2019.09.24.CoRaad Labcursus - bloedbeeld

• Zorg en Welzijn
• Beroepsopleiding

Bloedbeeld - Joost Besseling

CoRaad Labwaardencursus

Leerdoelen

Na deze cursus kun je:

• een korte DD opstellen bij afwijkingen in het bloedbeeld

• de eerste (laboratoire) vervolgstappen qua diagnostiek benoemen bij afwijkingen in het bloedbeeld

• Afwijkingen in het vervolg-lab m.b.t. bloedbeeld afwijkingen interpreteren

• te weten: leukopenie, leukocytose, anemie, erytrocytose, trombopenie en
   trombocytose

Opzet

Vorm 

• Waar kan; interactief (inloggen mbv code linksonderin het scherm)
• Onderbreek bij onduidelijkheden

Inhoud

• Leukocyten
  
• Erytrocyten
  
• Trombocyten
• (quiz)
  

Overall

• Denk in termen van aanmaak, 
   afbraak/verbruik en verlies
• Belangrijke spelers:

• Beenmerg (fabriek)
• Bloedvaten (transportwegen)
• Lymfeklieren (opslag)
• Milt (opslag en afbraak)

Aan welke ziekten denk je bij
de term 'leukopenie'?

Mevrouw V, 66 jaar, komt op de SEH ivm koorts. Haar leukocyten blijken
1.3 x 10e9/L (L). Welk labonderzoek vraagt u nu aan?

1. ANA en ANCA
2. HIV test
3. Leukocyten differentiatie
4. Vitamine B12

Stel dat deze mevrouw een neutropenie blijkt te hebben (<0.5 x 10e9/L). Wat is de meest voorkomende oorzaak van een neutropenie?

1. Chemotherapie
2. HIV
3. Prednison
4. Splenomegalie

Deze mevrouw blijkt geen chemotherapie te gebruiken, maar is wel streng veganistisch qua dieet. Welke deficiëntie kan bij haar voor de neutropenie zorgen?

1. Vitamine A
2. Vitamine B6
3. Vitamine B12
4. Vitamine D

Welke afwijking verwacht u bij een nog onbehandelde HIV-infectie?

1. Eosinofilopenie
2. Lymfopenie
3. Monocytopenie
4. Neutropenie

Een 18-jarige jongeman heeft een neutropenie en 8% blasten in het perifere bloed. Wat is uw vervolgstap?

1. Beenmergpunctie
2. Echo abdomen
3. Immunofenotypering op het perifere bloed
4. Vitamine B12 bepalen

Bij welke bevolkingsgroep komt benigne ethnische neutropenie het meest voor?

1. Afrikanen
2. Aziaten
3. Azkhenazi joden
4. Brazilianen

Aan welke ziekten denk je bij
de term 'leukocytose'?

Een 68-jarige man komt bij de huisarts en blijkt een leukocytose te hebben (14 x 10e9/L). Wat zou (na amnese en lichamelijk onderzoek) een logische vervolgstap qua diagnostiek zijn?

1. Beenmergpunctie
2. Bloedkweek
3. Leukocytendifferentiatie
4. X-thorax

Wil je bij deze meneer tevens een bloedbeeld bepalen?

1. Ja
2. Nee

Het blijkt vooral te gaan om een neutrofilie (12 x 10e9/L). Meneer heeft geen koorts of tekenen van een infectie. Welke lifestyle factor is de meest waarschijnlijke oorzaak van deze afwijking?

1. Alcoholgebruik
2. Overgewicht
3. Roken
4. Zittend beroep

Voor u zit een 23-jarige jongedame zonder vaste relatie die moe is, keelpijn heeft en gezwollen lymfeklieren in de hals. Je vermoedt een EBV infectie. Welke afwijking kun je in het bloedbeeld verwachten?

1. Eosinofilie
2. Neutrofilie
3. Lymfocytose
4. Monocytose

Aan welke diagnose denkt u als eerst bij een 23-jarige jongeman met een monocytose en een LDH van 1500 U/L? 

