Extra les

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Deel 1 - vrijdag 26 nov

• Woordenschat H1 - stijlfiguren
• Woordenschat H2 - stijlfiguren
• Grammatica H2 - samentrekking
• Formuleren H2 - samentrekking controleren

Deel 2 - maandag 29 nov

• Spelling H1 - trema, apostrof, accent en cedille
• Spelling H2 - met of zonder -n?
• Formuleren H1 - Zinnen correct begrenzen
• Werkwoordspelling

Deze les:

• Samentrekking (controleren)
• Spelling H1: trema, apostrof, accent
• Spelling H2: Met of zonder -n
• Woordenschat H1 + H2: Stijlfiguren

Zelf oefenen?

• Neem de theorie door. Maak een samenvatting.
• Oefen met de stof - NN Online 'Trainen'
• Maak evt. de opdrachten nog een keer.

Deze les:

• Samentrekking (controleren)
• Spelling H1: trema, apostrof, accent
• Spelling H2: Met of zonder -n
• Woordenschat H1 + H2: Stijlfiguren

Extra: Goed of fout?

A. Welke woorden zijn in het tweede deel van de zin weggelaten?

B. Is de samentrekking goed of fout.

1. Esther hield vijf lichtbruine konijntjes in een hok, maar meer van haar hamster en haar cavia. 
2. In dit winkelcentrum worden overdag vaak diefstallen gepleegd en 's nachts ingebroken.
3. National Geographic is een interessant tijdschrift en koopt mijn vriend geregeld in de boekhandel. 
4. De economische recessie tussen 2009 en 2014 veroorzaakte weliswaar veel werkeloosheid, maar leverde ook veel nieuwe, kleine ondernemingen op.

Deze les:

• Samentrekking (controleren)
• Spelling H1: trema, apostrof, accent
• Spelling H2: Met of zonder -n
• Woordenschat H1 + H2: Stijlfiguren

Trema

• om te voorkomen dat twee klinkers in één woord samen worden uitgesproken: kopiëren (maar: gekopieerd), creëren, beëindigen
  
• in sommige leenwoorden: fröbelen, conciërge

Let op: in samenstellingen geen trema, maar een koppelteken

Apostrof

• als weglatingsteken: 's nachts, 's morgens, Lars' scooter
  
• om uitspraakproblemen te voorkomen bij: i(k) (h)ou (v)a(n) y(s)   baby's, Hanna's, accu's
  
• in verkleinwoorden en meervouden van cijfer- en letterwoorden: A4'tje, pc's, dvd'tje
  
• in verkleinwoorden op-y, voorafgegaan door een medeklinker: baby'tje

Accenten

• accent aigu: logé, soirée, café
  
• accent grave: barrière, crèche, fin de siècle
  
• accent circonflexe: enquête, crêpe

om klemtoon aan te geven, accent aigu: dé manier om rijk te worden, een héél mooie auto

Cedille

• het 'kronkeltje' onder de c: ç
  
• zorgt ervoor dat de c als s klinkt voor een a, o of u: Curaçao, garçon
  
• in alle andere gevallen klinkt de c als k: caravan, decor

Oefenen

Plaats waar nodig een trema.

1. beargumenteren
2. coordinatie
3. dubieus
4. efficient
5. heroine

Oefenen

Plaats waar nodig een apostrof.

1. Trix tas
2. vwo ers 
3. s nachts
4. Mirjam s broer 

Oefenen

Plaats waar nodig een accent of een cedille.

1. controle
2. de premiere 
3. drie etages
4. een Francaise
5. een glas rose 
6. enquete

Deze les:

• Samentrekking (controleren)
• Spelling H1: trema, apostrof, accent
• Spelling H2: Met of zonder -n
• Woordenschat H1 + H2: Stijlfiguren

Met of zonder -n?

Telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden worden soms zelfstandig gebruikt. In dat geval spel je ze soms met een -n op het eind.

> Wat zijn telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden?

Woorden als sommige, vele, enkele, beide

• mensen
  
• zelfstandig gebruikt
  

Slechts weinigen zijn daarvan op de hoogte.

