9.3 & 9.4 Totalitaire Systemen & Propaganda

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Totalitaire systemen

 Fascism, nationaalsocialisme, communisme

Personen uit de paragraaf

Benito Mussolini

Italiaanse minister-president 1922 - 1943

(fascistisch)

Jozef Stalin

Dictator van de Sovjet-Unie

1924 - 1953†

(communistisch)

Adolf Hitler

dictator Duitsland 1933-1945

(Nationaalsocialistisch)

gebeurtenissen 9.3

1917 Revolutie in Rusland, Lenin aan de macht

1918 einde WO, Vrede Versailles 1918

1922 Mars op Rome Mussolini aan de macht

1924 Stalin aan de macht in S.U.

1929 uitbreken economische wereldcrisis

Rijksdagbrand 1933

1933 Hitler aan de macht in Duitsland

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie kenmerken van het fascisme, communisme en nationaalsocialisme benoemen en herkennen.

Kenmerken van Totalitaire Ideologieën

1. - Een  partij
2.  - Een leider met bijna goddelijke status 
3. - Gebruik van propaganda om de bevolking te indoctrineren
4.  - Gebruik van terreur en repressie om politieke tegenstand te onderdrukken

Geef de belangrijkste kenmerken van totalitaire ideologieën en leg ze uit.

Fascisme

Fascisme is een politieke stroming, 

en wordt ook wel extreem-rechts genoemd

De naam komt van het voorwerp dat je hier ziet: een fasces

Dit voorwerp, een bijl met takken, stond symbool voor

de macht van bestuurders in het Romeinse Rijk.

Benito Mussolini

Leider, of 'Il Duce',  van Italië (1922-1943)

Oprichter van de Fasci di Combattimento (Zwarthemden, knokploegen)

Na de Eerste Wereldoorlog en de Vrede van Versailles was er veel onvrede, 

en dat kwam door de onderhandelingen van de 'slechte' Italiaanse regering.

Fascisme in Europa

• 'Oplossing voor de crisis'

• Populair in de jaren ’20 en ’30 van de 20e eeuw

• Antwoord op slecht beleid van de democratische regeringen

• Niet alleen in Italië of Duitsland (NSDAP), ook in Engeland (BUF) en Nederland (NSB)

Het fascisme

Kenmerken:

1. Er is een dictator die bepaalt wat goed is (bv Mussolini in Italie);

2. Fascisme is anti-democratisch en nationalistisch (eigen staat is belangrijkst);  

3. Fascisme gaat uit van ongelijkheid (de hoogontwikkelden moet de laagontwikkelden leiden, sociaal Darwinisme);

4. Geweld is goed (geen woorden, maar daden), knokploegen (bv 'de zwarthemden' in Italie) bewaken met geweld de rust; 

5. De vrouw is ondergeschikt: haar taak is het krijgen van kinderen.

6. Toepasen van indoctrinatie (het opdringen en inprenten - hersenspoeling - van jouw ideeen via media)

)

Speech Benito Mussolini

(bekijk zijn spreekstijl)

Totalitaire ideologie: nazisme

Duitse variant van het fascisme.

Gaat uit van een rassenleer (sommige rassen (ariers) zijn meer waard dan anderen (slaven en joden)

Kenmerken Nationaal-Socialisme

1. Extreem-nationalistisch

2. Militaristisch

3. Antidemocratisch en anticommunistisch

4. Eén sterke leider principe (vergoddelijking)

5. Verheerlijking geweld (bv. knokploegen)

6. Totalitair 

7. Rassenleer en  Antisemitisme 

8. Idee van Lebensraum

1928

Onmacht van

1932

de Weimardemocratie

Partijen in de Weimarrepubliek

Elke pijl betekent dat die partij niet met die andere partij wil samenwerken

Katholieken

K

Socialisten

S

Liberalen

L

Conservatieven

C

Communisten

C

Teleurgesteld sloten veel partijen zich aan bij de extremen: de communisten en NSDAP

1) Terreur en onderdrukking

Terreur: georganiseerd politiek geweld

Voorbeelden van terreur en onderdrukking.

1. 1933 oprichting GeStaPo (geheime politie die tegenstanders oppakte)
2. 1933 Opening concentratiekamp Dachau. Politieke tegenstanders (en anderen die niet pasten bij de nazi ideologie)  werden opgesloten in concentratiekampen. 

2) Censuur van kunst en media

• Censuur: toezicht van een overheid of kerk op voor publicatie bestemde teksten, films, voorstellingen enz., met de mogelijkheid om die te verbieden of er delen uit te schrappen

Voorbeeld

1. Boekverbranding
2. Invoering Rijkscultuurkamer (alleen als je hiervan lid was mocht je iets maken of publiceren)

Wat gebeurt hier?

