Poëzie - stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Stijlfiguren

parallellisme

opsomming 

anthitese

paradox

retorische vraag

Leerdoelen

Je weet wat stijlfiguren zijn

Je weet wat een parallellisme is en kunt deze herkennen

Je weet wat een opsomming is en kunt deze herkennen

Je weet wat een anthitese is en kunt deze herkennen

Je weet wat een paradox is en kunt deze herkennen

Je weet wat een retorische vraag is en kunt deze herkennen

Wat zijn stijlfiguren?

Het doelbewuste gebruik van één of meer woorden die afwijken van de gebruikelijke betekenis.

Dit om:
De aandacht te trekken, een punt te maken of iets te verduidelijken.

Parallellisme

-Een bepaalde zinsbouw komt steeds op dezelfde manier terug. 

-Beïnvloedt de vloeiendheid en het tempo van een gedicht.

Als hij slaapt, laat ik hem slapen

als hij eet, laat ik hem eten

als hij leest, praat ik hem niet

de oren van het hoofd

Sylvia Hubers

Opsomming

De dichter trekt de aandacht naar een woord of woordgroep. 

Ik zocht in zeeën,bossen,bergen,dromen,

Nimmermeer rustig tot de plek gekomen, 

Waar zij verborgen als een bloesem was 

Onder 't in lange herfst gewoekerd gras. 

 (J.J. Slauerhoff) 

 

Antithese

Tegenstelling: woorden of zinnen die een tegengestelde mededeling bevatten, staan bij elkaar.

Wij voeren geen bittere oorlog

onze wraak is zoet

Diana Ozon

Paradox

'Schijnbare tegenstelling': tegengestelde begrippen worden toch aan elkaar verbonden. 

We moeten vechten voor de vrede.

Wat is een antithese?

1. Een tegenstelling
2. Een versterkende betekenis
3. Een verzwakkende betekenis
4. Een schijnbare tegenstelling

In welke zin is er sprake van een antithese?

1. Ik heb voor goed geld slechte spullen gekocht.
2. Scheen er maar een beetje licht!
3. Doen is weten!
4. Dit is een lange, maar dunne plank.

Wat is een paradox?

1. Een tegenstelling
2. Een sterke betekenis
3. Een verzwakkende betekenis
4. Een schijnbare tegenstelling

In welke zin is er sprake van een paradox?

1. 's Lands grootste kruidenier gaat op de kleintjes letten.
2. Weinig alcohol kan te veel zijn.
3. Samen zijn is gezellig.
4. Uit dit kleine nestje kwamen genoeg vogels.

Retorische vraag: De bedoeling van de retorische vraag is niet een antwoord te krijgen, m.a.w. het is

in feite geen vraag, maar een nadrukkelijke mededeling in de vorm van een vraag.

• Leraar: "Je wilt toch later goed verdienen?"
  
• Ongeduldige reiziger: "Hebben ze hier weleens van op tijd rijden gehoord?"
  
• Hoe dom kun je zijn? 
  
• Dat begrijpt toch iedereen?
  

Huiswerk

maak van paragraaf 3.8 

opdracht 1 t/m 4

en van paragraaf 4.8 

opdracht 1 t/m 4 + 7

1 persoon. Jij bent op weg naar Henegouwen, de man met zeven vrouwen kom je tegen

Wat is een round character?

1. Een groot personage
2. Een persoon die maar één eigenschap heeft
3. Een persoon die ontwikkeling doormaakt
4. Een belangrijke bijpersoon

Round character ++

• je weet veel over het personage: wat hij denkt en voelt
• personage maakt ontwikkeling door (komt tot inzicht, bv)
• hoofdpersoon is altijd round character

Flat character +

• je weet weinig over het personage
• personage ontwikkelt zich niet
• Medespelers
• Figuranten (hoef je niet te kennen voor de toets)

Enumeratie/opsomming

Een enumeratie (opsomming) is een stijlfiguur waarbij een opsomming wordt gebruikt om iets te benadrukken.

-Twee, zes, twintig, honderd mensen kwamen naar het feest toe.

-Zij was eerst Miss Bonaire, toen Miss Caribbean en uiteindelijk Miss World.

Climax

Een climax bouwt op naar een hoogtepunt:

groot, groter, grootst

rijk, rijker, rijkst

3, 2, 1,... KaBOOOM!

Anti-climax

Een ant-climax bouwt op naar een hoogtepunt, maar heeft een teleurstellende afloop.

Groot, groter, nog groter, klein

3, 2, 1,... plof

Parallellisme

Parallellisme: gelijk zinsverloop

 

De zinsopbouw is gelijk

Vaak is er een letterlijke herhaling van woorden, maar dit hoeft niet

Gelijk zinsverloop (parallellisme)

Stijlfiguren

• Vooropplaatsing: woord(groep) naar voren halen in de zin. 
• Opsomming: minimaal drie zaken achter elkaar noemen
• (Anti)climax: toewerken naar hoogte- of dieptepunt
• Parallellisme: gelijk zinsverloop, zinnen beginnen en verlopen op dezelfde manier

Van welk stijlfiguur is sprake?

6.6 Dat oude kerkje, dat gaan ze volgend jaar eindelijk restaureren.

1. herhaling
2. parallellisme
3. opsomming
4. vooropplaatsing

Van welk stijlfiguur is sprake?

6.2 Voor het feest hebben we bier, wijn, garnalen en ijstaart nodig.

1. vooropplaatsing
2. climax
3. opsomming
4. anticlimax