2.1 Handel en nijverheid in de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw

Hoofdstuk 2

Welkom in tijdvak 6

 De tijd van Regenten en Vorsten!

Tijdvak (6) van regenten en vorsten. 

de Gouden Eeuw

Handel en nijverheid in de Republiek

Handel in de Republiek

Vanaf 1450 begonnen Nederlandse kuststeden over de Oostzee te handelen. 

Oorzaak: Nederland had niet echt geschikte grond om graan te verbouwen. 

Gevolg: Nederland ging dat halen uit Duitsland en Scandinavië.

= moedernegotie: de graanhandel op de Oostzee

Handel in de Republiek

Nederlanders hoeven zelf dus minder op het land te werken.

→ specialisatie!

Nederlanders gaan zich specialiseren in de nijverheid (=productie van alles wat geen etenswaar is) of alleen verbouwen voor de verkoop en handel, niet voor zichzelf.

Dit noemen we commerciële landbouw.

De Gouden Eeuw

Nederland was tijdens de 17e eeuw het rijkste land van Europa. 

De oorzaken hiervoor waren:

1. De moedernegotie = graanhandel op de Oostzee
2. De uitvinding van het fluitschip
3. De uitvinding van efficiëntere windmolens: minder arbeidskrachten nodig
4. de val van Antwerpen (1585) waardoor het handelscentrum verplaatste naar Amsterdam

Oostzee

Antwerpen

Amsterdam

Opdracht: Mysterie

Waar kwamen ze vandaan? 

Je werkt in een tweetal met buurman/buurvrouw/achterbuurman/achterbuurvrouw. 

Je hebt 10 min de tijd voor deze opdracht. 

Succes!

De Gouden Eeuw

Het meeste geld werd verdiend in de handel. Kooplieden kochten producten op en verkochten dat weer met winst. Deze winst gebruikten ze weer om nieuwe producten te kopen.

= handelskapitalisme

In Amsterdam ontwikkelde hierdoor een stapelmarkt. Kooplieden stapelden ingekochte producten op in een pakhuis en verkochten het als ze wisten dat ze er veel geld voor konden krijgen.

Wereldhandel

In de 16e eeuw hadden Portugezen en Spanjaarden nieuwe vaarroutes en werelddelen ontdekt. 

Dit leidde tot  handel in producten die hiervoor onbekend waren, zoals rietsuiker, cacao, koffie, tabak uit Amerika of specerijen uit Azië.

Er kwam een wereldeconomie. 

De terugkomst in Amsterdam van de tweede expeditie naar Oost-Indië, Hendrik Cornelisz. Vroom, 1599

De VOC

In de Republiek gingen ze ook meedoen met de
wereldeconomie.

Eerst met voorcompagnieën, maar in in 1602 bedacht de Republiek dat het winstgevender was om al deze compagnieën te verenigen, zodat er geen concurrentie was. 

Dit werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie (=VOC)

- 1602

- Bestuur van de VOC: Heren Zeventien (XVII)

- Zes kamers

- Aandelen

VOC

De VOC

De VOC kreeg privileges van de Republiek

• Een handelsmonopolie: het recht om als enige te handelen in Azië 
• Het recht om verdedigingsforten te bouwen
  
• Het recht om oorlog te voeren namens de Republiek
  
• Het recht om verdragen te sluiten namens de Republiek
  
• Het recht om veroverde gebieden te besturen

Handel en nijverheid in de Republiek

paragraaf 2.1

Hoe heette Nederland tijdens de periode dat de Gouden Eeuw plaatsvond?

1. Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
2. Koninkrijk der Nederlanden
3. De Lage Landen
4. Bourgondische Nederlanden

Waarom noemen we de Gouden Eeuw 'goud'?

1. Doordat Nederland erg veel geld verdiende in deze eeuw.
2. In de kunst werd erg veel goud gebruikt.
3. Omdat er veel goud te vinden was in de steden
4. Het was een eeuw van grote voorspoed.

Welk woord hoort NIET bij de Gouden Eeuw?

