Les 5. Psychosociale problemen

Les 5. Psychosociale problemen

Learnbeat 22.4: ouderen met psychosociale problemen 

Leerdoelen

• Je benoemt welke psychosociale problemen veel voorkomen bij ouderen.
  
• Je benoemt wat de oorzaak kan zijn van deze psychosociale problemen.
  
• Je benoemt hoe je psychosociale problemen bij ouderen kunt signaleren. 
• Je legt uit wat het verschil is tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie.
  
• Je benoemt de drie stappen van een probleemoplossend gesprek. 

Psychosociaal

Betekenis

Psychosociale problemen zijn problemen die met elkaar samenhangen, namelijk psychische en sociale problemen.

Psychische problemen gaat het om gevoelens en gedachten van de zorgvrager.

Sociale problemen gaat het om problemen in relatie tot anderen, zoals partner, zorgverlener, kinderen of instanties.

Voorbeeld?

• Eenzaamheid en sociale isolatie: Veel ouderen ervaren eenzaamheid, vooral na het verlies van een partner of vrienden
• Depressie en somberheid: Dit kan veroorzaakt worden door fysieke beperkingen, verlies van zelfstandigheid, of chronische ziekten
• Angst en onrust: Ouderen kunnen angstig worden door gezondheidsproblemen of veranderingen in hun leefomgeving
• Gedragsproblemen: Zoals agressie, dwalen, of teruggetrokken gedrag, vaak gerelateerd aan dementie
  
• Verslavingsproblematiek: Sommige ouderen ontwikkelen afhankelijkheid van alcohol of medicijnen
  
• Relatieproblemen: Spanningen met familieleden, mantelzorg of verzorgers kunnen ook een bron van psychosociale stress zijn (ouderenmishandeling)

Wat merk je aan iemand?

Signalen van psychosociale problemen 

• onzekerheid
  
• afhankelijkheid
  
• initiatief
  
• verlies
  
• kwetsbaarheid
  
• zelfverwaarlozing
  
• achterdocht
  
• klagend en claimend gedrag

het doet er allemaal niet meer toe
was ik maar dood
wat voor zin heeft het
het spijt me zo lang te hebben geleefd
laat me doodgaan

Buikpijn kan niet psychisch zijn

1. Waar
2. Niet waar

Somatisatie

lichamelijke symptomen zoals hoofdpijn, buikpijn, hartkloppingen, vermoeidheid en slecht slapen als uiting van psychische en/of emotionele onrust

Oorzaak?

Een moeilijke situatie, zoals;

•  relatieproblemen,
  
• het verlies van een partner, kind of kleinkind,
  
• een gezondheidsprobleem,
  
• het afhankelijk worden van zorg of opname in een verpleeghuis of een woonzorgcentrum,
  
• Dit verstoort het evenwicht tussen lichaam, geest en omgeving.
  

Wat kun jij doen?

• Signaleren van psychosociale problemen
• Medeleven tonen, respect en begrip tonen voor de situatie.
  
• Luisteren en eventueel tips geven hoe de oudere emotioneel met de situatie kan omgaan. Soms helpt het als je praat over de normale verouderingsverschijnselen.
  
• Praktische oplossingen aanbieden, zoals hulp inschakelen van mantelzorg of vrijwilligers. Uiteraard schakel je niet zomaar hulp in, maar overleg je hierover eerst.
  
• Meedenken over hoe de oudere zijn activiteiten met een beperking toch kan blijven doen. Als dit niet mogelijk is, kun je ideeën geven voor alternatieve activiteiten of doorverwijzen naar de activiteitenbegeleiding.
  
• Proberen de oudere te activeren als hij zich te passief opstelt of zich claimend gedraagt. Bedenk daarbij steeds dat deze passiviteit een gevolg is van te grote afhankelijkheid.

Het probleemoplossend gesprek

Opdracht

• Wat is een coping stijl
• Wat is motivatie, intrinsieke en extrinsieke motivatie
• Wat is een probleemoplossend gesprek 

• Maak een lijst met 3 psychosociale problemen die je in de praktijk bent tegengekomen.
  
• Beschrijf bij elk psychosociale probleem welke gevoelens en gedachten de zorgvrager kan hebben.
  
• Beschrijf bij elk psychosociale probleem welke sociale aspecten een rol kunnen spelen.
• Beschrijf welke begeleiding die jij als verzorgende bied
• Hoe motiveer je deze zorgvrager? Verwerk dit in probleemoplossend gesprek