BERGH: TH12 BS5 De organen voor vertering

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Th12: Voeding en vertering

B5: De organen voor vertering

Th12: Voeding en vertering

• Mondholte, keelholte en slokdarm
• Maag
• Lever, galblaas, alvleesklier en twaalfvingerige darm
• Dunne darm
• Blindedarm, dikke darm, endeldarm

12.5.1 Je kunt de delen van het verteringsstelsel noemen met hun functies en kenmerken.

12.5.2 Je kunt de verteringssappen noemen met hun functies.

Onder andere:

• darmsap
  
• emulgeren
  
• gal
  
• maagportier
  
• maagsap
  
• maagsapklieren
  
• maagzuur
  
• speekselklieren
  
• verteringsenzymen

Leerdoelen

Waar gaat deze basisstof over?

Begrippen

verteringsstelsel

Mondholte

Mondholte met tanden en kiezen

• Fijnmaken van voedsel >> doorslikken + oppervlaktevergroting + voedsel mengen met speeksel
  

Speekselklieren produceren speeksel:

• Enzym (amylase) verteert zetmeel tot glucose (deels)
• doden sommige bacteriën
• slijm: voedsel glijbaar maken

Oppervlaktevergroting

Kauwen >> voedsel verdelen in kleine stukken:

•  Oppervlakte van voedsel wordt vergroot
  
•  Enzymen kunnen voedingsstoffen beter bereiken
  

Werking van verteringsenzymen.

Slikken

Tong duwt voedsel (met speeksel) naar keelholte:

• Slikreflex
  
• Huig sluit neusholte af
  
• Strotklepje sluit luchtpijp af
  
• Voedsel komt in slokdarm
  

 Slokdarm brengt voedsel naar maag (darmperistaltiek)

Slokdarm

Functie: Vervoer voedsel van mond naar maag

• Verteringssap: geen

Maag

Maagwand 

• kneed & mengt voedsel met maagsap
  

Maagsapklieren produceren maagsap:

• water
  
• maagzuur: zorgt voor zuur omgeving (laag pH)
• enzym (pepsine): verteert eiwitten (deels)

Waarom zorgt de maagzuur voor een een heel zure omgeving?

Maagportier

Aan het eind van je maag zit een kringspier, de maagportier. 

• de maagportier kan de uitgang van je maag afsluiten. 
• de maagportier laat steeds kleine hoeveelheden voedsel door naar je twaalfvingerige darm. 
  

Je maag is dus ook een tijdelijke opslagplaats voor voedsel.

Wat zijn de voordelen dat het voedsel door de maagportier langer in de maag kan blijven?

12-vingerige darm  

Functie: 

• Vervoer voedselbrij van maag naar dunne darm. 
• Maak zelf geen verteringssappen.
  

12-vingerige darm leeg? 

• Maagportier gaat open.
• Voedselbrij komt in de 12-vingerige darm.
• Door de afvoerbuis (zie afbeelding) komt in de 12-vingerige darm gal en alvleessap.

In de twaalfvingerige darm worden gal en alvleessap met de voedselbrij vermengd. 

• Vertering van eiwitten, koolhydraten & vetten

Lever

Lever heeft veel belangrijke functies. 

• Een van deze is het produceren van gal

• Gal wordt opgeslagen in galblaas
  
• Via galbuis naar afvoerbuis
  

Gal emulgeert vet, verteert het niet!  

Emulgeren van vetten = vet in kleine druppels verdelen >> oppervlakte vergroting.

+ GAL

Emulgeren (schematisch)

Alvleesklier

Functie: o.a. produceren van verteringssap, alvleessap:

• bevat water & meerdere enzymen
• functie: Verteren van eiwitten, koolhydraten, vetten
• via de afvoerbuis komt alvleessap in de twaalfvingerige darm terecht 

Dunne darm

Ong. 6m lang (bij volwassenen).

Darmsapklieren in wand produceren darmsap.

• Laatste vertering van eiwitten en koolhydraten
• Opnemen van verteringsproducten in het bloed (denk aan enorme oppervlakte darm).

De darmplooien hebben weer uitstulpingen: de darmvlokken. Door de lengte van de dunne darm, de darmplooien en de darmvlokken is de oppervlakte van de dunne darm erg groot.

• Wand is sterk geplooid
  
• Darmplooien met darmvlokken (samen met lengte >> enorm oppervlakte).
• Darmvlokken sterk doorbloed & wand is erg dun>> verteringsproducten snel in het bloed opgenomen. 
  

Dunne darm

In de darmvlokken liggen bloedvaten. Het bloed stroomt door de darmvlokken via de poortader naar de lever en vervolgens door je hele lichaam. 

In de dunne darm wordt het grootste deel van het water met de voedingsstoffen en verteringsproducten in het bloed opgenomen.

Blinde darm

• Functie: -
• Verteringssap: -
• Functie verteringssap: -

Dikke darm

• Functie: Water opnemen in het bloed
• Verteringssap:
• Functie verteringssap:

Endeldarm

• Functie: Verzamelplaats
  voor onverteerbare resten 

Verteringssappen en wat ze verteren

• Speeksel: zetmeel
• Maagsap: eiwitten
• Gal: vetten emulgeren
• Alvleessap: Eiwitten, koolhydraten en vetten
• Darmsap: Eiwitten, koolhydraten
  

Aan de slag! (leerwijzer)

1. Lees de BS in je boek. 
2. Bekijk beschikbare videos in Malmberg + Biologie met Joost
3. Maak aantekeningen van wat je geleerd hebt. 
4. Plaatjes tekenen (als het nodig is). Zo leer je goed.
   


5. Maak alle opdrachten in je boek; extra opdrachten ook! 
6. KIJK NA!
   
7. Leg uit: leg aan iemand uit wat je hebt geleerd.
8. Doe de Test Jezelf online.
   
9. Ga naar Biologiepagina.nl om te oefenen.
   
10. Noteer je vragen. Komt naar mij toe voor uitleg.