1. rijkdom
2. kunst
3. koninkrijk
4. oorlog

Tijdens welke eeuw was de Gouden Eeuw?

1. 14e eeuw
2. 15e eeuw
3. 16e eeuw
4. 17e eeuw

De WIC

Nadat bleek dat de VOC een succes was, werd ook de West-Indische Compagnie opgericht in 1621.

Zij handelden in West-Afrika en Amerika. 

De WIC was voornamelijk kaapvaart, ook wel piraterij. 

Piet Hein in 1628.

Ze waren een stuk minder succesvol dan de VOC, omdat er veel meer concurrentie was. 

Slavernij

De WIC handelde in zilver en goud, maar ook in mensen.

In Amerika was veel vraag naar arbeidskrachten omdat er veel plantages waren. Op die plantages werden producten verbouwd waar veel vraag naar was in Europa. 

→ hierdoor besloot de WIC te handelen in mensen: slavenhandel. 

h2 les 1

De Compagnie van Verre, 1595

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

In het verhaal besluiten de kooplieden dat het een goed idee is dat de verschillende compagnieën gaan samenwerken.

Welk voordeel dachten de kooplieden daaruit te halen?

h2 les 1

VOC en WIC

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Voor de Republiek was de handel in Europa het belangrijkst. Maar daarnaast ontdekten Nederlanders ook nieuwe handelsmogelijkheden.

wereldeconomie - In de 16e eeuw hadden de Spanjaarden en Portugezen nieuwe werelddelen en vaarroutes ontdekt. Dit leidde tot nieuwe handelsmogelijkheden. Er ontstond een economie die zich over alle werelddelen uitstrekte.

h2 les 1

VOC en WIC

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Ook handelaren uit de Republiek gingen daaraan meedoen. Zij stichtten speciale handelsbedrijven (compagnieën) die voornamelijk handelden in 'Oost-Indië'.

Vanaf 1602 gingen die verschillende voorcompagnieën op in één grote compagnie - de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).

De VOC kreeg een handelsmonopolie van de Nederlandse regering op de handel in de Oost. Ook kreeg het een aantal speciale rechten, zoals het voeren van oorlog tegen lokale vorsten en concurrenten.

h2 les 1

VOC en WIC

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Toen bleek dat de VOC een succes was, richtten Hollandse en Zeeuwse kooplui in 1621 een tweede handelsonderneming op: de West-Indische Compagnie (WIC).

Ook dit bedrijf kreeg bijzondere rechten:

monopolie op de handel met West-Afrika en Amerika.

de kaapvaart - het beroven van schepen van vijandelijke landen, zoals Spanje.

De WIC was minder succesvol dan de VOC. Het had last van veel concurrentie van andere landen.

h2 les 1

De oprichting van de WIC, 1621

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

In het verhaal worden drie redenen genoemd waarom

Nederlandse kooplieden vonden dat ze mochten handelen in mensen . 

Welke redenen waren dat?

h2 les 1

Slavernij in de Amerikaanse koloniën

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De WIC handelde in goud en ivoor, maar ook in mensen. Na de ontdekking van Amerika hadden de Europeanen daar plantages (grote boerderij waar één product werd verbouwd) gesticht.

Het zware werk lieten de Europeanen doen door de inheemse bevolking en door slaafgemaakten uit Afrika.

Driehoekshandel 

h2 les 1

Tula en de opstand

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

h2 les 1

Slavernij in de Amerikaanse koloniën

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De plantageslavernij was een wreed systeem.

De slaven moesten zwaar werk doen

Ze werden gezien als 'bezit', zoals vee.

Als ze niet luisterden konden ze zwaar gestraft worden.

Veel slaven kwamen in opstand of probeerde te vluchten. 

Ondanks het verzet veranderde er lange tijd niets. De europeanen zagen de slaven niet als mensen of vonden de winsten die ze maakten te belangrijk.

Ook in Azië werden mensen verplicht om voor Europeanen te werken.

tabak, suiker en koffie

slaven

wapens
en drank

Driehoekshandel

Noem minimaal 3 verschillen tussen de WIC en VOC