24-09-30 Slaapstoornissen + Verslaving & misbruik

Welke ervaringen zijn er in de apotheek met slaapmedicatie ?
1 / 55
volgende
Slide 1: Tekstslide
BSP apothekersassistentenMBOStudiejaar 3

In deze les zitten 55 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 240 min

Onderdelen in deze les

Welke ervaringen zijn er in de apotheek met slaapmedicatie ?

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Rondvraag
Vragen ?

Slide 2 - Tekstslide

Welke vragen zitten er nog in je hoofd. 
Heeft er iemand een casus vanuit de praktijk? 
Van welke casus heb jij veel geleerd? 
Achtergrond informatie gnm + patiënt+ evt. zz

Slide 3 - Tekstslide

Welk ziektebeeld is er sprake, is dit af te leiden uit de medicatie? Welke leefstijladviezen zijn van belang. 
Dit is leerzaam om verbanden te leggen, daarnaast mooie voorbereiding KZD Spec. doelgroepen. 

Programma van deze les  

  • Vragen van jullie???
  • Slaapstoornissen
  • Verslaving en misbruik
  • Medicatiebewaking
  • Evalueren





 

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Lesdoelen van vandaag:

- Ik weet hoe een slaapcyclus is opgebouwd
- Ik ken verschillende slaapstoornissen
- Ik ken de adviezen ten aanzien slaapstoornissen en medicatiegebruik van de NHG standaard
- Ik ken de verschillen tussen misbruik en verslaving
- Ik weet op welke wijze verslaving wordt behandeld
- Ik weet wat te doen wanneer ik signalen in de apotheek zie die duiden op misbruik of verslaving.
- Ik heb kennis over het afbouwen van medicatie.



Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hfst. 11 - Slapeloosheid, angst en onrust

Hfst 31 -  Misbruik en verslaving

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slaapbehoefte per leeftijd verschilt

Slide 7 - Tekstslide

Slaap- en kalmeringsmiddelen veel gebruikte gnm.
Psychofarmaca→ hypnotica, sedativa en anxiolytica

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 9 - Tekstslide

https://youtu.be/5vjPyo5gA4k
Bij diepe slaap rust het lichaam fysiek uit, hoewel tandenknarsen en slaapwandelen kunnen plaatsvinden.
Benodigde slaapuren
Men spreekt over een normale slaapduur tussen 
5 -10 uur/dag.

Slide 10 - Tekstslide

Met het ouder worden neemt de behoefte aan slaap af. 
https://schooltv.nl/video/katjas-bodyscan-in-de-klas-wat-doet-slaaptekort-met-je/

Slide 11 - Tekstslide

Lichamelijke processen tijdens non-REMslaap: afname van polsslag, bloeddruk en ademhaling, stofwisseling en temperatuur dalen, immuunsysteem wordt gestimuleerd, piekproductie van groeihormonen en maximale celdeling.
Tijdens de REM-slaap halen hersenen de essentie uit ervaringen van overdag en integreren deze nieuwe ervaringen met oudere→ geeft inzicht.

Slide 12 - Video

1) Welke situaties kun jij benoemen waarbij men 24 uur niet geslapen heeft?
> Vakantie, nachtdienst
2) Als je focus (tijdelijk) terug wilt wanneer je erg vermoeid bent, doe dan iets wat je heel erg eng vindt. Waarom denk jij dat dat is? 
> Omdat ze de duikplank eng vond, daarom heeft haar lichaam adrenaline aangemaakt waardoor ze zich tijdelijk beter kan concentreren.

Slide 13 - Tekstslide

Slaapstoornis boek: minimaal 3 weken/2 nachten + klachten overdag

Slide 14 - Tekstslide

psychisch probleem→vooral depressie en angst.
lichamelijke klachten→ pijn, jeuk, of lichamelijke ziekte als reuma, diabetes, schildklieraandoeningen, kanker.

Slide 15 - Tekstslide

Ademstilstanden kunnen vaak voorkomen gedurende de nacht en voorkomen dat iemand in een diepe slaap komt. De behandeling bestaat uit (indien nodig) afvallen, het vermijden van slapen in rugligging, en het vermijden van alcohol.
Narcolepsie heeft niets te maken met slaaptekort.

Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Adviezen bij langdurende slapeloosheid (NHG)
  • stimuluscontrole: naar bed als u slaperig bent, sta op als het langer dan 15 minuten duurt voor u in slaap valt en ga naar een andere ruimte, doe iets rustigs en ga weer naar bed als u zich slaperig voelt.
  • slaaprestrictie: beperk de tijd in bed tot de huidige gemiddelde slaapduur, vergroot de tijd in bed steeds met 15 minuten als de patiënt op 5 dagen 90% of meer van de tijd in bed slaapt;
     doe ontspanningsoefeningen;
  • cognitieve therapie: probeer disfunctionele en negatieve 
      gedachten om te buigen.


Slide 17 - Tekstslide

10 slaaptips van Antoniusziekenhuis:
https://youtu.be/Hbe7ZONMwDU
langdurend= langer dan 3 weken, vaak meerdere oorzaken.
Slaapbevorderend werken: avondwandeling, warme douche of bad, glas warme melk.
Alcohol→ 1 tot 2 glazen, werkt slaapbevorderend, grotere hoeveelheden verstoren de slaap en geven verlaging van slaapkwaliteit. Overmatig drankgebruik (>10 glazen/dag) veroorzaken ernstige slaapproblemen.

Slaapmedicatie NHG

NHG: Slaapmiddelen zijn alleen geïndiceerd bij hoge lijdensdruk en/of ernstig disfunctioneren overdag.
-Schrijf kortdurend (eenmalig) een kortwerkend slaapmiddel voor:
  10 tot 20 mg temazepam (ouderen 10 mg), of 10 mg zolpidem (ouderen 5 mg)
- Geef max. 5 tot 10 tabletten, altijd in combinatie met voorlichting en adviezen.
- Schrijf geen andere middelen voor, zoals melatonine of valeriaan.
- Laat vervolgrecepten niet via de assistent herhalen.

Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Het ideale slaapmiddel

  • Laat patiënt snel inslapen
  • Laat patiënt doorslapen
  • Tast niet de slaapcylci aan
  • Geeft geen restverschijnselen

Geen enkel middel voldoet hieraan!


Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Benzodiazepinen

  • Verlengen de slaaptijd met ± 1 uur
  • Lichte slaap neemt toe
  • REM-slaap neemt af
  • Diepe slaap neemt af
  • Effect na na 14 dagen wordt minder
  • Bijwerkingen overdag

Advies: intermitterend gebruiken i.v.m. tolerantie en het risico op afhankelijkheid. 
Rebound effect: nachtmerries, geheugenstoornissen

Slide 20 - Tekstslide

Benzodiazepinen→ bij slapeloosheid, angst en spanning→ werken slaapopwekkend, kalmerend, angstonderdrukkend, spierverslappend.
Kortwerkende benzodiazepineagonisten, zoals temazepam en zolpidem, zijn bij slaapstoornissen middelen van eerste keuze. Bij kwetsbare ouderen zijn de kort- en snelwerkende benzodiazepineagonisten temazepam, zolpidem en zopiclon de middelen van eerste keuze. Oxazepam wordt niet aangeraden als slaapmiddel, vanwege de trage absorptie (ong. 2 uur). Flunitrazepam en midazolam worden ontraden vanwege een verhoogd risico op anterograde amnesie en onthoudingsverschijnselen.
Barbituraten door bijwerkingen, sterke gewenning en verslaving geen eerste keus→ kleine therapeutische breedte.

Er bestaan een hoop ‘wijsheden’ over slaap, zijn ze waar of onwaar?
De uren slaap voor middernacht zijn de belangrijkste.
Elk mens heeft gemiddeld acht uur slaap nodig.
‘Al slaap je niet, dan rust je toch.’ (Als kinderen niet in slaap kunnen vallen.)
Vanavond vroeg naar bed, dan kun je vooruitslapen voor de volgende dag

Slide 21 - Sleepvraag

1e gedeelte: fysieke rust. Het eerste gedeelte van je slaapcyclus slaap je het diepst. Dit is afhankelijk van wanneer je in slaap valt. 
2e gedeelte: mentale rust. Dit schuift op bij ouderen, minder lang fysiek, geen groei. Beide fases belangrijk.
8 uur is een gemiddelde.
Wordt vaak gebruikt om kinderen op tijd in bed te krijgen. 
Vooruitslapen kan niet.  Na slaap onthouding wordt vooral de diepe slaap ingehaald (fysiek).
Waarom is het belangrijk om voorlichting te geven over de slaapcyclus?