1. Acute lymfatische leukemie
2. EBV infectie
3. Hepatitis
4. Lymfoom

Je bent hematoloog en je ziet een 54-jarige Surinamer met een redelijke eosinofilie (1.5 x 10e9/L), zonder verdere klachten. Welk onderzoek zet u als eerst in?

1. Allergologisch onderzoek op huisstofmijt
2. Bloedkweek
3. Urine-onderzoek
4. X-thorax

Wat is de meest voorkomende oorzaak van een lymfocytose met lymfocyten >10 x 10e9/L?

1. Chronische lymfatische leukemie
2. EBV infectie
3. Syfillis
4. Tuberculose

Take home messages leukocyten

• altijd bloedbeeld

• altijd leukocytendifferentiatie

Aan welke ziekten denk je bij
de term 'anemie'?

Wat is de eerste parameter die je wilt weten als iemand een Hb van 6.5 mmol/L heeft?

1. Ferritine
2. MCV
3. Reticulocyten
4. Vitamine B12

60-jarige man, Hb 6.5, MCV 62

12kg afvallen in 6M, af en toe bloed bij ontlasting, wisselend ontlastingspatroon; coloncarcinoom?

Waarom is het MCV verlaagd?

1. Beenmergonderdrukking door maligniteit
2. Tekort aan foliumzuur
3. Tekort aan ijzer
4. Tekort aan vitamine B12

Sleep de juiste diagnose naar het juiste lab (1 diagnose per lab)

N=normaal, H= verhoogd, L= verlaagd

Hb 6.5 mmol/L (L)

MCV 75 fl (L)

Ferritine 250 μg/L (H)

BSE 72 mm/uur (H)

CRP 102 mg/L (H)

Hb 6.5 mmol/L (L)

MCV 66 fl (L)

Ferritine 12 μg/L (N)

BSE 15 mm/uur (N)

CRP 4 mg/L (N)

Anemie der chronisch zieke

IJzergebreksanemie

Hemochromatose

Sikkelcelziekte

60-jarige man, Hb 6.5 (eergister 8.5), MCV 90

Vanochtend stinkende, zwarte ontlasting, plakt aan de pot. Sinds gisteravond maagpijn. Diagnose?

Wat verwacht u van ferritine en reticulocyten?

1. Ferritine verlaagd reticulocyten verlaagd
2. Ferritine verhoogd reticulocyten verlaagd
3. Ferritine verlaagd reticulocyten verhoogd
4. Ferritine verhoogd reticulocyten verhoogd

Wat is de meest sensitieve labwaarde om hemolyse uit te sluiten?

1. Bilirubine
2. Haptoglobine
3. LDH
4. Reticulocyten

Anemie: Sleep de juiste labwaarde naar de juiste diagnose (1 of meerdere labwaardes per diagnose)

IJzergebreksanemie

Hemolyse

Acute bloeding

Reticulocyten <2% (L)

MCV 65 fl

Ferritine 138 μg/L (H)

MCV 105 fl

Ferritine 4 μg/L (L)

Haptoglobine onmeetbaar laag

Sleep de juiste diagnose naar het juiste lab (1 diagnose per lab)

N=normaal, H= verhoogd, L= verlaagd

Hb 6.5 mmol/L (L)

MCV 112 fl (H)

Ferritine 70 μg/L (N)

EPO 23 mU/mL (N)

Haptoglobine 30 mg/dL (N)

Hb 6.5 mmol/L (L)

MCV 90 fl (N)

Ferritine 189 μg/L (H)

EPO 30 mU/mL (N)

Haptoglobine 30 mg/dL (N)

Hb 6.5 mmol/L (L)

MCV 94 fl (N)

Ferritine 64 μg/L (N)

EPO 3 mU/mL (L)

Haptoglobine 30 mg/dL (N)

Acuut bloedverlies

Vitamine B12-deficientie

Chronische nierinsufficentie

Hemolyse

IJzergebreksanemie

Take home messages anemie

• Indeling anemie obv aanmaak, verbruik en verlies

• Tevens zeer nuttige indeling: MCV icm reticulocyten

• IJzergebreksanemie is de meest voorkomende anemie bij de huisartsen (40%)

• Haptoglobine is een zeer sensitieve test voor hemolyse

Aan welke ziekten denk je bij
de term 'erytrocytose'?

