Samenvatting C4 (§2, §6) en C5 (§1, §3, §4)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Goedemiddag 2Vb!

Pak vast je spullen (fictieboek / laptop)

en ga nog even lezen in je fictieboek

        BUREAU                DIGIBORD

Plattegrond

Programma:

10 min lezen

LessonUp

Grammatica en taal

Nieuw Nederlands:

Cursus 4 ( §2 & §6 )

Cursus 5 ( §1, §3 & §4 )

Werkwoordelijk gezegde

• Het wg bestaat uit de pv plus de andere werkwoorden (als die er zijn).

• Als de woordjes te of aan het vóór een werkwoord staan, horen ze bij het wg.

Het wg geeft aan wat het ow doet of overkomt.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Mijn moeder had zich verschrikkelijk uitgesloofd voor de zondagse brunch.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

De voetbalsupporters misdroegen zich schandelijk bij de uitwedstrijd.

Lijdend voorwerp

Zo vind je het lijdend voorwerp (lv):

• Zoek de pv en verdeel de zin in zinsdelen.
  
• Noteer het ow en het wg.
  
• Stel de vraag: wat (wie) + wg + ow?

Geeft aan wat (wie) iets overkomt of ondergaat

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

Ik veeg mijn voeten op de deurmat.

1. Ik
2. mijn voeten
3. op de deurmat
4. geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

Ik kan nu het lijdend voorwerp uit een zin halen.

1. Ik
2. kan
3. het lijdend voorwerp
4. een zin

Bekijk de volgende zinnen:

• 1a Gedroeg jij je verdacht volgens de politieagent?
  
• 2a Deze kapper scheert zich altijd met water en scheerzeep.

Het ow van de zin ‘keert weder’ (= komt terug)

in de woorden je (= jij) en zich (= de kapper).

Wederkerende werkwoorden

Bij verplicht wederkerende werkwoorden

(zich gedragen, zich uitsloven) 

hoort altijd een wederkerend voornaamwoord

(me, je, zich, ons)

Je kunt immers niet een ander

gedragen of uitsloven.

1a Gedroeg jij je verdacht volgens de politieagent?

In een zin met een verplicht wederkerend werkwoord (1a) hoort het wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons) bij het wg;

het is geen lijdend voorwerp

1a wg = gedroeg je

Wederkerende werkwoorden

Bij toevallig wederkerende werkwoorden

(zich scheren, zich verbazen)

hoort niet altijd een wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons).

Je kunt jezelf scheren of verbazen, maar je kunt ook een ander scheren of verbazen.

2a Deze kapper scheert zich altijd met water en scheerzeep.

In een zin met een toevallig wederkerend werkwoord (2a) hoort het wederkerend voornaamwoord níét bij het wg;

het is lijdend voorwerp:

2a wg = scheert; lv = zich

In welke zin staat een wederkerend werkwoord?

1. Je verveelt je snel in een saaie les.
2. Je bent snel afgeleid in een saaie les.
3. Je werkt minder hard in een saaie les.
4. Je hoopt dat de tijd snel gaat in een saaie les.

Bij toevallig wederkerende werkwoorden kun je meestal ‘zelf’ vastplakken aan het wederkerend voornaamwoord.

1. Juist
2. Juist niet

Is het werkwoord verplicht wederkerend, toevallig wederkerend of niet-wederkerend?
'In de herfst verheugen sommige mensen zich al op de zomervakantie.'

1. verplicht wederkerend
2. toevallig wederkerend
3. niet wederkerend

Welk werkwoord is een verplicht wederkerend werkwoord?

1. vertragen
2. verspreken
3. vertrouwen
4. vervangen

Is het werkwoord verplicht wederkerend, toevallig wederkerend of niet-wederkerend?
'Ik heb me feestelijk aangekleed voor de barbecue bij de buren.'

1. verplicht wederkerend
2. toevallig wederkerend
3. niet wederkerend
4. verwonden

Wederkerend voornaamwoord

Bij wederkerende werkwoorden zie je het onderwerp 'wederkeren' (terugkomen) in een wederkerend voornaamwoord (wed.vnw).

Het hangt van het onderwerp af

welk wed.vnw je gebruikt.