Slide 22 - Open vraag

Voor acceptatie + leefregels belangrijk.
Waarom is het zinvol om alleen kortwerkende slaapmiddelen voor te schrijven?

Slide 23 - Open vraag

Om de sufheid de volgende dag te voorkomen. Geef goed voorlichting over rijvaardigheid. 
Pauze
Pauze 
timer
5:00

Slide 24 - Tekstslide

Pauze nodig?

Slide 25 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat is misbruik?
Wat is misbruik?

Slide 26 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Misbruik
Misbruik = gebruik van medicijnen zonder dat er een medische aanleiding is.
Bijv. zelfzorgmiddelen, receptgeneesmiddelen van anderen,                                                  ondoordacht gebruikt van gnm die eerder voorgeschreven zijn.
Alleen door voorlichting is misbruik van geneesmiddelen te voorkomen.


Misbruik van alcohol of drugs: wanneer het gebruik van het middel leidt tot maatschappelijke en relationele schade, terwijl de kenmerken van afhankelijkheid (nog) niet aanwezig zijn.

Slide 27 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat is misbruik?
Wat is verslaving?

Slide 28 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Verslaving
Verslaving = voortdurende behoefte om een middel in te nemen of te gebruiken.

Een verslaving begint vaak met gewoontevorming.





Andere definitie: een onweerstaanbare behoefte om middelen te gebruiken, onafhankelijk van de lichamelijke behoefte.

Slide 29 - Tekstslide

De ene verslaving is de andere niet, afhankelijk van de kenmerken.
Wanneer een aangenomen gewoonte plezierig wordt gevonden, is het wegvallen ervan onplezierig→ men wil dat handhaven→ emotionele afhankelijkheid van de gewoonte (dit kan per persoon verschillen, het middel zelf speelt ook een rol)

Slide 30 - Tekstslide

Verslaving komt met name voor bij handelingen (of geneesmiddelen) die direct een plezierig effect geven (niet bij gereguleerde afgifte).

Slide 31 - Tekstslide

Niet alle verslavende middelen hebben lichamelijke afhankelijkheid tot gevolg. 
Onthoudingsverschijnselen weerhouden verslaafde ervan om te stoppen met het gebruik van het verslavende middel→ onthoudingsverschijnselen zijn meestal binnen enkele dagen verdwenen.


Slide 32 - Tekstslide

Bij kalmeringsmiddelen komt het soms voor dat patiënten 200% boven de gebruikelijke dosis gebruiken. Let dus goed bij signalen van eerder terugkomen. Noteer 'smoesjes' in het AIS.
Niet alleen benzo's maar bijvoorbeeld ook diuretica "valt er zo lekker van af'. 
Het normale dagelijks leven gaat op den duur een ondergeschikte rol spelen.

Slide 33 - Tekstslide

Emotionele afhankelijkheid is kenmerk van verslaving. 
"Normale leven" gaat ondergeschikte rol spelen, geen oog meer voor de omgeving.

Slide 34 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 35 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 36 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Indeling van drugs
Verdovend
Stimulerend
Waarnemingsveranderend
alcohol
slaapmiddelen kalmeringsmiddelen
opium
morfine 
heroïne 
GHB. 
hasj  
cafeïne
nicotine
MDMA (xtc)
cocaïne, 
4-FA 
speed
antidepressiva
paddo’s/truffels
lsd
ketamine 
hasj hoge sterkte
wiet hoge sterkte

Slide 37 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 38 - Tekstslide

Corticosteroïden: stopt natuurlijke bijnierfunctie, deze moet weer opgang komen= uitlsuipen bij langdurig gebruik.

Slide 39 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Doe Maar (niet)

Slide 40 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 41 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 42 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 43 - Tekstslide

Goede voorlichting belangrijk omdat nachtelijke onrust en slapeloosheid niet bevorderlijk zijn voor de motivatie om te stoppen.

Slide 44 - Link

NHG Richtlijn bijgesteld op 16 sept 2024. 
Intensieve gedragsmatige ondersteuning blijft de methode van voorkeur ter ondersteuning bij het stoppen met roken.
Vul de ondersteuning op indicatie aan met medicatie. Nicotinevervangende middelen blijven in dat geval de eerste keuze. Cytisinicline is geen voorkeursmiddel, vanwege onzekerheid over bijwerkingen en veiligheid.  

