metaforen

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Kwestie 2 Hoe veranderen techniek en wetenschap ons mensbeeld?

9. De kandidaten kunnen de opvattingen van Lakoff & Johnson, Vroon & Draaisma, Swaab, Dreyfus, Clark & Chalmers en O’Regan, Myin & Noë (hierna; Noë)) over de vraag hoe wetenschap en techniek het mensbeeld veranderen uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren. Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:

 dat taal uitdrukt uit hoe we met ons lichaam in de wereld staan (Lakoff & Johnson);

 dat mensbeelden historisch contingent zijn (Vroon & Draaisma);

 dat mensen hun brein zijn en het brein als een computer is (functionalistisch cognitivisme, Swaab) en de evaluatie hiervan (Dreyfus, connectionisme);

 dat mensen niet alleen met hun brein denken, maar ook met hun lichaam in een omgeving (4E-cognitivisme, Clark & Chalmers en Noë).

Metaforen

Uitdrukkingen die overdrachtelijk, figuurlijk worden bedoeld.

De betekenis van het ene begrip wordt overgedragen op het andere.

Doel beschrijven van abstracte zaken, ervaringen, gevoelens

Eerste Persoonsperspectief!

2 soorten Metaforen

Ontologische Metaforen= manieren om handelingen, gebeurtenissen als entiteiten en/of substanties te beschouwen. (de mens als dier, de mens/geest als machine)

Oriëntatie-metaforen= manieren om aan een concept een plaats of richting in de ruimte toe te kennen.

Mens/dier metaforen
natuur

mens/machine
metaforen

Eindterm bij Primaire Tekst

Lakoff en Johnson

10. De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens Lakoff & Johnson en Vroon & Draaisma metaforen en ervaringen elkaar wederzijds beïnvloeden. Daarbij kunnen zij betrekken:

 

 de begrippen ‘oriënterende metaforen’, ‘ontologische metaforen’ en ‘historische contingentie’;

 een uitleg met tekstfragment 4 van Lakoff & Johnsons argument dat taal drukt uit hoe we met ons lichaam in de wereld staan;

-een uitleg van het argument dat metaforen uit wetenschap en technologie beïnvloeden hoe we onszelf als mens ervaren.

Lakoff en Johnson         Lees primaire tekst p.93-97

Oriëntatiemetaforen

In de taal gelegen metaforen die verbeelden hoe ons lichaam in de ruimte/wereld beweegt of bestaat  (letterlijk oriëntatie in de ruimte)

Lakoff/Johnson: het conceptuele systeem waarop ons handelen is gebaseerd is metaforisch.

Goed is boven..........................................Slecht is beneden

Gelukkig is boven ...................................Droevig beneden                                          Geef Voorbeelden

Bewust is boven.....................................Onbewust beneden                                       bij vier van deze

Leven/gezond is boven.......................Ziekte en dood beneden                               tegenstellingen

Beheersen/macht...................................Machteloos

Meer............................................................Minder

Hoge maatschappelijke status............Lage maatschappelijke status

Leven/Gezondheid
Ziek/dood

Gelukkig
Droevig

Macht
Machteloos

Bewust / onbewust

Hoge maatschappelijke status
lage maatschappelijke status