19/11 - Hoofdletters en leestekens

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, mavo
• Leerjaar 4

Nederlands

planning dinsdag 19 november:

1. SO verbanden en signaalwoorden

2. HW bespreken: NN, maken taalverzorging, blz. 30 startopdracht + opdracht 1

3. theorie: hoofdletters en interpunctie + maken opdracht 2+3, blz. 31

4. fictie: lezen Otis/ literatuuropdracht (uitgedeeld)

1. SO

verbanden en signaalwoorden

Vergeet je naam niet op de toets te zetten!

2. HW bespreken

NN, HS 1, taalverzorging,

startopdracht

opdracht 1

Hoofdletters en interpunctie

theorie taalverzorging

Wat leer ik vandaag?

1. Je kunt  punten, vraagtekens, uitroeptekens en komma's gebruiken.
2. Je kunt dubbele punt, aanhalingstekens en hoofdletters gebruiken bij een citaat.
3.  Je weet wat de belangrijkste regels rond interpunctie zijn.
   
4. Je kunt de regels correct toepassen in zinnen. 

Interpunctie

1. Leestekens - interpunctie dus - helpen een lezer door een tekst heen.
2. Ze verduidelijken het verband tussen de delen van een zin én ze voorkomen verkeerd lezen. 

Hoofdletters en leestekens (interpunctie)

• Bij namen

Henk de Vries vroeg aan mevrouw Van Dam wat ze wilde drinken. 

Henk de Vries --> met voornaam dan geen hoofdletter bij voorzetsel

mevrouw Van Dam --> zonder voornaam dan een hoofdletter bij het voorzetsel/lidwoord

 familie Van der Zanten --> hoofdletter bij het eerste voorzetsel/lidwoord 

Hoofdletters en leestekens (interpunctie)

• Woorden die afgeleid zijn aardrijkskundige namen

Langs het Noord-Brabantse Heusden stroomt de Maas. 

Hoofdletters en leestekens (interpunctie)

• Begin van een zin
• Begin van directe rede
  

Gisteren ben ik nog even op visite geweest bij mijn oma.

Mirjam zei: 'Goedemorgen allemaal, fijn dat jullie er zijn.'

Hoofdletters en leestekens (interpunctie)

Geen hoofdletters bij:

• dagen (maandag, dinsdag)
• maanden (januari, december)
• seizoenen (herfst, zomer)
• windstreken (noord, westen, zuidelijk)

jan des bouvrie was een bekende nederlandse ontwerper

familie van der vaart ging afgelopen vrijdag in het noorden van friesland varen.

Citeren = het letterlijk opschrijven wat iemand zegt

• Directe manier --> Anita vraagt: 'Hoe gaat het?'
• Indirecte manier --> Anita vraagt hoe het gaat.

 

Aaron zegt: 'Vergeet je niet in te schrijven!'

Aaron zegt dat je niet moet vergeten om je in te schrijven.

Direct / indirect

Citaten

Citeren = het letterlijk opschrijven wat iemand zegt.

• Citaat achteraan --> Hamza vroeg: 'Hoe laat gaan we eten?'
• Citaat vooraan --> 'Hoe laat gaan we eten?' vroeg Hamza.

Citaat achteraan --> De mevrouw in het publiek zei: 'Daar ben ik het niet mee eens.'

Citaat vooraan --> 'Daar ben ik het niet mee eens', zei de vrouw.

de dokter zei elke dag insmeren

de dokter zei dat ik me elke dag moet insmeren

Komma's

Komma

De komma heeft veel functies. Je gebruikt hem onder meer in de volgende gevallen: 

• In opsommingen
  Bijvoorbeeld: Wij zoeken een gezellige, ervaren collega.
• Voor en/of na een aanspreking of tussenwerpsel
  Bijvoorbeeld: Ach, gaat u toch zitten, heren. 
  Joran, je moet nog afwassen, strijken, opvouwen en poetsen.
  
  

Komma

• Voor een aantal voegwoorden (bijvoorbeeld: maar, omdat, want)
  Bijvoorbeeld: De stemmen werden geteld, toen iedereen geweest was.
  
  
• Tussen twee werkwoorden (twee persoonsvormen)
  Bijvoorbeeld: Wie heel hard loopt, kan die trein net halen. 
  Als ik slaap, snurk ik, want ik heb een verstopte neus.

