3.3 Ruimte voor industrie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

 3.2 Ruimte voor de industrie

Leerdoelen:

1.  Je kunt vormen van zware en lichte industrie beschrijven.
   
2.  Je kunt vier vestigingsfactoren voor de industrie beschrijven.
   
3.  Je kunt uitleggen waarom bedrijven hun productie hebben verplaatst van het centrum naar de (semi)periferie.

  1.  Je kunt vormen van zware en lichte industrie beschrijven.

De zware industrie verwerkt grote hoeveelheden grondstoffen. Een voorbeeld is de kunststofindustrie. Hier worden kunststoffen gemaakt uit aardolie en half fabricaten. 

De lichte industrie verwerkt deze halffabricaten uit de zware industrie tot kant-en-klare producten. Zo gebruikt een fabriek voor mobiele telefoons de kunststoffen uit de zware industrie 

Grondstof is een onbewerkt en ruw materiaal dat in een productieproces wordt gebruikt voor de fabricage van producten of halffabricaten. Natuurlijke grondstoffen zijn bijvoorbeeld vruchtbare aarde, olie, mineralen, hout en de opbrengst van landbouwgewassen zoals graan. In productieprocessen kunnen ook niet-natuurlijke grondstoffen gebruikt worden, met name kunststoffen, in de vorm van halffabricaten.

  2.   Je kunt vier vestigingsfactoren voor de industrie beschrijven.

Industrieën vestigen zich niet zomaar ergens. Er zijn veel redenen waarom een bedrijf voor een bepaalde plaats kiest. Die redenen zijn vestigingsfactoren.

Afzetmarkt: dit is de markt waarop een product wordt verkocht. Het kan voor een bedrijf belangrijk zijn om dicht bij zijn klanten te zitten. Dan zijn de transportkosten namelijk lager.

Arbeidsmarkt: dit is de combinatie van de vraag naar werknemers en het aanbod van werknemers. Zij willen dat er genoeg werknemers in een regio beschikbaar zijn en dat deze werknemers een bepaalde opleiding hebben. 

Grondstoffen: als een bedrijf veel grondstoffen nodig heeft, kan het voordelig zijn om zich dicht bij de plaats te vestigen waar deze grondstoffen worden gewonnen. Of een bedrijf kan ervoor kiezen om zich dicht bij een haven te vestigen.

Infrastructuur: dit zijn alle voorzieningen die nodig zijn voor het verplaatsen van mensen, goederen of informatie. Voorbeelden hiervan zijn wegen, waterwegen, spoorlijnen, luchthavens, elektriciteitskabels en internetkabels.

  3.  Je kunt uitleggen waarom bedrijven hun productie hebben verplaatst van het centrum naar de (semi)periferie.

• In centrumlanden stegen de lonen, waardoor de kosten voor bedrijven hier steeds hoger werden. Het verschil met de lage lonen in de (semi)periferie werd steeds groter.

• Het werd steeds makkelijker en goedkoper om goederen te verplaatsen over de wereld. Er kwamen bijvoorbeeld grotere containerschepen en de wereldwijde infrastructuur verbeterde.

Sinds de opkomst van de industrie waren vooral de centrumlanden belangrijke industrielanden. Dat veranderde rond 1965. Dat had twee belangrijke oorzaken:

  3.  Je kunt uitleggen waarom bedrijven hun productie hebben verplaatst van het centrum naar de (semi)periferie.

Landen als China en India waren extra aantrekkelijk doordat ze Speciale Economische Zones hebben. In deze gebieden betalen bedrijven minder belasting en gelden er minder regels, bijvoorbeeld voor het milieu. Doordat bedrijven in centrumlanden hun productie verplaatsten, gingen daar veel fabrieken dicht. Hierdoor werd het aandeel van de beroepsbevolking in de industrie steeds kleiner

Bedrijven verplaatsen hun productie uit centrumlanden  naar (semi)perifere landen. Die bedrijven letten daarbij op de hoogte van de lonen, maar ook op andere vestigingsfactoren, zoals de infrastructuur. 

  3.  Je kunt uitleggen waarom bedrijven hun productie hebben verplaatst van het centrum naar de (semi)periferie.

     Steeds meer bedrijven in centrumlanden halen hun productie terug. Dat heeft verschillende redenen. Soms zijn bedrijven niet tevreden over de kwaliteit van de producten. Daarbij zijn de lonen in (semi)perifere landen ook aan het stijgen. Ook zijn de vervoerskosten gestegen en nemen de politieke spanningen met China toe.

Bovendien zijn er technologische ontwikkelingen waarmee bedrijven ook in het centrum weer voordeliger kunnen produceren, namelijk automatisering en robotisering. 

Bij automatisering vervangen machines of computers het werk van mensen. Als robots dat doen, spreek je van robotisering. Door alle technologische ontwikkelingen wordt de productie die een arbeider in een bepaalde tijd kan leveren, oftewel de arbeidsproductiviteit, hoger. Er kan met hetzelfde aantal mensen in dezelfde tijd meer werk gedaan worden.