Je ziet een 63-jarige man met een Hb van 10.8 mmol/L. Waarom zou je een bloedgas willen bepalen?

1. Verlaagd CO2 opsporen
2. Verhoogd CO2 opsporen
3. Verlaagd O2 opsporen
4. Verhoogd O2 opsporen

Stel dat we een licht verlaagd O2 gehalte vinden en een licht verhoogd bicarbonaat gehalte. Welke diagnose zou dan zijn erytrocytose kunnen verklaren?

1. Chronische nierinsufficientie
2. OSAS
3. Niercelcarcinoom met autonome EPO-productie
4. Secundaire hyperaldosteronisme

Welk symptoom zet je op het spoor van polycythemia vera bij een vrouw van 48 met een Hb van 11.2 mmol/L?

1. Jeukende oren na het douchen
2. Melkafvloed bij tepelstimulatie
3. Splinterbloedinkjes
4. Tintelende tenen als het koud is

Welke mutatie is geassocieerd met polycythemia vera?

1. CALR
2. JAK2
3. MPL

Aan welke ziekten denk je bij
de term 'trombocytopenie'?

Wat is de eerste stap in de analyse van een trombocytopenie?

1. Bloedbeeld
2. Herhalen in citraat
3. Leukocytendifferentiatie
4. Vitamine B12 bepalen

Een 58-jarige vrouw is op de IC opgenomen ivm een ernstige S. Aureus pneumosepsis, w.v. ze beademd wordt. Er ontwikkelt zich een snel progressieve trombocytopenie. Welk lab vraag je aan om je waarschijnlijkheidsdiagnose te waarschijnlijk te maken?

1. ADAMTS 13 activiteit
2. aPTT, PT en D-dimeer
3. CRP en BSE
4. Heparine-antilichamen

Stel dat je op de SEH in consult wordt gevraagd bij een 25-jarige jongedame met trombocyten van 112 x 10e9/L. Welk onderzoek zet u zeker in?

1. ADAMTS 13 activiteit
2. Beta-HCG in urine
3. Echo abdomen
4. HIV test

Je verdenkt een 46-jarige man van TTP (trombotische trombocytopenische purpera). De ADAMTS13-activiteit is inderdaad verlaagd (12%). Wat is de functie van ADAMTS13?

1. Beenmergstimulatie om trombocyten te produceren
2. Carrier eiwit van stollingsfactor VIII
3. Cofactor van vitamine B12 bij de uitrijping van megakaryocyten
4. Splitsen van Von Willebrand multimeren

Aan welke ziekten denk je bij
de term 'trombocytose'?

Wat is de meest voorkomende oorzaak van trombocytose?

1. Essentiele trombocytose
2. Infectie
3. Leukemie
4. Myelofibrose

Je ziet een 38-jarige vrouw met een trombocytengetal van 503 x 10e9/L. Je bepaalt sowieso een bloedbeeld. Wat zou een tweede onderzoek zijn dat je graag zou willen aanvragen?

1. Echo abdomen
2. Ferritine
3. JAK2 mutatie
4. TPO

Take home messages trombocyten

• Trombocytopenie: altijd eerst in citraat bepalen

• Trombocytose: heel vaak reactief op bv infectie of anemie

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5
• Wat bepaalt u nu als eerst?

1. Ferritine
2. Haptoglobine
3. MCV
4. Vitamine B12

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5
• Geeft aan flink alcohol te gebruiken (dagelijks 5EH)
• Wat verwacht u van het MCV?

1. verlaagd
2. normaal
3. verhoogd

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5, opgenomen i.v.m een bloedend maagulcus (sinds gister
   bloedbraken)
  
• MCV 89, ferritine 5 μg/L (L), reticulocyten >2% (H), CRP 80 mg/L (H)
• Welke labwaarde klopt niet in dit plaatje?

