AF 6 Bloed en bloedsomloopstelsel 1

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

M1W1

1

bloed en bloedsomloopstelsel

1

TM module 6

6 bloed en bloedsomloopstelsel

LEERDOELEN...

• Je benoemt de functies van bloedcellen en plasma
• Je beschrijft de kenmerken van bloedgroepen

Bloed is de rode vloeistof in de bloedvaten...

• een volwassen persoon heeft ongeveer 5 liter bloed
• het bestaat uit cellen en vloeistof (plasma)
• bloed wordt gemaakt in het (rode) beenmerg

1.1

bloed

Het overgrote deel van de cellen zijn rode bloedcellen...

• ze zijn plat en rond, met een deuk in het midden
• ze hebben geen celkern
• de inhoud zit vol met hemoglobine

1.1.1

rode bloedcellen

• hemoglobine bindt zuurstof
• hiervoor is ijzer nodig
• ze leven ongeveer 3 mnd.
• functie: transport van zuurstof en kooldioxide

1.1.1

rode bloedcellen

Witte bloedcellen zijn cellen met een bolle vorm...

• ze hebben een celkern
• ze zijn betrokken bij de afweer; ze reageren op elk lichaamsvreemde stof
• ze doen dit werk binnen en buiten de bloedvaten

1.1.2

witte bloedcellen

Witte bloedcellen zijn cellen met een bolle vorm...

• ze leven ongeveer 2 dagen
• er zijn drie soorten...

1.1.2

witte bloedcellen

1 de korrelcel

• witte bloedcel met duidelijke korrels
• de korrels doden ziekte-verwekkers

1.1.2

witte bloedcellen

2 de monocel

• witte bloedcel zonder korrels
• ze ruimen doden ziekte-verwekkers op

1.1.2

witte bloedcellen

3 de lymfecel

• witte bloedcel met een grote kern
• ze rijpen in lymfeklieren
• maken antistoffen tegen specifieke ziekteverwekkers

1.1.2

witte bloedcellen

Bloedplaatjes zijn kleine, platte cellen...

• ze hebben geen celkern
• ze leven tot max 10 dagen
• ze spelen een rol bij de bloedstolling
• dan worden ze plakkerig en vormen ze een bloedprop

1.1.3

bloedplaatjes

1.2

plasma

Plasma is het vloeibare deel van bloed...

• het is geel van kleur
• het bestaat uit...

1.2

plasma

1 water (90%)

2 eiwitten(8%)

• voor transport van en naar cellen (albumine)
• voor stolling (fibrinogeen)
• voor afweer (antistoffen)

1.2

plasma

3 zouten

4 opgeloste stoffen

• kooldioxide
• glucose
• vitaminen
• hormonen
• afvalstoffen

1.2

plasma

1.3

bloedgroepen

Bloedgroepen hebben te maken met afweer...

• het bloed moet beschermd
• daarom hebben cellen en plasma bepaalde kenmerken

1.3

bloedgroepen

Bij bloedgroepen zijn twee vragen belangrijk...

• welk kenmerk (2) zit er op de rode bloedcel (1)?
• heeft het plasma antistoffen (3)?

match (2+3) = klontering (niet goed!)

1.3

bloedgroepen

Welk kenmerk zit op de RBC?

1. kenmerk A = bloedgroep A
2. kenmerk B = bloedgroep B

1.3

bloedgroepen

A

B

• er is geen kenmerk = bloedgroep 0
• er zijn twee kenmerken = bloedgroep AB

1.3

bloedgroepen

0

AB

• bloedgroep A heeft in het plasma antistof B
• bloedgroep B heeft in het plasma antistof A
• bloedgroep AB heeft geen antistoffen in het plasma
• bloedgroep 0 heeft antistof A en antistof B in het plasma

1.3

bloedgroepen

antistof B

antistof A

antistof B

antistof A

Een andere bloedgroep type is de Rhesus bloedgroep...

• RBC met dit kenmerk =       Rh positief
• RBC zonder dit kenmerk =  Rh negatief
• in beide gevallen zijn er geen antistoffen in het plasma

1.3

bloedgroepen

bij deze combi ontstaat toch matching, is gevaarlijk...

• bij bevalling ziet de moeder vreemde (Rh-pos) cellen en gaat antistoffen maken
• bij volgende zwangerschap gaan antistoffen via de navelstreng naar het kind en matchen

1.3

bloedgroepen