1.2 Steden, netwerken en bestuurders - 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Laatste lessen voor de toetsweek

• Economie en positie van de steden in de late middeleeuwen
• De rol van de steden in de Tachtigjarige Oorlog
• Donderdag: quiz! Dus zorg dat je al geleerd hebt :)
• Tijd voor leren, opdrachten maken en vragen stellen  

Weet je dit nog?

Opkomst steden was gunstig voor:

1. Horigen: in steden waren zij na een jaar en een dag vrij!
2. Adel: zo konden zij meer belasting innen.
3. Koning: kom meer macht over deze steden krijgen
4. Geestelijken: in steden konden zij hun producten verkopen.

Atrecht werd mede een financieel centrum door:

1. de handel in zijde en katoen.
2. de winstgevende leningen die ze aan koningen en edelen verstrekte.
3. het innen van tolgelden aan buitenlandse kooplieden.
4. zowel A, B als C

Met "burgers" in de middeleeuwen bedoelen we

1. De derde stand
2. boeren en inwoners van steden
3. alle boeren
4. inwoners van de steden

Welke twee provincies vormden in de 14e en 15e eeuw het economische zwaartepunt van de Nederlanden?

1. Holland en Zeeland
2. Drenthe en Groningen
3. Vlaanderen en Holland
4. Vlaanderen en Brabant

Geert Grote

Wat was het belangrijkste kenmerk van de moderne devotie

1. nadruk op individuele verantwoordelijkheid
2. de kerk en geestelijkheid bepaald goed en kwaad
3. wilden zich afscheiden van katholicisme
4. eerste protestantse geloof van NL

Brugge

Brugge

• Brugge had een heel belangrijk achterland
• In Brugge werden veel producten verhandeld, vooral textiel
• Rond 1300 was de positie van Brugge het sterkste 
• In 14e en 15e eeuw nam de belangrijkheid van Brugge af

Antwerpen

• Lag aan de Schelde, had dus betere verbindingen met het Europese achterland dan Brugge
• Zeeschepen konden hier komen
• Rijn en Maas
• Antwerpen heeft nog land een 'bijrol' gespeeld in de economie van de Nederlanden

1477: Bourgondische rijk valt uiteen

- Bourgondische Nederlanden vallen nu onder het Habsburgse huis

- Oorlog tussen prins van Oostenrijk Maximiliaan en de rijke steden van de Nederlanden die onafhankelijkheid terug wilden

- Maximiliaan laat Burgse haven blokkeren --> einde gouden eeuw van Brugge, belang Antwerpen nam hierdoor sterk toe

Antwerpen

• Rond 1500 nam Antwerpen de positie van Brugge over
• In de 16e eeuw werd Antwerpen de rijkste en belangrijskte handelsstad van Europa 

Amsterdam en Holland

waardoor ontwikkelden de Hollanders zich in de 14e en 15e eeuw tot hele goede scheepsbouwers en -vaarders?

1. Ze kregen kolonies in Azië
2. Ze moesten hun graan uit het Oostzeegebied halen
3. De bodem in Holland was te nat voor graanteelt

Amsterdam en Holland

• Amsterdam specialiseerde zich steeds verder in de graanhandel overzee in Oost-Europa
• Begon ook andere grote steden te voorzien van graan
• Werd op den duur een belangrijke voorhaven voor Antwerpen

Naar de Republiek

- Kleinzoon van Maximiliaan van Oostenrijk was Karel V

- Ging door met de centralisatiepolitiek in de Nederlanden

- Veroverde alle 17 Nederlandse gewesten. die vielen nu voor het eerst onder 1 vorst!

Naar de Republiek

- De zoon van Karel V, Filips II zet deze centralisatiepolitiek voort

- Hij trad o.a. hard op tegen de protestantse stromingen (want dat ging centralisatie tegen) 

- Leidde uiteindelijk tot de Nederlandse Opstand in 1568

Tachtigjarige Oorlog

• Onder leiding van Willem van Oranje
• Tegen het Spaanse gezag
• Werd een oorlog om steden: steden moesten veroverd worden om de macht in een gebied te houden, veel steden sloten zich aan bij de Opstand
• 1579: Unie van Atrecht: enkele zuidelijke gewesten sloten zich aan bij de Spanjaarden
• 1584: Ieper, Brugge, Gent komen in Spaanse handen

Tachtigjarige Oorlog

• Antwerpen kwam in handen van de Spanjaarden. deze stad werd door de opstandelingen vervolgens afgesloten van de belangrijkste vaarwegen (Westerschelde) en was zo veel minder bruikbaar als handelsstad. 
• Dit leidde er uiteindelijk toe dat Amsterdam de belangrijkste handelsstad van de Nederlanden zou worden
• 1588: Noordelijke gewesten stichten de Republiek.

Vragen over de stof?

Maak de volgende vragen:

9, 10, 12, 17

Klaar? --> 16 en 18, leren voor de toets

9A: Beschrijf met brongegevens de gevolgen van het Spaanse optreden op de emigratie uit Antwerpen
B: Noem twee soorten motieven van emigranten

10. Leg uit hoe de bron past bij de kenmerkende aspecten:
- de protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had en
- het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat

12. Noteer de nummers (1-6) van de zes feiten in volgorde van vroeger naar later:

17. Vergelijk de bron met de paragraaftekst. Noem een opvallend verschil en geef er een verklaring voor.