W5 L1: Plichtethiek II

• Filosofie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

1. herhaling
2. Aan de slag: categorisch imperatief
3. Uitleg+ opdracht: categorisch imperatief 

Programma

1. Wat bedoelt Kant met de goede wil?
2. Waarom zegt Kant dat ethiek niet gebaseerd moet zijn op emoties?
3. Waarom zegt Kant dat ethiek wel gebaseerd moet zijn op ons verstand en onze autonomie? 

Herhaling

6. Ik kan plichtethische ethiek uitleggen, toepassen en beoordelen.

Dat betekent:

• Ik kan uitleggen wat plichtethiek is

• Ik kan een plichtethisch argument herkennen in een voorbeeld

• Ik kan uitleggen dat een handeling volgens Kant alleen goed is als die voortkomt uit de rede (en niet uit neigingen of gevoelens)

• Ik kan de twee formuleringen van het categorisch imperatief uitleggen en toepassen op een voorbeeld

Leerdoelen

Stroming:	Utilisme	Plichtethiek	Deugdethiek
Wat is belangrijk?	Geluk	De goede wil
Wat moet je wel doen?	Meer geluk voor meer mensen	De goede wil en je verstand volgen
Wat moet je niet doen?	Geluk verkleinen in de wereld	Iets doen wat niet de goede wil volgt
Wat gebruik je om er achter te komen wat je moet doen?	De hedonistische calculus	Het categorisch imperatief

Overzicht periode

We zoeken iets dat universeel is voor mensen. Iedereen heeft het.

• Ik kan uitleggen dat een handeling volgens Kant alleen goed is als die voortkomt uit de rede (en niet uit neigingen of gevoelens)

We zoeken iets dat universeel is voor mensen. Iedereen heeft het.

Verstand:

Autonomie:

• Ik kan uitleggen dat een handeling volgens Kant alleen goed is als die voortkomt uit de rede (en niet uit neigingen of gevoelens)

We zoeken iets dat universeel is voor mensen. Iedereen heeft het.

Verstand: Mensen kunnen abstract nadenken en logisch redeneren.

Autonomie: Mensen kunnen zelf beslissingen maken.

• Ik kan uitleggen dat een handeling volgens Kant alleen goed is als die voortkomt uit de rede (en niet uit neigingen of gevoelens)

Lees paragraaf 2.2.2.

1. Wat zijn de twee formuleringen van het categorisch imperatief?
2. Leg uit waarom je van Kant niet mag liegen.
3. Probeer zelf uit te leggen waarom je van Kant niemand mag vermoorden.
4. Leg uit wat het grootste verschil is tussen Kant zijn plichtethiek en het utilisme.

Aan de slag

1. "Handel alleen volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt." en "Behandel andere mensen nooit slechts als middel, maar ook altijd als doel op zichzelf."

2. Je mag van Kant niet liegen omdat als iedereen zou mogen liegen liegen onmogelijk wordt omdat niemand elkaar meer zou vertrouwen.

3. Je mag van Kant niemand vermoorden, want als iedereen elkaar mocht vermoorden zou je zelf vermoord worden en kun je dat dus niet meer willen.

4. Het grootste verschil is dat voor Kant de uitkomsten niet uitmaken, maar de handeling zelf wel of niet moreel toelaatbaar is.

Categorisch imperatief: De regel die we volgens Kant moeten gebruiken om te kijken of een handeling moreel toelaatbaar is.

• Formulering 1: "Handel altijd volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt."

• Formulering 2: "Behandel andere mensen nooit slechts als middel, maar altijd als doel op zichzelf."

Ik kan de twee formuleringen van het categorisch imperatief uitleggen en toepassen op een voorbeeld

1. "Handel alleen volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt." en "Behandel andere mensen nooit slechts als middel, maar ook altijd als doel op zichzelf."

2. Je mag van Kant niet liegen omdat als iedereen zou mogen liegen liegen onmogelijk wordt omdat niemand elkaar meer zou vertrouwen.

3. Je mag van Kant niemand vermoorden, want als iedereen elkaar mocht vermoorden zou je zelf vermoord worden en kun je dat dus niet meer willen.

4. Het grootste verschil is dat voor Kant de uitkomsten niet uitmaken, maar de handeling zelf wel of niet moreel toelaatbaar is.

• Formulering 1: "Handel altijd volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt."

In gewone taal: Handel altijd volgens een regel waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat alle mensen die regel volgen, zonder dat het tegenstrijdig of onlogisch is.

• Is het universeel?
• Volgt het het verstand?

Ik kan de twee formuleringen van het categorisch imperatief uitleggen en toepassen op een voorbeeld

Ja, want je maakt een regel en kijkt of die voor iedereen geldt. Dus het is universeel.

