Verlies en rouwverwerking in de gehandicaptenzorg module 5
1 / 21
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Binnen deze les gaan we met het volgende aan de slag:
de verdieping in op diverse verliessituaties
hoe werkt rouwen en wat betekent dit voor de doelgroep waarmee jij werkt
wat is doorgaande rouw
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 4 - Video
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 6 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Met welke verliezen krijgen cliënten te maken?
Slide 7 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 8 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 9 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 10 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Elisabeth Kübler-Ross (Zürich, 8 juli 1926 — Scottsdale, Arizona, 24 augustus 2004) was een Zwitsers-Amerikaans psychiater. Ze studeerde als arts af in Zwitserland en werd vooral in Amerika beroemd om haar pionierswerk rond stervensbegeleiding en de verschillende fasen van rouwverwerking.
Fase 1: Ontkenning
In eerste instantie reageren mensen met ongeloof op een slecht bericht (Denial). Dit algemene afweermechanisme werkt als buffer na een onverwacht schokkend bericht en geeft de persoon kans om tot zichzelf te komen.
Vervolgens zal zij geleidelijk herstellen van de schok. Het is daarbij belangrijk dat zij zijn gevoelens kan uiten bij bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon. Aan het einde van deze rouwfase gaat de persoon op zoek naar feiten, de waarheid en eventuele schuldigen.
Fase 2: Woede
Wanneer men niet meer langer kan ontkennen, ontstaan er gevoelens van woede, ergernis, jaloezie en wrok (Anger).
De woede en het onvermogen worden vooral geprojecteerd op de omgeving. De schuld wordt buiten zichzelf gezocht en bij collega´s, medewerkers en adviseurs gelegd. Soms richt de woede zich op de brenger van het slechte nieuws.
Fase 3: Onderhandelen
In deze rouwfase probeert men op allerlei manieren onder de verschrikkelijke werkelijkheid uit te komen. Er wordt in deze rouwfase onderhandeld (Bargaining).
Door zichzelf doelen te stellen, wordt het slechte nieuws verzacht. Met de werkomgeving kan in deze fase een moeizame onderhandeling op gang komen betreffende werkafspraken en het doen van beloftes. Bij (dreigend) ontslag kan men in deze fase naar de rechter stappen als vorm van tegenaanval.
Fase 4: Depressie
De waarheid dringt in deze rouwfase steeds meer door en de persoon voelt zich machteloos en niet begrepen (Depression). Daardoor gaat zij zich teruggetrokken gedragen en sluit zij zich af voor communicatie.
De telefoon wordt niet meer opgenomen en mailtjes worden niet beantwoord. Er is in deze fase kans op een vlucht in alcohol en drugs, zoals pijnstillers, kalmeringstabletten en slaapmiddelen.
Fase 5: Aanvaarding
Als de persoon zich bewust is van het feit dat zij geen hoop meer hoeft te koesteren, kan hij het slechte nieuws aanvaarden (Acceptance). Zij kan bijkomen van de vorige rouwfasen en haar verdriet accepteren.
Zij zal na verloop van tijd weer zin hebben om dingen op te pakken en plannen te maken.
De 5 fases
van rouw
Fase 1: ontkenning
Rouw begint met ontkenning. Het ontkennen van een overlijden is een vorm van zelfbescherming. Op deze manier laat je het verdriet toe op eigen tempo.
Fase 2: woede
Het verdriet valt vaak samen met woede. Als iemand eenmaal laat doordringen wat er is gebeurd, zal boosheid opspelen. Deze boosheid wordt afgereageerd op wat in hun ogen de boosdoener is.
Fase 3: onderhandelen
Iemand gaat doelen aan zichzelf stellen, zoals stoppen met roken, de marathon lopen of een wereldreis maken. Het is een poging om een beter persoon te zijn, in de hoop dat het dan weer goedkomt.
Fase 4: depressie
Het besef komt dat de vorige fasen niet uithalen waar op gehoopt was. Nu begint de echte verwerking. De realiteit komt binnen, wat lastig is om te accepteren. In deze periode voelt iemand zich machteloos en onzeker. Dit kan tot depressie leiden.
Fase 5: aanvaarding
Na voldoende tijd komt aanvaarding. Het lukt om het overlijden los te laten. De overleden dierbare wordt zeker niet vergeten, maar het eigen leven gaat langzaamaan toch weer door. Het verlies krijgt zo een plekje.
Je geeft aan in hoeverre jij een cliënt hebt begeleid bij verlies, denk hierbij ook aan het overlijden van een dierbare of het verlies van een lichaamsfunctie of het vertrek van een begeleider.
Geef aan in hoeverre je de 5 fasen van rouw en verliesverwerking herkende.
Je neemt je uitwerking mee naar de les.
Geef aan in hoeverre je de 5 fasen van rouw en verliesverwerking herkende.
Je neemt je uitwerking mee naar de les.
Slide 12 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 13 - Tekstslide
De Amerikaanse rouwdeskundige William Worden heeft in 1982 vier rouwtaken onderscheiden.
Taak 1 - Het aanvaarden van de realiteit van het verlies
De realiteit van het overlijden dringt geleidelijk door. Men ‘weet’ dat de dierbare is overleden, maar beseft het op een ander niveau nog niet. In de regel vraagt deze taak bij een niet-verwacht overlijden meer tijd. Besef van de onomkeerbaarheid is nodig om de pijn van het gemis te kunnen voelen. Een aspect van de aanvaarding is het innerlijk weten dat hereniging in dit leven niet meer mogelijk is.
Taak 2 - Het doorleven van de pijn en het verdriet
Volgens Worden is het noodzakelijk om de pijn te voelen en er niet voor weg te lopen. ‘Het is onmogelijk om iemand te verliezen van wie je veel hebt gehouden en geen pijn te voelen.’ Andere wetenschappers nuanceren dit: in sommige gevallen, bijvoorbeeld bij het overlijden van een ouder op zeer hoge leeftijd kan dit ook met weinig verdriet gepaard gaan. Er hoeft dan ook niet altijd sprake te zijn van veel verdriet of pijn.
Taak 3 - Het aanpassen aan een nieuw leven waarin de overledene niet meer aanwezig is
De rouwende moet zich instellen op alle veranderingen.
Taak 4 - De overledene emotioneel een plaats geven en het oppakken van de draad van het leven
De relatie met de overledene blijft bestaan, maar de overledene krijgt wel een andere plaats, wordt herinnering. De emotionele energie kan hierna geïnvesteerd worden in andere dingen of in een andere relatie.
Slide 14 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Wat zijn veel gemaakte fouten bij verlies?
Slide 15 - Woordweb
Bagatelliseren van verlies
Praktische oplossingen aandragen
Voorbarig geruststellen, valse beelden voorspiegelen
Naasten mijden en afstand houden
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 17 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 18 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 19 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 20 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 21 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