Wederkerend voornaamwoord

kijk maar:

'ik verslik' kan niet

- ik verslik me                   - wij verslikken ons
- jij verslikt je                  - jullie verslikken je
- hij/zij/ze verslikt zich       - zij/ze verslikken zich

Wederkerig voornaamwoord

Er is in het Nederlands maar één wederkerig voornaamwoord (wedig.vnw): elkaar.

Soms wordt het geschreven als

mekaar of elkander.

Zich is altijd wed.vnw! 

Me, je en ons kunnen echter ook pers.vnw zijn.

Je en ons kunnen daarnaast ook nog bez.vnw zijn.

Als je het voornaamwoord kunt vervangen...

door hij of hem, dan is het een pers.vnw;

door zijn, dan is het een bez.vn;

door zich, dan is het een wed.vnw.

Wat is het groot geschreven woord?

Hebben HUN ​ouders elkaar ​tijdens een weekendje Parijs het jawoord gegeven?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

Hebben hun ​ouders ELKAAR ​tijdens een weekendje Parijs het jawoord gegeven?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

WE hebben onszelf kapot gewerkt om onze
school in één dag schoon te maken.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

We hebben ONSZELF kapot gewerkt om onze school in één dag schoon te maken.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Wat is het groot geschreven woord?

We hebben onszelf kapot gewerkt om ONZE
school in één dag schoon te maken.

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerig voornaamwoord
4. wederkerend voornaamwoord

Stijlfiguren

Maken een tekst of verhaal aantrekkelijker
Gebruik je om iets te benadrukken

Lichter

Zwaarder

Extra

Enumeratio

Opsomming van namen, feiten of andere dingen

Er zijn 3 bijzondere gevallen:

de drieslag
de climax
opsomming in drieën 

Enumeratio

De drieslag:

Vaste opsomming van drie begrippen

De climax:
Steeds sterker wordende reeks

opsomming in drieën: 

Opsomming van drie begrippen

Welke stijlfiguren ken je nog meer?

Koning, keizer, admiraal.
Ik ken ze allemaal.

1. Climax
2. Drieslag
3. Opsomming in drieën
4. Understatement

Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder.

1. Hyperbool
2. Enumeratio (opsomming)
3. Drieslag
4. Climax

Ik schaam me dood om jullie cijfers

1. Hyperbool
2. Understatement
3. Drieslag
4. Climax

 Spreekwoorden 

Een spreekwoord is onveranderlijk. 

Je gebruikt dezelfde woorden in dezelfde volgorde.

Een spreekwoord is een mededeling, geen vraag. 

De persoonsvorm staat in de tegenwoordige tijd.

Meestal betreft het een algemene levenswijsheid.

Uitdrukking en collocatie

Uitdrukking is een overkoepelend begrip voor alle vaste verbindingen met een figuurlijke betekenis. 

Je kunt het veranderen van woordvolgorde.

Een collocatie is een zinsdeel. Het betreft een

vaste reeks woorden met een vaste betekenis.

Hoge bomen vangen veel wind.

1. Dat ligt voor de hand; dat behoeft geen toelichting.
2. Het is soms goed om ergens niet over te praten.
3. Ik trek me niets van je aan.
4. Wie opvalt of aanzien heeft, krijgt gemakkelijk kritiek.

Belofte maakt......

Vele handen maken licht werk.

1. Hij denkt niet goed over de dingen na.
2. Hij heeft geluk.
3. Hij krijgt toestemming om zijn plan uit te voeren.
4. Met wat hulp gaat alles gemakkelijker.

Jong geleerd, .........

Zijn voorstel krijgt groen licht.

1. Hij denkt niet goed over de dingen na.
2. Hij heeft geluk.
3. Hij krijgt toestemming om zijn plan uit te voeren.
4. Met wat hulp gaat alles gemakkelijker.

Liefde maakt....

Hij valt met zijn neus in de boter.

1. Hij denkt niet goed over de dingen na.
2. Hij heeft geluk.
3. Hij krijgt toestemming om zijn plan uit te voeren.
4. Met wat hulp gaat alles gemakkelijker.

Uit de doppen....

Spreken is zilver, zwijgen is goud.

1. Dat ligt voor de hand; dat behoeft geen toelichting.
2. Het is soms goed om ergens niet over te praten.
3. Ik trek me niets van je aan.
4. Wie opvalt of aanzien heeft, krijgt gemakkelijk kritiek.

Met vuur....

Oefenvragen

Zijn er nog vragen?