Ja, want je gebruikt je vermogen om abstract te denken om de regel te toetsen.

zelf maken. Voorstel:

Doe alleen dingen als ze een regel volgen waarvan je met je verstand zou kunnen willen dat de hele wereld die regel volgt.

• Formulering 1: "Handel altijd volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt."

• Stap 1: Wat is de handeling?

• Stap 2: Maak een algemene wet van de handeling.

• Stap 3: Kijk of deze algemene wet tegenstrijdig is.

zelf maken. Voorstel:

Doe alleen dingen als ze een regel volgen waarvan je met je verstand zou kunnen willen dat de hele wereld die regel volgt.

• Formulering 1: "Handel altijd volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt."

• Stap 1: Wat is de handeling?

Iemand vermoorden

• Stap 2: Maak een algemene wet van de handeling.

• Stap 3: Kijk of deze algemene wet tegenstrijdig is.

zelf maken. Voorstel:

Doe alleen dingen als ze een regel volgen waarvan je met je verstand zou kunnen willen dat de hele wereld die regel volgt.

• Formulering 1: "Handel altijd volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt."

• Stap 1: Wat is de handeling?

Iemand vermoorden

• Stap 2: Maak een algemene wet van de handeling.

Je mag iemand vermoorden

• Stap 3: Kijk of deze algemene wet tegenstrijdig is.

Ja, want dan zou jij ook vermoord mogen worden dus dat kun je niet willen.

Maak kant één van het werkblad:

Je mag samen werken met je buur.

Aan de slag

• Formulering 2: "Behandel andere mensen nooit slechts als middel, maar altijd als doel op zichzelf."

• Stap 1: Wat doe je bij iemand anders?

• Stap 2: Kan de andere persoon een probleem hebben met wat je doet?

• Stap 3: Doe je dit zonder dat de andere persoon het weet of zonder dat die toestemming geeft?

Als het antwoord op stap 2 en 3 'ja' is, is de actie niet moreel toelaatbaar.

zelf maken. Voorstel:

Doe alleen dingen als ze een regel volgen waarvan je met je verstand zou kunnen willen dat de hele wereld die regel volgt.

• Formulering 2: "Behandel andere mensen nooit slechts als middel, maar altijd als doel op zichzelf."

• Stap 1: Wat doe je bij iemand anders?

Je vermoord iemand

• Stap 2: Kan de andere persoon een probleem hebben met wat je doet?

• Stap 3: Doe je dit zonder dat de andere persoon het weet of zonder dat die toestemming geeft?

Als het antwoord op stap 2 en 3 'ja' is, is de actie niet moreel toelaatbaar.

zelf maken. Voorstel:

Doe alleen dingen als ze een regel volgen waarvan je met je verstand zou kunnen willen dat de hele wereld die regel volgt.

• Formulering 2: "Behandel andere mensen nooit slechts als middel, maar altijd als doel op zichzelf."

• Stap 1: Wat doe je bij iemand anders?

Je vermoord iemand

• Stap 2: Kan de andere persoon een probleem hebben met wat je doet?

Ja

• Stap 3: Doe je dit zonder dat de andere persoon het weet of zonder dat die toestemming geeft?

Als het antwoord op stap 2 en 3 'ja' is, is de actie niet moreel toelaatbaar.

zelf maken. Voorstel:

Doe alleen dingen als ze een regel volgen waarvan je met je verstand zou kunnen willen dat de hele wereld die regel volgt.

• Formulering 2: "Behandel andere mensen nooit slechts als middel, maar altijd als doel op zichzelf."

• Stap 1: Wat doe je bij iemand anders?

Je vermoord iemand

• Stap 2: Kan de andere persoon een probleem hebben met wat je doet?

Ja

• Stap 3: Doe je dit zonder dat de andere persoon het weet of zonder dat die toestemming geeft?

ja

Als het antwoord op stap 2 en 3 'ja' is, is de actie niet moreel toelaatbaar.

zelf maken. Voorstel:

Doe alleen dingen als ze een regel volgen waarvan je met je verstand zou kunnen willen dat de hele wereld die regel volgt.

Maak kant twee van het werkblad:

Aan de slag

6. Ik kan plichtethische ethiek uitleggen, toepassen en beoordelen.

Dat betekent:

• Ik kan uitleggen wat plichtethiek is

• Ik kan een plichtethisch argument herkennen in een voorbeeld

• Ik kan uitleggen dat een handeling volgens Kant alleen goed is als die voortkomt uit de rede (en niet uit neigingen of gevoelens)

• Ik kan de twee formuleringen van het categorisch imperatief uitleggen en toepassen op een voorbeeld

Leerdoelen