Maar weinige              klanten .....

• betrekking op zaken of dieren

Vele (diersoorten) worden bedreigd.

• bijvoeglijk gebruikt
  

enkele leerlingen

MAAR: Stoffelijk bijvoeglijk naamwoorden wel met -n:

Telwoorden met -en

Telwoorden met -e

Met of zonder -n?

Maar:

• tientallen, duizenden, honderden, miljoenen etc.
  

Er wonen miljoenen mensen in Nederland.

Hoeveel dieren daar leven? Ik denk miljarden.

Oefenen: met of zonder -n?

1. Veel havoleerlingen zijn geslaagd en sommige(n) zelfs met een acht gemiddeld.  
   
2. Zie je die goudvissen daar in de vijver? Enkele(n) zijn volgens mij ziek.
3. De kelner liet drie dienbladen met tientalle(n) kopjes vallen, waardoor de meeste(n) in stukjes braken. 
4. De spelers mochten in de kampioenswedstrijd alle(n) meespelen.
   
5. Alex en Miriam zijn de enige(n) uit de klas die niet op het kerstgala waren.
6. Sommige(n) deelnemers aan de puzzelrit kregen een aandenken. 
7. Van de gesloten laptops werden er enige(n) op Marktplaats verkocht.

Deze les:

• Samentrekking (controleren)
• Spelling H1: trema, apostrof, accent
• Spelling H2: Met of zonder -n
• Woordenschat H1 + H2: Stijlfiguren

Stijlfiguren

Een tekst kun je op verschillende manieren aantrekkelijk maken: 

• beeldspraak (vergelijking, metafoor en personificatie);
• (rijmende) uitdrukkingen
• stijlfiguren

Hoofdstuk 1

• Herhaling:  'Plus geeft meer, veel meer.'
• Tegenstelling: 'Vierkant in de fles, rond op de tong.'
• Opsomming: 'Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder.'

Hoofdstuk 2

• Hyperbool: overdrijven 
• Understatement: afzwakken
• Eufemisme: iets zo zeggen dat het als minder erg of hard overkomt. Een pijnlijke situatie verzachten of voorkomen dat je iemand kwetst. 

Stijlfiguren

Bijzondere opsommingen

Hoofdstuk 1

• Drieslag: een opsomming van drie woorden, zinnen of zinsdelen
• Climax: een steeds sterker wordende reeks 
• Omgekeerde climax: is een steeds zwakker wordende reeks

Oefenen

Welke stijlfiguur is gebruikt? Kies uit: herhaling, tegenstelling, opsomming, drieslag, climax, omgekeerde climax.

1. in februari is het altijd raak: regen, regen en nog eens regen.
   
2. eerst het zuur, dan het zoet
   
3. Ik kwam, ik zag en ik overwon.
   
4. In de supermarkt waren verschillende producten in de aanbieding: aardappels, peren, koekjes en cola.
5. Lara is haar reis lopend begonnen, daarna ging ze verder op de fiets, toen met de auto en ze heeft de reis afgerond met het vliegtuig.

Oefenen

Welke stijlfiguur is gebruikt? Kies uit: eufemisme, hyperbool en understatement. 

1. Timo is er al zeker duizend keer uitgestuurd, dus het verbaast me niets dat hij nu van school gaat.
   
2. Er hoeft maar een vlokje sneeuw te vallen en alle treinen staan stil.
3. ‘Ik heb een deukje in de auto gereden’, zei Koen tegen mij. Later bleek de auto total loss te zijn.
4. Tijdens de uitbraak van de vogelgriep moesten heel wat boerderijen geruimd worden. 

Nog vragen?

Deel 1 - vrijdag 26 nov

• Woordenschat H1 - stijlfiguren
• Woordenschat H2 - stijlfiguren
• Grammatica H2 - samentrekking
• Formuleren H2 - samentrekking controleren

Deel 2 - maandag 29 nov

• Spelling H1 - trema, apostrof, accent en cedille
• Spelling H2 - met of zonder -n?
• Formuleren H1 - Zinnen correct begrenzen
• Werkwoordspelling