Varenicline, 1 medicamenteuze behandelopties bij het stoppen met roken, is al geruime tijd slecht tot niet verkrijgbaar vanwege productieproblemen en vervuilingen. Inmiddels is cytisinicline beschikbaar gekomen op de Nederlandse markt, dit middel heeft een vergelijkbaar werkingsmechanisme als varenicline. Dit roept vanuit de praktijk de vraag op of dit middel kan worden voorgeschreven in plaats van varenicline. In de richtlijnen is cytisinicline opgenomen als laatste medicamenteuze ondersteuningsoptie, vanwege onzekerheden over bijwerkingen en lange termijnveiligheid.
Bij het afleveren van nicotinepleisters geeft het AIS een CI-melding bij angina pectoris. Dus lever ik de nicotinepleisters niet af.
waar
niet waar

Slide 45 - Poll

Mag niet als handverkoop, dient dan op medisch advies en bij voorkeur onder medische begeleiding te gaan. 
Net als onder 18 jarige. 
Ik (♀) gebruik 20 glazen alcohol per week, maar ik ben niet verslaafd, personen in mijn naaste omgeving drinken veel meer.
A
Deze mevrouw heeft gelijk.
B
Ze heeft gelijk, toch adviseer je haar om minder te drinken
C
Vrouwen zijn verslaafd bij meer dan 15 glazen alcohol per week
D
De omgeving is maatstaaf en dus bepalend

Slide 46 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Het niet vergoeden van slaap- en kalmeringsmiddelen is een goede beslissing om misbruik en verslaving te voorkomen.
Mee eens
Neutraal
Oneens

Slide 47 - Poll

Voorbeeld van een stelling die tot discussie leidt. 
Om te voorkomen dat patiënten slaap- en kalmeringsmiddelen te lang gebruiken, moet de patiënt deze middelen zelf betalen. Dit is een besluit van het Ministerie van Volksgezondheid. Alleen in uitzonderingsgevallen, zoals gebruik bij epilepsie of een psychiatrische stoornis, vergoeden zorgverzekeraars slaap- en kalmeringsmiddelen.
Hoe zou jij het begrip emotionele afhankelijkheid omschrijven?

Slide 48 - Open vraag

Wanneer men de hele tijd denkt aan de verslavende gewoonte en bijna nergens anders mee aan. Het gevoel heeft het gebruik nodig te hebben.

Wanneer een aangenomen gewoonte plezierig wordt gevonden, is het wegvallen ervan onplezierig→ men wil dat handhaven→ emotionele afhankelijkheid van de gewoonte (dit kan per persoon verschillen, het middel zelf speelt ook een rol)

Geef twee voorbeelden van misbruik waarbij geen sprake is van verslaving?

Slide 49 - Open vraag

Het niet volgens de dosering gebruiken van gnm. 
GNM gebruiken dat niet voor jou is voorgeschreven. 

Misbruik = gebruik van medicijnen zonder dat er een medische aanleiding is. Bijv. zelfzorgmiddelen, receptgeneesmiddelen van anderen, ondoordacht gebruikt van gnm die eerder voorgeschreven zijn.
Alleen door voorlichting is misbruik van geneesmiddelen te voorkomen.

Slide 50 - Link

KNMP Kennisbank> Medicatiebewaking > Kennisdocument> Benzodiazepines

In samenwerking met de Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG) heeft de KNMP de module 'Minderen en Stoppen van medicatie' ontwikkeld. De module is onderdeel van de actualisatie van de multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen.

Slide 51 - Link

Deze slide heeft geen instructies

Medicatiebewaking
Een patiënt gebruikt: 
R/  Temazepam 20mg     S. an1t 
R/   Oxazepam 10mg        S. zn 1-3d1t. 
De patiënt wil graag stoppen met de medicatie. 
Maak een afbouwschema voor zo kort mogelijke tijd. 

NB hier is hulp voor te vinden op internet 

Slide 52 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 53 - Tekstslide

Vul beide gnm in en dit is het afbouwschema voor 6 weken.

Slide 54 - Tekstslide

Afbouwschema voor 12 weken. 
Ik vond de les ...
top
flop
eigen mening

Slide 55 - Poll

Deze slide heeft geen instructies