C5 Zinsdelen wedig. vnw, wed.vnw, wg, lv, wed.ww.

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Goedemorgen 3Vb!

Pak vast je spullen (fictieboek / laptop)

en ga nog even lezen in je fictieboek

Programma:

10 min lezen

LessonUp

Grammatica

Nieuw Nederlands

 - Zinsdelen -

Werkwoordelijk gezegde

• Het wg bestaat uit de pv plus de andere werkwoorden (als die er zijn).

• Als de woordjes te of aan het vóór een werkwoord staan, horen ze bij het wg.
• Vergeet het wederkerend voornaamwoord niet

Het wg geeft aan wat het ow doet of overkomt.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Wij hebben ons vergist in de lengte van de strandwandeling.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Schamen jullie je niet voor die bende in de kleedkamer?

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Mijn moeder had zich verschrikkelijk uitgesloofd voor de zondagse brunch.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

De voetbalsupporters misdroegen zich schandelijk bij de uitwedstrijd.

Naamwoordelijk gezegde

Het liefst | wordt | Zayd | later | beroepsmilitair.

In deze zin staat geen ww dat aangeeft

wat het ow Zayd doet. Er is dus geen wg.

• Zayd dóét niet iets, maar hij is (wordt) iets.
  
• Wát dat is, zie je aan het zelfst.nw.

Deze zin heeft een naamwoordelijk gezegde (ng).

Naamwoordelijk gezegde

• Het ng bestaat uit een werkwoordelijk deel (ww.deel) en een naamwoordelijk deel [nw.deel].
• Het ww.deel bevat alle werkwoorden uit de zin.
  

Eén daarvan is een vorm van 'n koppelwerkwoord

Wat zijn die koppelwerkwoorden ook alweer ...?

Naamwoordelijk gezegde

• Het ng bestaat uit een werkwoordelijk deel (ww.deel) en een naamwoordelijk deel [nw.deel].
• Het ww.deel bevat alle werkwoorden uit de zin.
  

Eén daarvan is een vorm van 'n koppelwerkwoord

Zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken & vóórkomen

Naamwoordelijk gezegde

Het [nw.deel] bevat een zelfstandig of

bijvoeglijk naamwoord dat een eigenschap van

het ow noemt. Het koppelwerkwoord koppelt

die eigenschap aan het ow

Let op: in zinnen met een ng zit nooit een lv!

Naamwoordelijk gezegde

Zo vind je het naamwoordelijk gezegde (ng):

• Zoek de pv en verdeel de zin in zinsdelen.
  
• Stel vast of het ow iets doet of iets is.
  
• Stel de vraag: wat + pv + ow + overige ww?
  
• Noteer het ng: pv + [nw. deel] + overige ww
  

Geeft aan wat iemand of iets is (of wordt of blijft).

Wat is het naamwoordelijk gezegde in deze zin?

Zij werd uiteindelijk tot directeur
van de school benoemd.

1. werd [zij] benoemd
2. werd [uiteindelijk] benoemd
3. werd [directeur van de school] benoemd
4. geen naamwoordelijk gezegde

Wat is het naamwoordelijk gezegde in deze zin?

Veel huisdieren zijn heel bang voor vuurwerkknallen.

1. zijn [veel huisdieren]
2. zijn [heel bang]
3. zijn [voor vuurwerkknallen]
4. geen naamwoordelijk gezegde

Wat is het naamwoordelijk gezegde in deze zin?

Op de 1000 meter wil Jutta bij
het kampioenschap supersnel zijn.

1. wil [op de 1000 meter] zijn
2. wil [bij het kampioenschap] zijn
3. wil [supersnel] zijn
4. geen naamwoordelijk gezegde

Lijdend voorwerp

Zo vind je het lijdend voorwerp (lv):

• Zoek de pv en verdeel de zin in zinsdelen.
  
• Noteer het ow en het wg.
  
• Stel de vraag: wat (wie) + wg + ow?

Geeft aan wat (wie) iets overkomt of ondergaat

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

Ik veeg mijn voeten op de deurmat.

1. Ik
2. mijn voeten
3. op de deurmat
4. geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

Anton brengt zijn zusje naar school.

1. Anton
2. brengt
3. zijn zusje
4. geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

Ik kan nu het lijdend voorwerp uit een zin halen.

1. Ik
2. kan
3. het lijdend voorwerp
4. een zin

Bekijk de volgende zinnen:

• 1a Gedroeg jij je verdacht volgens de politieagent?
  
• 2a Deze kapper scheert zich altijd met water en scheerzeep.

Het ow van de zin ‘keert weder’ (= komt terug)

in de woorden je (= jij) en zich (= de kapper).