1. MCV
2. Ferritine
3. Reticulocyten
4. CRP

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5
• eGFR 40-45 ml/min/m2 a.g.v. diabetische nefropathie
• Wat verwacht u van het MCV en de reticulocyten?

1. MCV verlaagd reticulocyten verlaagd
2. MCV normaal reticulocyten verhoogd
3. MCV normaal reticulocyten verlaagd
4. MCV verhoogd reticulocyten verhoogd

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5, MCV 65.
• Bij welke diagnose past dit MCV het best?

1. Alcoholgebruik
2. Chronische nierinsufficentie
3. Ernstige hemolyse
4. IJzergebreksanemie

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5, MCV 90, ziet geel sinds 2 weken
• Haptoglobine onmeetbaar laag, bilirubine 55 mmol/L (H), LDH 836 U/L (H)
• Er is dus sprake van hemolyse. 
• Welke labwaarde wilt u nu weten?  

1. Coombs test
2. EPO
3. Ferritine
4. Reticulocyten

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5, MCV 108, vegetarier
• Wat is de meest waarschijnlijke diagnose?

1. Alcoholmisbruik
2. Foliumzuurdeficientie
3. IJzergebreksanemie
4. Vitamine B12 deficientie

Quiz

• Wat is de functie van haptoglobine?

1. Cofactor bij DNA-synthese
2. Stimulatie van beenmerg om erytrocyten te maken
3. Transport van hemoglobine
4. Transport van ijzer

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5, opgenomen voor een diagnostische coloscopie ivm verdenking
   coloncarcinoom.
  
• MCV 89, ferritine 5 μg/L (L), reticulocyten <2% (L), BSE 80 mm/uur (H)
• Welke labwaarde klopt niet in dit plaatje?

1. MCV
2. Ferritine
3. Reticulocyten
4. CRP

m (N)ferrtine

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5, MCV 94, reticulocyten >2% (H), LDH 646 U/L (H), bilirubine 67 mmol/L (H), EPO 26 mU/L (N), ferritine 89 μg/L (N)
• Wat is de meest waarschijnlijke diagnose?

1. Hemolyse
2. IJzergebreksanemie
3. Nierinsufficientie
4. Vitamine B12 deficientie

Quiz

• Wat is de functie van EPO?

1. Cofactor bij DNA-synthese
2. Stimulatie van beenmerg om erytrocyten te maken
3. Transport van hemoglobine
4. Transport van ijzer

Quiz

• 60-jarige man, vegetarier, Hb 6.5 mmol/L, MCV 66 fl, reticulocyten <2% (L),  
   ferritine 89 μg/L (N), haptoglobine 26 mg/dL (N), vitamine B12 56 picomol/L (L)
• Welke labwaarde klopt niet in dit plaatje?

1. ferritine
2. haptoglobine
3. MCV
4. reticulocyten

m (N)ferrtine

Quiz

• 60-jarige man, Hb 6.5, MCV 94, reticulocyten <2% (L), BSE 76 mm/uur,  EPO 46 mU/L (H), ferritine 356 μg/L (H)
• Wat is de meest waarschijnlijke diagnose?

1. Anemie der chronisch zieke
2. Chronische nierinsufficientie
3. IJzergebreksanemie
4. Hemolyse

Quiz

• Wat is de functie van vitamine B12?

1. Cofactor bij DNA-synthese
2. Stimulatie van beenmerg om erytrocyten te maken
3. Transport van hemoglobine
4. Transport van ijzer

Anemie: Sleep de juiste labwaarde naar de juiste diagnose (1 labwaarde per diagnose)

Chronische nierinsufficientie

Alcohol misbruik

Hemolyse

MCV 118 fl

Epo 2 mg/dL (L)

Reticulocyten >2% (H)

Quiz

• Protonpompremmers zijn geacossieerd met een tekort van ..., wat kan leiden tot een anemie.
• Een tekort waarvan?

1. EPO
2. Foliumzuur
3. Transferrine
4. Vitamine B12