Het gouden ei les 3: vertelperspectief, vertelvolgorde, spanning

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

Fictie: toegepast op 'het gouden ei' HAVO 4

Lezen

Aan het einde van deze les ...

• Ken je een aantal literaire begrippen die te maken hebben met het vertelperspectief, spanning, tijdsprongen, flashbacks, terugverwijzingen en vooruitverwijzingen. 
• Heb je hoofdstuk 2 van Het gouden ei gelezen. Hierbij heb je de begrippen die je tot nu toe hebt geleerd (inclusief die van deze les) verwerkt in de opdrachten. 

Vertelperspectief

• Vertelperspectief
• Het standpunt van waaruit een verhaal wordt verteld.

• Ik-vertelperspectief
• De gebeurtenissen worden verteld door een personage in de ik-vorm.

• Personaal vertelperspectief / Hij-/zij-perspectief
• De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld. 

Vertelperspectief 

• Auctoriaal vertelperspectief Dit is een alwetende verteller, die zelf geen rol speelt in het verhaal, maar hij weet alles van alle personages en gebeurtenissen. 
  

• Wisselend perspectief Als een schrijver kiest voor het ik-perspectief of het hij- of zij-perspectief, dan kunnen verschillende personages elkaar afwisselen als hoofdpersoon.
  

• Er kan dan ook sprake zijn van meerdere verhaallijnen. 
• In elke verhaallijn draait het dan om andere personages en gebeurtenissen.

Titelverklaring 

• De titel verklaren: uitleggen hoe de titel bij het boek past.
  

• Letterlijk/figuurlijk: een titel kun je letterlijke en/of figuurlijk uitleggen. 
  

• Thema, persoon, plaats, gebeurtenis: de titel heeft vaak iets met het thema (onderwerp) te maken. De titel kan ook naar een persoon, plaats of gebeurtenis wijzen.
  

Spanning

• Spanning = Alles wat je benieuwd maakt naar het vervolg of de afloop van het verhaal.

• Technieken waarmee spanning wordt gecreëerd 
  
• Hoofdpersoon bevindt zich in gevaarlijke situatie/omgeving.
• Verhaal krijgt onverwachte wending.
• Cliffhanger Onderbreking van het verhaal op een beslissend moment.

Spanning 

• Technieken waarmee spanning wordt gecreëerd
  
• Open plekken Er worden vragen bij je opgeroepen. Je moet verder lezen   om te ontdekken   hoe de open plekken worden ingevuld.
• Vermoedens De schrijver wekt vermoedens bij de lezer. Je moet verder   lezen om erachter te   komen of je vermoedens juist zijn. 
• Uitstel De ontknoping laat op zich wachten. 
• Informatievoorsprong De lezer weet iets wat de hoofdpersoon nog niet weet.

Vertelvolgorde 

• Chronologische vertelvolgorde met terugverwijzing
• Verwijzingen naar iets wat eerder in het verhaal gebeurde. 
• Terugverwijzing = kort: enkele woorden of zinnen. Meestal gebeurt dit in de gedachten van een personage.

• Chronologische vertelvolgorde met vooruitwijzing
• Een mededeling over iets wat later zal gebeuren of een gedachte van angst of hoop over de toekomst.
• Vooruitverwijzingen verhogen de spanning.

• De vertelvolgorde wordt met terug- en vooruitverwijzingen niet onderbroken. Een flashback doet dit wel (bij een flashback is er sprake van een uitgebreide beschrijving).
  

Aan de slag

Open les 3 (Gouden Ei) en maak de opdrachten op slide 10 tot en met 17.

1. Ben je in hoofdstuk 2 nog meer te weten gekomen over de manier waarop de titel past bij het verhaal.
Leg uit!

2. Waar (ruimte) speelt het verhaal zich in hoofdstuk 2 af?
Geef per ruimte aan waarom deze wel/niet belangrijk is voor het verhaal.

3. Wat kun je nog meer vertellen over de hoofdpersoon/hoofdpersonen nu je hoofdstuk 2 hebt gelezen?

4. Zijn er personen bij gekomen in hoofdstuk 2? Wie en wat kun je over zijn/haar/hun rol vertellen?

5. Van welk vertelperspectief is er sprake in Het gouden ei? Licht je antwoord toe.

6. Op welke manieren wordt er spanning opgebouwd in het verhaal?

7. Wat kun je vertellen over de vertelvolgorde in het verhaal?

Huiswerk

Lees nu hoofdstuk 2 (nog) eens door of begin aan hoofdstuk 3.

Leesaanwijzingen: 

Let tijdens het lezen op:

• De setting: de ruimtes/plaatsen en de tijd
  
• De personages
  
• Verhaalbegin
  
• Verklaringen voor de titel
  
• Vertelperspectief
• Spanning
• De vertelvolgorde