gesprekstechnieken 2024-2025

• Onderwijskunde
• HBO
• Studiejaar 3

        Gesprekstechnieken

inhoud les

• theorie                                           20 min
• e-learning                                     10 min
• oefeningen                                   60 min

lesdoel

1. De student kan aan het eind van de les 4 gesprekstechnieken benoemen.
2. De student kan aan het eind van de les minimaal 2 gesprektechnieken technieken toepassen.

Opdracht: 1 en 2 zijdige communicatie. 

Doel verschil 1 en 2 zijdige communicatie.

Docent heeft een aantal geometrische figuren getekend.

Docent vraagt 1 van de studenten naar voren te komen om deze tekeningen voor de rest van de klas te beschrijven.

De student toont de tekeningen niet maar geeft instructies hoe de klas ze moet tekenen. Er mag niets gevraagd worden.

Welke gesprekstechnieken kennen jullie?

Luisteren, samenvatten, doorvragen

Een gesprek samenvatten

•      Wees kort en volledig
  
•      Zeg het in je eigen woorden
  
•      Geef geen oordelen
  

Functies

• Het is een controle voor jezelf, om na te gaan of je de ander werkelijk goed begrepen hebt.
  
• Je moet goed luisteren, omdat je anders niet kunt weergeven wat al is gezegd.
  
• Je brengt een ordening aan in het verhaal: dit is de hoofdzaak van wat je verteld hebt en dit zijn de bijzaken.
  
• Het geeft de gesprekspartner de gelegenheid om terug te horen wat hij wel of nog niet verteld heeft. 

Gesprekstechnieken: 4 principes

1. Wees empathisch: het gaat om daadwerkelijk inleven in de cliënt en niet doen alsof.

2. Ontwikkelen van discrepantie: richt je op het verschil (vanuit het perspectief van de cliënt) tussen het huidige en toekomstige gedrag. ‘Hoe ben of doe ik nu en hoe wil ik doen of zijn?’

3. Meeveren met weerstand: vermijd discussie of argumentatie. Veer mee met de weerstand en zie dit als een kans.

4. Ondersteunen van eigen effectiviteit: het gaat er hierbij om dat je het geloof in eigen kunnen ondersteunt en versterkt. Eigen effectiviteit is een directe voorspeller van gedragsverandering.

1.Wat is voor jou belangrijk in het gedrag van anderen om te merken dat er naar je geluisterd wordt?
2.Welke luister fouten constateer je het meest bij anderen?
3.Hoe laat je zelf merken dat je luistert?
4.Aan welke luister fouten maak jij je zelf het meest schuldig?

opbouw gesprek 

Beginfase

• verwachtingen en doelen uitspreken
  
• Creëer een goede sfeer
  
• Aangeven van de structuur
  
• stem en taalniveau afstemmen
  

Middenfase

•  Gebruik gesprekstechnieken
  
•  Wat wil patiënt/voorlichting/advies
  

Eindfase

•  Afronding
  
• samenvatting

Vragen stellen

Vraagsoorten
:

• open vragen
  
• gesloten vragen
  
• waarom vraag (en waarom niet)
  
• retorische vraag
  

Vraagtechniek oefening. Luisteren, samenvatten, doorvragen.

Hoe

Neem een bizarre hobby in gedachten; je verzamelt b.v. stukjes tapijt. Je hebt altijd een nagelschaartje bij je en overal waar je komt, knip je stiekem een stukje uit het tapijt. De deelnemers moeten erachter komen wat je hobby inhoudt.

Er is 1 spelregel: ze mogen niet vragen: “Wat is jouw hobby?”

De deelnemers stellen om de beurt een vraag. 

Gesloten vragen beantwoord je alleen met ja of nee, open vragen met een ruimer antwoord, meerkeuze vragen met nee, suggestieve vragen met “Dat zijn jouw woorden.” 

Hou het luchtig.

Om de 4 à 5 deelnemers vraag je iemand om samen te vatten wat er tot nu toe bekend is over de hobby. Als de samenvatting niet klopt, benoem je dat en vraag je aan de anderen of ze weten wat er niet klopt.

Hobby:

- ballen rapen bij tenniswedstrijden

- zwemmen door de grachten van Utrecht

- suppen om afval op te ruimen

Vragen stellen 

gesprekken in de zorg hoe moet het niet en hoe wel doen?

oefeningen

Luisteren onder druk 

Doelen:

Leerlingen laten ervaren welke gevoelens er parten spelen bij het luisteren.