Wat zie je hier?

Lidmaatschapsboekje

Georg Herting was beeldend kunstenaar.

Zonder dit bewijs geen verkoop of productie vaN ZIJN WERK mogelijk 

Dit gold voor:

theater, film, de media, muziek, radio, literatuur en beeldende kunst.

Rijkscultuurkamer

https://nl.wikipedia.org/wiki/Reichskulturkammer

3) Propaganda

• Propaganda: alles wat wordt gedaan om aanhangers te winnen voor bepaalde (politieke) ideeën:
• Veel gebruik van moderne communicatiemiddelen. 
• Hitler bracht niet alleen zalen en stadions vol aanhangers in vervoering maar was ook te horen op bioscoopjournaals en radio. 
• Tegenstanders werden met de grofste middelen zwartgemaakt. 
• De eigen ideeën werd verheerlijkt. 

Pakkende toespraken,

krachtige propaganda...

Der Fuerher's Face

Donald Duck heeft een nachtmerrie...

Ook dit is propaganda!

Massaorganisaties

• Voor totalitaire regimes waren massaorganisaties belangrijk. 
• De Nazi's verplichtte arbeiders om lid te worden van het Arbeitsfront. 
• Hier werden deze arbeiders opgevoegd tot goede nazi's. 
• Het arbeitsfront organiseerde filmvoorstellingen, dansavonden en groepsreizen om de arbeiders buiten werktijd te controleren. 
• Ander voorbeeld: Hitlerjugend

Succesvol

Economisch herstel

Daling van de werkloosheid van 6 miljoen  in 1933 naar 1 miljoen in 1936

Door:

1. De werelwijde economie die aantrok
2. Snelle herbewapemning van Duitsland.
3. Militaire dienstplicht
4. Propaganda dat de gewone man het beter had. 

Jozef Stalin

Leider,  van de Sovjet-Unie (1924-1953)

Onder Stalin werd het communistische Sovjet-Unie een totalitaire samenleving. (een samenleving waarin de machthebbers extreem veel hebben te zeggen over het volk)

Kenmerken van communisme (1)

• De Sovjet-Unie werd geregeerd door één partij, de communistische partij.

• Communisme is anti-democratisch: er is maar één partij (die het proletariaat zou vertegenwoordigen)

Sprake van persoonsverheerlijking (van Stalin).

Kenmerken van communisme (2)

• De economie werd geregeld door een Planeconomie (staat)
• 
  

Een van de plannen voor de economie was de Collectivisatie van de landbouw.

• de Sovjet-Unie was een totalitaire staat

door middel van showprocessen werden tegenstanders uit de weg geruimd.

Zo waren er vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.

Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

Planeconomie

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.
• Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

Collectivisatie

• Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz (Niet hetzelfde als collectivisatie). 

• De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 
• De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 

• De collectivisatie moest zorgen voor een hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden. Overigens meestal door eigen schuld: boeren slachtten hun vee uit protest tegen de collectivisatie. 
  

• Boeren die zich op deze manier verzetten tegen de collectivisatie, omdat ze hun eigen boerderijtje niet wilden opgeven, werden gezien als vijand van de Staat en het communisme. Miljoenen boeren zijn om die reden vermoord.
  

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.

Goelag

• Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.
• In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

• Sommige van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden
  

Lenin sterft, Stalin krijgt de macht in de Sovjet-Unie -> communisme onder Stalin: Stalinisme
Stalin wilt van de Sovjet-Unie een industrieel land maken en voert hiervoor in:
-> planeconomie (de staat bepaalt de gehele economie)
                                   > vijfjarenplannen
-> collectivisatie (collectivisatie:kleine boeren bedrijven worden samengevoegd in enorm grote boerderijen)

Kenmerken van     | > Planeconomie

de Sovjet-Unie       |  > Dictatuur
                                   |  > Persoonsverheerlijking van de leider
                                   |  > (systematisch opdringen van ideeën, door middel van propaganda en censuur)

                                   |  > zuiveringen onder eigen bevolkingTerreur

Communisme samengevat schematisch

Sleep het juiste woord naar de bijpassende zin

Haat tegen en/of discriminatie van joden

Een ideologie die een sterke staat onder leiding van een sterke man nastreeft

minister-president van Duitsland

Een eenzijdige boodschap geven waarmee iemands 

gedachten gemanipuleerd wordt

Vaak misleidende informatie die gebruikt wordt om

 aanhangers - steun te winnen. Vaak gebruikt om 

ideele en politieke doelen te verwezenlijken.

Een ideologie die een sterke staat onder leiding van een sterke man nastreeft en uitgaat van een rassenleer

rijkskanselier

fascisme

propaganda

indoctrinatie 

Antisemitisme

nationaal-
socialisme