1.5 Dieren van vroeger

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

1.5 Dieren

van

vroeger

Programma

• Verwondersessie
  
• doelen
• les over onderzoek met kiekendieven
  
• Workshopsessie
  
• Maken opdrachten §1.4 (1-11)
  
• Communicatiesessie

Doelen van de les

Je weet wat fossielen zijn

Je weet hoe fossielen ontstaan

Je kan vertellen hoe je een fossielenonderzoeker noemt

Je weet hoe je kan bepalen hoe oud een fossiel is

Wat leefde er vroeger

Sommige planten of dieren zijn uitgestorven.

Hoe die er uitzagen, kunnen we soms achterhalen met fossielen: Overblijfsels van planten of dieren

Fossielen

Fossielen = overblijfselen van organismen

die vroeger leefden.

Paleontologen doen onderzoek 

naar fossielen. Ze proberen de 

organismen na te bouwen: reconstrueren 
hoe er uitzagen en leefden.

Fossielen

Fossielen = overblijfselen van organismen

die vroeger leefden.

Paleontologen doen onderzoek 

naar fossielen. Ze proberen de

organismen na te bouwen: reconstrueren 
hoe er uitzagen en leefden.

wat is waar?

De leeftijd van fossielen

Als je weet in welke steenlaag een fossiel ligt, kan je bepalen hoe oud hij ongeveer is

• Oudste lagen liggen onder

• nieuwste lagen liggen (meestal) boven

Hoe ontstaan fossielen

• Dier of plant gaat dood en zakt naar de bodem
• Zachte delen worden gegeten of vergaan
• Een laagje sediment (zand en klei) over de botten, elk jaar opnieuw
• De vele laagjes drukken steeds strakker op elkaar en sommige stoffen veranderen: het versteent
  

Hoe ontstaan fossielen?

Alleen harde delen worden bewaard. De rest verteert.

Ze worden bedekt met sediment: laagje van zand- en kleideeltjes en gebroken schelpen.

Hoe ontstaan fossielen?

Miljoenen jaren komt er steeds een laagje sediment overheen. Het gewicht drukt zand en klei in elkaar: het wordt hard.

Verstenen = hard worden van bodemlagen.

Erosie = slijten van de aardbodem door wind en water. 

De leeftijd van fossielen

Stoffen veranderen over tijd, en wetenschappers weten bij elke stof hoe snel dat gaat

Koolstof komt voor in levende en dode wezens, en het verandert met bekende snelheid.

Fossielen zijn van samenstelling veranderd ze bevatten meestal geen koolstof meer. Dan kijken ze vaak naar de verandering van ander stoffen zoals lood en uranium.

Koolstofdatering

Elementen worden ingedeeld naar het aantal protonen in de atoomkern. En van alle elementen bestaan varianten met een verschillend aantal neutronen in de kern. Zo'n variant heet een isotoop.

Gidsfossielen

Gidsfossielen gebruikt om te bepalen hoe oud een laag is

Fossielen die veel voorkomen, op veel plaatsen leefden, herkenbaar zijn en kort hebben geleefd

Gidsfossielen

Workshopsessie

Je maakt:

• opdrachten §1.5(1-17)

controleer de opdrachten

Wat niet af is, is huiswerk :) 

Kahoot

Communicatiesessie