Les 5: Parlement en regering

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Isara

11

2

19

18

7

20

5

14

16

8

6

12

5.2 Parlement en regering

H5: Machtsdilemma

• Pak direct je spullen
• Laptop dicht

Welkom!

Wat gaan we vandaag doen?

Opening (presentie; lesdoelen)

Lezen

Terugblik

Uitleg en opdrachten (regering - parlement - spanning)

Afsluiting met check-out

Wat leer ik deze les?

Ik leer...

• De verhouding tussen de regering en het parlement uit te leggen
• De bijbehorende rechten  
• Je kunt verband leggen tussen kabinetsformatie, compromissen en regeerakkoord.
  
• Je kunt de begrippen coalitie en oppositie uitleggen. 

• Kenmerken democratie
• Kenmerken dictatuur  

Terugblik vorige les

• Beeldvorming: de media beïnvloedt het beeld en onze voorstellingen van bepaalde personen en groepen mensen
  
• Stereotype: een vaststaand beeld over een groep mensen
  
• Vooroordeel: een oordeel over iets of iemand zonder dat je de feiten kent
  
• Discriminatie: het maken van onderscheid op basis van kenmerken die er niet toe doen
  

Volk wordt vertegenwoordigd

1. in het parlement
2. parlement, Provinciale Staten
3. parlement, Provinciale Staten en Gemeenteraad

Wat is een koninkrijk/monarchie?

Een land met ....

1. de president als staatshoofd gekozen door de bevolking
2. de koning als staatshoofd
3. niemand als staatshoofd
4. de juf als staatshoofd

Wie is ons staatshoofd?

1. Schoof
2. Wilders
3. Koning Willem-Alexander

De regering en parlement

Ministers hebben veel verantwoordelijkheid.

De macht is verdeeld in 3 delen:

1.  De wetgevende macht. (parlement)
2.  De uitvoerende macht. (regering)
3.  De rechterlijke macht. (openbaar ministerie/rechtbank)

Parlement wordt door de bevolking gekozen, de regering niet.

Welke taken
heeft de koning?

Taken van de Koning

- handtekening zetten onder alle wetten en benoemingen
- troonrede voorlezen op prinsjesdag
- overleggen met minister-president over kabinetsbeleid
- vertegenwoordigen van ons land in het buitenland

Maar vooral: verbinding, vertegenwoordigt 

"de hele natie"

Ministeriële verantwoordelijkheid?

Taken van het parlement*

(Mede-) wetgeving
Controleren van de regering

(* Eerste en Tweede kamer)

Wat zijn de wetgevende
rechten van het parlement? --> 4 (2=alleen TK)
Zoek op - Schrijf op/Vul in - bespreken

Taken parlement             Medewetgeving

Wat zijn de controlerende
rechten van het parlement? --> 6
Zoek op - schrijf op/vul in - bespreken

Taken parlement                    Controleren

Regering - kabinet

kabinetsformatie

Het kabinet bestaat uit partijen die willen samenwerken.

kabinetsformatie        onderhandelingen om tot een kabinet te komen.

Er zijn veel compromissen nodig. Dit zijn afspraken, waarbij iedereen wat toe moet geven.

Welke formatiefases worden genoemd in het filmpje?

Formatie per stap

1. Welke partijen willen en kunnen samenwerken? 

De informateur gaat dit onderzoeken; meestal meerdere partijen nodig, die moeten samenwerken --> coalitie.

Onder leiding van de informateur stellen de coalitiepartijen een regeerakkoord op, met de plannen voor de komende jaren.

2. Wie komen er in het kabinet?

Vervolgens komt er een formateur, die gaat op zoek naar geschikte ministers en staatssecretarissen 

3. Wanneer gaat het kabinet aan het werk?

Regeringsverklaring van de minister-president --> debat --> aan de slag!

plannen maken

Bij het vormen van een regering moeten er veel plannen gemaakt worden, om uiteindelijk tot een regeerakkoord te komen.        planning voor de komende jaren.

Hoe groter jou partij hoe meer macht, en dus uiteindelijk heeft de bevolking ook macht.

vraag: Waarom is het in een coalitie

altijd nodig om compromissen te sluiten

Coalitie en oppositie

coalitie         de partijen die samen de regering vormen.

oppositie        de partijen die niet in de regering zitten.

Problemen kunnen zelfs tot een kabinetscrisis leiden, dan moeten soms minisers of het kabinet aftreden.

Meer monisme?

Monisme: een overwicht aan regering in verhouding met parlement 

Werktijd 5.2

Stap 1

Stap 2

KLAAR ?

Lees bladzijden 137 t/m 139

Maak opdrachten 5.7, 5.8, 5.9 en 6.1

• Leren voor de TW
• Bezig met ander vak
• Nakijken

Maken van paragraaf 5.2

Opdrachten 5.7, 5.8, 5.9, 6.1

Check

Wat leerde ik deze les?

Ik leerde...

• De verhouding tussen de regering en het parlement uit te leggen
• De bijbehorende rechten  
• Een verband te leggen tussen kabinetsformatie, compromissen en regeerakkoord.
  
• De begrippen coalitie en oppositie uit te leggen. 

Welke rechten horen bij welke taak van het parlement?

Hieronder zie de twee taken van het Nederlandse parlement.  Welk recht hoort bij welke taak? 

Wetgevende taak

Controlerende taak

Recht van amendement

Recht van initiatief

Recht van interpellatie

Recht van budget

Recht van enquête

Volgende les

Gemeenten en provincies 

Huiswerk:

X

Wie heeft de macht? 

Samenvatting

Ministers hebben veel verantwoordelijkheid en ze moeten de

wetten uitvoeren. Ze hebben daarvoor veel macht.

Maar het parlement moet altijd eerst toestemming geven.

Het parlement kan ook het vertrouwen in het hele kabinet

opzeggen.

In Nederland heeft het parlement dus altijd het laatste woord.