Waar moet(en) de komma('s)?
Hé daar rijdt de minister-president.

1. Hé daar, rijdt de minister-president.
2. Hé, daar rijdt de minister-president.
3. Hé daar rijdt de minister-president.
4. Hé, daar, rijdt de minister-president.

Waar moet(en) de komma('s)?
In mijn tas zit allerlei lekkers: chips koekjes popcorn en cola.

1. In mijn tas zit allerlei lekkers: chips, koekjes, popcorn en cola.
2. In mijn tas zit allerlei lekkers: chips, koekjes, popcorn, en cola.
3. In mijn tas zit allerlei lekkers: chips koekjes, popcorn en cola.
4. In mijn tas zit allerlei lekkers: chips, koekjes, popcorn en, cola.

Bah er zit iets smerigs op mijn broek shirt en sneakers

Ik wil snel naar huis want de pakketdienst staat zo voor de deur

Punt, vraagteken, uitroepteken

• Met de punt, het vraagteken en het uitroepteken sluit je de zin af. 
  
  
• Een vraagteken gebruik je na een vraag, een uitroepteken na een uitroep, wens, waarschuwing, aansporing of bevel.
  
  
• Gebruik geen punt na een vraagteken, uitroepteken of afkorting die op een punt eindigt. 

De dubbele punt

Je zet een dubbele punt bij de directe rede en voor een opsomming, conclusie, verklaring of uitwerking. 

Bijvoorbeeld:
De docent zei: 'Interpunctie is ontzettend belangrijk.'

De bewoners van dat huis zijn blij: Ze hebben de loterij gewonnen. 

Dubbele punt of puntkomma?
Mijn vader had geen geld bij zich(...) een vervelende situatie.

1. dubbele punt
2. puntkomma

Aanhalingstekens

Bij de directe rede. 

• Bijvoorbeeld: 'Dit zijn aanhalingstekens', zei hij.
  
  
• Wanneer je wilt aangeven dat de gebruikte woorden van een ander zijn
  Bijvoorbeeld: Bram zei tegen Julia 'aanhalingstekens nutteloos te vinden'. 
  
  
• Om titels van boeken en films enz. als je niet kunt cursiveren.

Voeg leestekens toe:

De coach vroeg was jij de eerste

maken

NN, HS 1, taalverzorging, opdracht 2+3

klaar? OTIS

werkwoordspelling

1. PV, ja of nee

2. JA: tt of vt

3. tt:

ik: stam

jij/u: stam +t

hij/zij/het: stam+t

meervoud: hele ww

LET OP: uitzondering!

jij/je achter het ww = stam

werkwoordspelling

1. PV, ja of nee

2. JA, tt of VT

3. VT:

- t kofschip x

ja = -te(n)

nee = de(n)

Let op: alleen de medeklinkers!

LEZEN maar!

Jelle: Otis --> eind van de week blz. 165

Floris: --> Otis

Robin: --> Honderd uur nacht

Len: -->  Isabelle

werkwoordspelling

1. PV, ja of nee

2. NEE, andere vorm3. infinitief

4. TD

5. VD

't kofschip X

ja = -t

nee = -d

Let op: alleen de medeklinkers!

oefenen

opdracht 2

planning fictie

- voor de kerst: boek uit!

- week 7 (12 februari): alle boeken uit

- week 9 (26 februari): alle opdrachten bij boeken en film af en ingeleverd via mail

- week 11: mondeling fictie

fictie: planning

Wat leer ik vandaag?

1. Je kunt  punten, vraagtekens, uitroeptekens en komma's gebruiken.
2. Je kunt dubbele punt, aanhalingstekens en hoofdletters gebruiken bij een citaat.
3.  Je weet wat de belangrijkste regels rond interpunctie zijn.
   
4. Je kunt de regels correct toepassen in zinnen. 

huiswerk

donderdag 21 november: NN, HS1, kijken en luisteren, blz. 22+23, startopdracht

maandag 25 november: NN, HS1, schrijfvaardigheid, blz. 20+21, opdracht 1+2 (opdracht 2 inleveren)

dinsdag 26 november: NN, HS1, taalverzorging, blz. 30+31, opdracht 4+5 / leren signaalwoorden en verbanden

donderdag 28 november: OTIS UIT