Wederkerende werkwoorden

Bij verplicht wederkerende werkwoorden

(zich schamen, zich uitsloven) 

hoort altijd een wederkerend voornaamwoord

(me, je, zich, ons)

Je kunt immers niet een ander schamen of uitsloven.

1a Gedroeg jij je verdacht volgens de politieagent?

In een zin met een verplicht wederkerend werkwoord (1a) hoort het wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons) bij het wg;

het is geen lijdend voorwerp

1a wg = gedroeg je

Wederkerende werkwoorden

Bij toevallig wederkerende werkwoorden

(zich aankleden, zich verbazen)

hoort niet altijd een wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons).

Je kunt jezelf aankleden of verbazen, maar je kunt ook een ander aankleden of verbazen.

2a Deze kapper scheert zich altijd met water en scheerzeep.

In een zin met een toevallig wederkerend werkwoord (2a) hoort het wederkerend voornaamwoord níét bij het wg;

het is lijdend voorwerp:

2a wg = scheert; lv = zich

In welke zin staat een wederkerend werkwoord?

1. Je verveelt je snel in een saaie les.
2. Je bent snel afgeleid in een saaie les.
3. Je werkt minder hard in een saaie les.
4. Je hoopt dat de tijd snel gaat in een saaie les.

Verplicht of toevallig wederkerend werkwoord?
Zich vermaken

1. Verplicht
2. Toevallig

In welke zin staan een toevallig wederkerend werkwoord?

1. Ik kleed me aan
2. Ik bedenk me

Welke van deze werkwoorden is geen verplicht wederkerend werkwoord?

1. verslapen
2. uitsloven
3. gedragen
4. verwonden

Ik schaamde me voor de opmerkingen die mijn ouders maakten.

Wat voor wederkerend werkwoord is schamen?

1. toevallig wederkerend werkwoord
2. verplicht wederkerend werkwoord

Verplicht of toevallig wederkerend werkwoord?
Zich verschuilen

1. Verplicht
2. Toevallig

Welk werkwoord is een verplicht wederkerend werkwoord?

1. vertragen
2. verspreken
3. vertrouwen
4. vervangen

In welke zin staat een verplicht wederkerend werkwoord?

1. Hij slooft zich uit
2. Hij scheert zich

Wederkerend voornaamwoord

Bij wederkerende werkwoorden zie je het onderwerp 'wederkeren' (terugkomen) in een wederkerend voornaamwoord (wed.vnw).

Het hangt van het onderwerp af

welk wed.vnw je gebruikt.

Wederkerend voornaamwoord

kijk maar:

'ik verslik' kan niet

- ik verslik me                   - wij verslikken ons
- jij verslikt je                  - jullie verslikken je
- hij/zij/ze verslikt zich       - zij/ze verslikken zich

Wederkerig voornaamwoord

Er is in het Nederlands maar één wederkerig voornaamwoord (wedig.vnw): elkaar.

Soms wordt het geschreven als

mekaar of elkander.

Zich is altijd wed.vnw! 

Me, je en ons kunnen echter ook pers.vnw zijn.

Je en ons kunnen daarnaast ook nog bez.vnw zijn.

Als je het voornaamwoord kunt vervangen...

door hij of hem, dan is het een pers.vnw;

door zijn, dan is het een bez.vn;

door zich, dan is het een wed.vnw.

Wat is het groot geschreven woord?

Hebben HUN ​ouders elkaar ​tijdens een weekendje Parijs het jawoord gegeven?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

Hebben hun ​ouders ELKAAR ​tijdens een weekendje Parijs het jawoord gegeven?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

Zou zij ZICH weleens hebben afgevraagd wat ze je
aandoet met haar houding?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

Zou zij zich weleens hebben afgevraagd wat ZE je
aandoet met haar houding?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

Zou zij zich weleens hebben afgevraagd wat ze JE
aandoet met haar houding?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

Zou zij zich weleens hebben afgevraagd wat ze je
aandoet met HAAR houding?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

JULLIE moesten je schamen, want jullie huiswerk is nu al voor de vierde keer niet af.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

Jullie moesten JE schamen, want jullie huiswerk is nu al voor de vierde keer niet af.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

Jullie moesten je schamen, want JULLIE huiswerk is nu al voor de vierde keer niet af.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

WE hebben onszelf kapot gewerkt om ons huis in één dag schoon te maken.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

We hebben ONSZELF kapot gewerkt om ons huis in één dag schoon te maken.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

We hebben onszelf kapot gewerkt om ONS huis in één dag schoon te maken.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Oefenvragen

Zijn er nog vragen?