwoord?

Van het woord ‘boom’ kun je meervoud maken. Dan krijg je ‘bomen’.

Je kunt het woord ook verkleinen. Dan wordt de boom een boompje.

Vóór ‘boom’ kun je het lidwoord ‘de’ zetten; dan krijg je ‘de boom’.

‘Boom’ is dus een zelfstandig naamwoord.

Lidwoorden

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord. Soms staat tussen het lidwoord en het zelfstandig naamwoord nog wel een ander woord, zoals bij "het oude boek".

De 3 lidwoorden zijn: de, het en een.

Maak opdracht 1 en 2 van H2 op blz. 32

Wanneer welk lidwoord?

Of je ‘de’ of ‘het’ moet gebruiken, hangt ervan af of het zelfstandig naamwoord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is.

Dit kan je vinden in het woordenboek!

Wanneer je twijfelt, zoek je gewoon het zelfstandig naamwoord op in het woordenboek. Kijk of er een ‘m’, een ‘v’ of een ‘o’ achter staat.

Als een woord mannelijk (m) of vrouwelijk (v) is, betekent dat dat je ‘de’ moet gebruiken.

Is een woord onzijdig (o), dan gebruik je het lidwoord ‘het’!

Maak opdracht 5 van H2 op blz. 33

Leerdoelen

• Vandaag leren jullie wat werkwoorden zijn
• Vandaag leren jullie wat persoonsvorm is
• Jullie gaan deze kennis toepassen in de opdrachten 

Werkwoorden

Veel werkwoorden zijn makkelijk te herkennen. Ze geven heel duidelijk informatie over de activiteit die iemand aan het doen is. Denk maar aan:

rennen

springen

vallen

knutselen

paardrijden

gamen

Werkwoorden

Toch zijn niet alle werkwoorden even goed herkenbaar als je alleen naar deze eigenschap kijkt.

Dit zijn ook werkwoorden, terwijl ze veel minder duidelijk een activiteit aangeven:

gaan

twijfelen

bedenken

beheersen

zijn

hebben

Werkwoorden

Werkwoorden kun je vervoegen. Dat betekent dat je ze in verschillende vormen kunt gebruiken. Welke vorm je gebruikt, hangt af van de persoon die de handeling uitvoert en van de tijd waarin de zin staat.

In de volgende slide staat een voorbeeld met het woord dansen.

Persoonsvorm

Een persoonsvorm is het werkwoord in de zin dat kan veranderen van tijd.

Je vindt de persoonsvorm onder andere door de zin in een andere tijd te zetten. Staat de zin in de tegenwoordige tijd (gebeurt het nu)? Dan zet je de zin in de verleden tijd.

Voorbeeld

Mijn opa wint de schaakwedstrijd.

Dit gebeurt NU; dit is dus de tegenwoordige tijd.

Zet de zin in de verleden tijd:

Mijn opa won de schaakwedstrijd.

Dit gebeurde EERDER (bijvoorbeeld eergisteren of twee weken geleden); dit is de verleden tijd.

Het werkwoord ‘wint’ is veranderd in ‘won’. ‘Wint’ is daarom de persoonsvorm.

2 andere manieren om de persoonsvorm te vinden

Er zijn nog twee andere manieren om de persoonsvorm te vinden.

• Je kunt de zin vragend maken: Het werkwoord dat aan het begin van de zin komt te staan, is de persoonsvorm.
• Je zet de zin om van enkelvoud naar meervoud of andersom: Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Opdrachten

Maak opdracht 6, 7, 8 en 9 van H2.

Voltooid deelwoord

De term ‘voltooid deelwoord’ bestaat uit twee delen: ‘voltooid’ en ‘deelwoord’. De betekenis van het eerste deel is het belangrijkste. ‘Voltooid’ betekent dat iets al gebeurd is in het verleden en dat de activiteit nu klaar is.

Voorbeeld

Ik heb vorige week gevoetbald.

Dat voetballen gebeurde vorige week. In het verleden dus. Het voetballen is intussen voltooid. Het is afgerond en dus voorbij.

Maak opdracht 11 en 12 van H2 op blz. 37

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde is hetzelfde als alle werkwoorden in de zin, dus ook de persoonsvorm. 

De persoonsvorm is altijd onderdeel van het werkwoordelijk gezegde. Soms staan er meer werkwoorden in de zin. Die zijn dan ook allemaal onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

Soms is de persoonsvorm het enige werkwoord in de zin. Dan is de persoonsvorm het hele werkwoordelijk gezegde.

Maak opdracht 13 van H2 op blz. 37

Hoe zit dat in een vraagzin?

  Je kunt bij een vraagzin altijd de vraag ‘wie of wat + persoonsvorm?’ stellen. Bijvoorbeeld:

Komen Maud en Filiz morgen spelen?

Wie of wat komen? Het antwoord is ‘Maud en Filiz’. ‘Maud en Filiz is dus het onderwerp van de zin. 

Maak opdracht 14 van H2 op blz. 38

Onderwerp in tekst

Maak opdracht 16 van H2 op blz. 40