12.1 voedingsstoffen en 12.2 gezonde voeding

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

voeding en vertering

intro

het verteringsstelsel haalt alle voedingsstoffen uit je eten/ drinken en verteert dit tot moleculen die opgenomen kunnen worden

homeostase = constant intern milieu

eiwitten - vetten - koolhydraten - vitamines - mineralen - water

12.1 voedingsstoffen

1. Je kunt van alle voedingsstoffen aangeven wat hun functie is.
2. Je kunt van alle voedingsstoffen aangeven in welke voedingsmiddelen ze voorkomen.
   
3. Je kunt uitleggen wat er kan gebeuren bij een tekort of een overmaat aan voedingsstoffen gebeurt.
   
4. Je kunt uitleggen wat de functie is van voedingsvezels.

succescriteria

1. Je kent de 6 categorien voedingsstoffen.
   
2. Je weet hoe je in je binas alle informatie rondom voedingsstoffen kunt vinden.
   
3. Je kent het verschil tussen voedingsmiddel en voedingsstof.
   
4. Je weet hoe de voedingsstoffen zijn gebouwd en kent de belangrijkste kenmerken (H11).
   
5. Je weet wat voedingsvezels zijn.

welke voedingsstoffen zijn er?

voedingsmiddel

voedingsstof

aardappel

koolhydraten

ijzer

pizza

sinaasappel

eiwit

eigeel

spinazie

voedingsvezel

vlees

voedingsstoffen

voedingsmiddelen = eten en drinken

daarin zitten de 6 categorien voedingsstoffen die je lichaam voor allerlei doeleinden gebruikt

de vezels

voedingsvezels zijn een aparte categorie

onverteerbare plantaardige stoffen zoals cellulose die o.a. belangrijk zijn voor de darmpersistaltiek (bewegingen)

lees 12.1.1 koolhydraten - schrijf hier alle bijzonderheden op

Koolhydraten

• Welke typen zijn er?
• Waar vind je ze? functie?
• Hoe worden ze afgebroken?
• Hoe worden ze verspreid door het lichaam?

Koolhydraten zijn...

1. alleen bruikbaar als brandstof
2. bruikbaar als brandstof en bouwstof
3. alleen te gebruiken als bouwstof

lees 12.1.2 vetten - schrijf hier alle bijzonderheden op

Vetten

• algemene bouw?
• Waar vind je ze? functie?
  
• Hoe worden ze afgebroken?
• Hoe worden ze verspreid door het lichaam?

Vetten zijn...

1. alleen bruikbaar als brandstof
2. bruikbaar als brandstof en bouwstof
3. alleen te gebruiken als bouwstof

lees 12.1.3 eiwitten - schrijf hier alle bijzonderheden op

Eiwitten

• algemene bouw?
• Waar vind je ze? functie?
  
• Hoe worden ze afgebroken?
• Hoe worden ze verspreid door het lichaam?

Eiwitten zijn...

1. alleen bruikbaar als brandstof
2. bruikbaar als brandstof en bouwstof
3. alleen te gebruiken als bouwstof

12.1.4 water

70% van je cellen bestaat uit water

2L water per dag voor een gezonde waterbalans

Per dag vorm je ongeveer 400 ml oxidatiewater. Wat is oxidatiewater?

Water wordt ook tot de voedingsstoffen gerekend. Waarvoor is water nodig? Noem minimaal drie redenen.

12.1.5

vitamines

mineralen

vezels

BINAS 82A

vitamines

• hulpstoffen voor stofwisselingsprocessen
• vb. ondersteunende werking enzymen (co-enzym)
• kleine hoeveelheden
• bij tekort ontstaat een gebreksziekte
• iedere vitamine eigen functie (binas 82A)
• je lichaam kan de meeste vitamines niet zelf maken (en moet dus in eten zitten)

juist of onjuist?
Veel vitamines zijn hulpstoffen voor de stofwisseling.

1. juist
2. onjuist

juist of onjuist?
Vitamine C helpt bij de opbouw van het skelet.

1. juist
2. onjuist

juist of onjuist?
Vitamine K speelt een rol bij bloedstolling.

1. juist
2. onjuist

juist of onjuist?
Uit caroteen kan in het menselijk lichaam vitamine A gemaakt worden.

1. juist
2. onjuist

juist of onjuist?
Vitamine D is oplosbaar in water.

1. juist
2. onjuist

juist of onjuist?

Vitamine C kan niet door het menselijk lichaam geproduceerd worden.

1. juist
2. onjuist

mineralen

zouten

bouwsteen

ijzer in hemoglobine (rode bloedcel)

kalk/ calcium voor botten

jodium voor schildklierhormoon

Welk mineraal zit in hemoglobine?

Welk mineraal zit in beencellen?

Welk mineraal zit in tandglazuur?

Welk mineralen zitten in zenuwcellen?

Welk mineraal zit in membranen?

Welk mineraal zit in DNA?

vezels

• cellulose en houtstof
• geen voedingsstoffen
• onverteerbare delen van plantaardig voedsel
• goede ontlasting en darmperstaltiek (kneden van darmen)

Wat is het nut van vezels?

aan de slag

• maak een begrippenlijst van 12.1
  
• maak een mindmap van 12.1
• maak de basiskennisvragen en kijk ze na
  
• uitlegvideo voedingsstoffen
  
• oefening functies voedingsstoffen
  

gezonde voeding

= als je alle voedingsstoffen binnen krijgt waar je lichaam behoeft aan heeft, in de juiste verhouding!

gezonde voeding

plantaardige voeding kan resten bestrijdingsmiddelen bevatten

dierlijke voeding kan hormonen (zodat dier sneller groeit) of geneesmiddelen bevatten 

m.u.v. biologische voedingsmiddelen

e-nummers

toegevoegde stoffen om de producten te 'verbeteren' (is dit altijd zo?)

de e-nummers

Daar vinden mensen wel wat van.

Wat vind jij van E-nummers?

Wees kritisch over de informatie die je vindt!