6.1 Gezonde voeding

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5 & 6 Voeding, vertering en energie

Deze les:

• Algemene introductie
• 5.1 Plantaardige en dierlijke voedingsstoffen
• 6.1 Gezonde voeding

H6 Voeding, vertering en gezondheid

Wat eet je eigenlijk?

Bladeren

Stengels

Zaden

Waarom ga je dood als je niet eet?
(wat is de functie van voedsel?)

H6 Voeding, vertering en gezondheid

Vertering is afbreken van voedsel tot
voedingsstoffen die door het lichaam
kunnen worden opgenomen 

Vervolgens halen cellen dan energie
uit die voedingsstoffen

6.1 Leerdoelen

1. Je noemt factoren die van invloed zijn op de energiebehoefte van mensen

2. Je noemt de voedingsstoffen en hun functies

3. Je legt uit waardoor kleinere organismen sneller afkoelen dan grotere organismen

4. Je beschrijft een gezond voedingspatroon en de gevolgen van een ongezond voedingspatroon. 

Koolhydraten

• Enkelvoudige suikers (mono- en disachariden) of meervoudige suikers (polysachariden)
• Brood, rijst, fruit, snoep
• C, O en H atomen 
• Naam eindigt op ‘-ose’

Vetten (lipiden)

• Noten, zaden, olie, vis, boter
• C, O en H atomen 
• Hoge energie waarde
• Sommige zijn goed voor je (onverzadigde vetzuren), andere wat minder... (verzadigde vetzuren)

Eiwitten

• Peulvruchten, eieren, vlees en andere dierlijke producten
• C, O, H en N atomen
• Opgevouwen ketens van aminozuren (polypeptiden)

Regelstoffen

Vitaminen zijn organische stoffen (gemaakt door een organisme) 

Mineralen zijn anorganische stoffen

Voedingsvezels

• Niet verteerbare plantaardige moleculen
• Cellulose (celwanden) 
• Pectine (tussencelstof) 
• Versoepelen de ontlasting 

Voedingsstoffen

De belangrijkste voedingsstoffen zijn:

• Koolhydraten
• Eiwitten
• Vetten
• Water
• Mineralen
• Vitaminen
• Voedingsvezels

Wat zijn de functies?

Lees nu de tekst op bladzijde 185 boek!

Eiwitten

Koolhydraten

Vetten

Water

Mineralen

Vitamines

Bouwstoffen

Brandstoffen

Reservestoffen

Beschermende stoffen

Waar hoort suiker bij?

Kan onder de huid worden opgeslagen?

Brandstoffen

Bouwstoffen

Welke van de 6 voedingsstoffen geven je energie?

geeft energie

geeft geen energie

vetten

koolhydraten

vitamines

eiwitten

mineralen

water

Functies van voedingsstoffen

Evenwichtige voeding

Ruststofwisseling =  hoeveelheid benodigde energie zonder inspanning

Geslacht, leeftijd, persoonlijke omstandigheden, inspanning  

Een tekort aan vitaminen

Scheurbuik is een ziekte die veel voorkwam bij scheepslieden, die maanden op zee waren en
geen verse groente en fruit aten.

- Aan welke vitamine zouden zij

een tekort hebben gehad? 

- Wat is de ADH-waarde?

zie BINAS 82A

Ziektes

Welvaartsziektes zoals diabetes of hart- en vaataandoeningen ontstaan door te veel eten en te weinig bewegen (Oranje/Rood)

Gebreksziektes zoals bloedarmoede of scheurbuik ontstaan door een eenzijdig voedingspatroon (Blauw/Grijs)

Gezonde voeding: wat versta jij onder een gezond menu?

Kleine organismen moeten relatief meer eten dan grotere organismen. Waarom?

Kleine organismen hebben een grotere huid (oppervlakte) in verhouding tot hun inhoud!

• Kleine organismen geven veel warmte af aan de omgeving
• Meer verbranding nodig om warm te blijven
• Meer voedingsstoffen en zuurstof nodig per gram lichaamsgewicht!

Dieren met een kleine oppervlakte maar een grote inhoud koelen                              af. 

Dieren met een groot oppervlakte en een kleine inhoud koelen                        af. 

Op de Noordpool zijn dieren                               dan in de Sahara woestijn. 

Baby's koelen sneller af dan volwassenen omdat hun lichaam                            is. 

 

sneller

langzamer

groter

kleiner

Aan de slag! (= Huiswerk)

- Lees paragraaf 6.1

- Maak opdr. 3 t/m 5, 9 t/m 11, 14, 15 en 18 t/m 21