Hoofdstuk 6,4 Infrarode en ultraviolette straling

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom

Pak je pen en schrift voor aantekeningen.

Zet je camera aan en je microfoon uit

We gaan zo beginnen

Spoorboekje

5 minuten voorbereiden

20 minuten theorie

15 minuten zelfstandig werken

5 minuten afsluiten

Lesdoel van deze les:

6.4 infrarode en ultraviolette straling:

6.4.1 Je kunt beschrijven waar infrarode en ultraviolette straling zich in het spectrum bevinden.

6.4.2 Je kunt kenmerken noemen van infrarode en ultraviolette straling.

6.4.3 Je kunt toepassingen noemen van infrarode en ultraviolette straling.

6.4.4 Je kunt uitleggen wat de gevaren zijn van ultraviolette straling.

6.4.5 Je kunt uitleggen waardoor het broeikaseffect wordt veroorzaakt. (EXTRA)

Spectrum

Infrarode straling

Infrarode straling kun je goed voelen als je je hand bij een vuurtje houdt. Alle voorwerpen, maar ook mensen en dieren, zenden infrarode straling (ir-straling) uit. Hoe hoger de temperatuur van een voorwerp, des te meer straling het uitzendt. Net als zichtbaar licht kan infrarode straling als een golf worden voorgesteld.

Infrarode straling

Warmtelampen zenden, behalve een beetje rood licht, vooral veel infrarode straling uit. Ze worden gebruikt om pasgeboren jonge dieren warm te houden, maar je komt ze ook tegen in terrasverwarmingen en infraroodsauna’s. Mensen en dieren ervaren de straling die deze lampen uitzenden, als ‘aangenaam warm’.

Infrarode straling

Infrarode straling wordt toegepast in de afstandsbediening van apparaten. In zo’n afstandsbediening zit een led die infrarode straling produceert. Als je op een knopje drukt, zendt de led een reeks infrarode ‘flitsen’ uit. Dit signaal wordt opgevangen door een infraroodsensor in het apparaat en daarna verwerkt door de elektronica.

James Webb en Hubble, verschil normaal en infrarood

Ultraviolette straling

Infrarode straling heeft een golflengte die net wat groter is dan die van zichtbaar licht. In het spectrum ligt ultraviolette straling (uv-straling) aan de andere kant van zichtbaar licht. De golflengte van ultraviolette straling is dus korter dan die van zichtbaar licht. Net als infrarode straling is ultraviolette straling onzichtbaar voor mensen. Sommige dieren zijn wel in staat infrarode of ultraviolette straling waar te nemen.

Ultraviolette straling

De voornaamste bron voor ultraviolette straling op aarde is de zon. Alle ultraviolette straling is schadelijk voor de huid . 

Uv-A-straling en uv-B-straling kunnen door de huid dringen. Uv-C-straling bereikt de aarde niet.

Uv-lampen

Kunstmatige bronnen van ultraviolette straling zijn de uv-lampen in zonnebanken, fotokopieerapparaten en de blacklightlampen in discotheken. Je herkent ze aan hun violette licht. De veel sterkere ultraviolette straling die ze uitzenden zie je niet.

 

Zonnebanken zenden ongeveer zes keer meer uv-A-straling uit dan natuurlijk zonlicht in een mediterraan land in de middag.

Uv-lampen

Ultraviolette straling kan sommige stoffen sterk laten oplichten. Dit wordt fluoresceren genoemd. Fluorescerende stoffen worden onder andere toegepast in tl-buizen en bankbiljetten. Onder een uv-lamp licht de fluorescerende inkt van een echt bankbiljet duidelijk op. Een vervalsing waarbij geen fluorescerende inkt is gebruikt, licht niet op. 

Uv-lampen

Er zijn ook uv-lampen die ultraviolette straling met een relatief korte golflengte uitzenden. Deze lampen worden gebruikt om werkbladen in laboratoria te ontsmetten. Dat wordt steriliseren genoemd

Broeikaseffect

Broeikassen worden door mensen gebruikt om bijvoorbeeld groenten en fruit te verbouwen. In een broeikas kan de temperatuur een stuk hoger zijn dan buiten de broeikas. De atmosfeer rond de aarde werkt ook als een broeikas. Dit wordt het broeikaseffect genoemd en is zeer belangrijk voor het leven op aarde. Zonder broeikaseffect zou de het op aarde gemiddeld –18 °C zijn in plaats van de huidige +15 °C.

Broeikaseffect

Broeikaseffect

Het broeikaseffect op aarde ontstaat doordat een deel van het zonlicht door de aarde wordt geabsorbeerd. De aarde straalt vervolgens deze warmte grotendeels weer uit in de vorm van infrarode straling. Deze infrarode straling wordt door de atmosfeer geabsorbeerd en weer uitgestraald in alle richtingen. Een deel daarvan wordt weer terug naar de aarde teruggekaatst . Hierdoor warmt de aarde op.

broeikaseffect

Broeikaseffect

Een aantal gassen veroorzaakt het broeikaseffect, de zogenaamde broeikasgassen. Het bekendste broeikasgas is CO2 (koolstofdioxide). Door de verbranding van veel fossiele brandstoffen in de afgelopen twee eeuwen, is er meer CO2 in de atmosfeer gekomen en is het broeikaseffect versterkt. Hierdoor is de temperatuur ongeveer 1 °C gestegen.

Broeikaseffect

Nu jullie

Huiswerk voor volgende les

Maak de vragen 1 t/m 10 van hoofdstuk 6 paragraaf 4.