les 5 21.6 bloedtransfusies en orgaantransplantaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Doelstellingen

Je kunt uitleggen welke afweerreacties worden voorkomen door een goede matching van bloedgroepen en HLA's bij bloedtransfusies en orgaantransplantaties

Anti-A, Anti-B, HLA, MHC, Antistof, Antigen, donor/accepror, (hyperacute) afstoting)

Voorkennis: erfelijkheid, infarcten, aderverkalking

Conclusie

Lichaamsvreemde antigenen leiden tot een reactie van de specifieke afweer. Bij bloedtransfusies is dit de humorale afweer (B-cellen, antistoffen). Bij orgaantransplantaties de cellulaire afweer (cytotoxische T-cellen)

Eerdere blootstelling leidt net als bij ziekten tot een versterkte reactie, doordat geheugencellen zijn gevomd (bv Rhesus)

Stamcellen

• Stamcellen kunnen nog veranderen in andere soorten cellen (differentiatie).
  
• Embryonale stamcellen kunnen zich nog in ALLE soorten cellen ontwikkelen.
  
• Adulte (volwassen) stamcellen kunnen zich enkel nog in een AANTAL soorten cellen ontwikkelen.
  
• Voorbeeld: (Adulte) stamcellen in het beenmerg kunnen zich in verschillende type bloedcellen ontwikkelen.
  

vorming

stamcellen in rood beenmerg

rijping en selectie in thymus

T-lymfocyten met receptoren voor lichaamseigen cellen worden vernietigd.

gerijpte lymfocyten nestelen zich in de milt en in lymfeknopen. De meeste lymfeknopen bevinden zich in de oksels, liezen, rond de darmen en rond de luchtwegen. Verklaar waarom dit goede strategische locaties zijn.

Op welke manieren bestrijden antistoffen een infectie?

antistoffen

• neutralisatie
• agglutinatie
• neerslag

zorgt allen voor opsonisatie

Bloedgroepen

- Antistoffen

- Antigenen

Bloedgroep bepalen

Welke bloedgroepen hebben personen P, Q, R en S?

Bloedgroep bepalen

P heeft dus bloedgroep A

Q heeft bloed groep B

R heeft bloedgroep AB

S heeft bloedgroep 0

Verklaar dat een afweerreactie tegen rode bloedcellen kan leiden tot een infarct en/of geelzucht.

Rhesus Baby

Geelzucht door afbraakproducten rode bloedcellen (bilirubine)

-> hersenbeschadiging

bloedarmoede door afbraak rode bloedcellen 

->dood/onderontwikkeld

Rhesus

factor

Placenta

placenta niet doordringbaar voor Anti-A / Anti-B (IgM), wel voor anti-Rhesus (IgG).

Transplantatie

• Afstotingsreacties door MHC eiwitten celmembraan
• Bij mens MHC-systeem: HLA, 7 loci met meerdere allelen op 6de chromosoom
• Door HLA-systeem onderscheiden lymfocyten eigen cellen van lichaamsvreemde
• Afstoting door cellulaire afweer

HLA/MHC-matching

Als er een orgaantransplantatie noodzakelijk is wordt er naar veel meer gekeken dan alleen naar de bloedgroep. Er zijn ontzettend veel verschillende eiwitten aan het oppervlak van cellen die allemaal anders kunnen zijn.

Het uitgangspunt is ALLE eiwitten moeten lichaamsEIGEN zijn als er geen reactie van het immuunsysteem gewenst is.

Alle eiwitten die hierin een rol spelen worden HLA eiwitten genoemd.

Conclusie

Lichaamsvreemde antigenen leiden tot een reactie van de specifieke afweer. Bij bloedtransfusies is dit de humorale afweer (B-cellen, antistoffen). Bij orgaantransplantaties de cellulaire afweer (cytotoxische T-cellen)

Eerdere blootstelling leidt net als bij ziekten tot een versterkte reactie, doordat geheugencellen zijn gevomd (bv Rhesus)

Orgaandonatie

huiswerk

vragen bij 21.6