Hun vaardigheid in het samenvatten op inhouds- en betrekkingsniveau vergroten.

Voorbereiding:

Theorie actief luisteren en samenvatten op inhouds- en gevoelsniveau.

Stoelopstelling:

Uitvoering:

Elke leerling formuleert een mening waar hij achter staat, met een korte onderbouwing.

Zet een stoel voor de hoofdpersoon neer , en daar tegenover, in een halve cirkel op twee meter afstand, de stoelen van de aanvallers.

Ga tegenover elkaar zitten ,en geef in een paar zinnen je mening.

De anderen vallen je om beurten aan.

Na iedere aanval mag je alleen samenvatten, met de gevoelens die je bij de ander opmerkt. Verder niets. Je mag je dus niet verweren.

Als iedereen aan de beurt geweest is vertelt de hoofdpersoon wat zijn of haar gevoelens bij deze gesprekken is geweest.

Nabespreking:

Uitwisseling van ervaringen van de groep.

Wat houdt actief luisteren in?

Wat is het effect van goed samenvatten en gevoelens te benoemen? 

aandacht en luisteren 

Opdracht 

• Interview de persoon die naast je zit over zijn grootste nachtmerrie/angst. Bereid dit kort voor.
• Gebruik zoveel mogelijk van de technieken en vraagsoorten. Noteer in het schema jouw voorbeelden en/of beoordeel jezelf/ het werk van de interviewer aan de hand van de aan vinklijst.

opdracht Fins communiceren 

Wie: tweetal

Wat: De ander bewust helemaal uit laten praten.

Hoe:

Tweetallen. A en B voeren gedurende 5 minuten een discussie over een heet hangijzer,

Bijv. ‘Mag een 14-jarig meisje in haar eentje rond de wereld zeilen’? Er is één regel: je mag pas iets zeggen als de ander helemaal is uitgesproken en jij daarna vier seconden stilte in acht hebt genomen.

Nabespreken op:

Wat merk je?

Hoe ervaar je de rust, het uitpraten, het niet mogen onderbreken, die 4 seconden stilte, etc.?

Wat is het effect op de discussie?

Bewust worden van je eigen cultuur

Een voorbeeld: 

In Nederland zijn we niet gewend onze emoties te veel te tonen, dat gebeurt dus ook niet tijdens begrafenissen.

In Algerije wordt een begrafenis begeleid met luide klaagzang, schreeuwen en huilen. Vanuit Nederlandse ogen wordt misschien wat geschokt naar de Algerijnse begrafenis gekeken: zoveel geschreeuw zijn we niet gewend. Vanuit Algerijnse ogen wordt misschien geschokt naar de Nederlandse begrafenis gekeken: zou de dode zo weinig geliefd zijn geweest dat er geen emoties zichtbaar zijn?

Dat je je cultuur niet even terzijde kunt schuiven en vanuit een andere cultuur kunt leven en denken, blijkt uit het feit dat je cultuur een onderdeel is geworden van jezelf: hoe je denkt, handelt en voelt.

Voor je naar andere culturen gaat kijken, is het belangrijk dat je je bewust wordt van je eigen cultuur. Je beoordeelt culturen immers vanuit je eigen cultuur. Je eigen cultuur is wat je kent, wat vertrouwd is en wat jij als normaal beschouwt. De neiging bestaat om van andere culturen te denken dat ze afwijken van wat jij normaal vindt. Dat gebeurt omgekeerd dus ook: iemand die in een niet-Nederlandse cultuur is gesocialiseerd, kijkt naar de Nederlandse cultuur en beschouwt deze als afwijkend van wat hij normaal vindt. (Bedenk dat afwijkingen negatief, maar ook positief kunnen uitvallen!)

Kunnen jullie een paar culturele verschillen opnoemen in communicatie?

Interculturele communicatie

Het begrijpen van verschillende culturen, talen en gebruiken van een bepaald land om beter met elkaar te communiceren.

Bijv. Zuid Amerikaanse landen praten hard en met veel passie, waardoor het kan lijken dat ze boos zijn.

lesdoel

1. De student kan aan het eind van de les 4 gesprekstechnieken benoemen.
2. De student kan aan het eind van de les minimaal 2 gesprektechnieken technieken toepassen.

e-learning

https://www.free-learning.nl/modules/goed-in-gesprek/start.html

Ruimteverdeling

Roos van Leary

communicatie

gedrag afzender en ontvanger

interacties

Boven- en onder as

Voor - en tegen as

Flexibel

Verbale en non verbale communicatie