*Formuleren H3 beknopte bijzin, 3VWO

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Programma

• 10 minuten stil lezen
• Uitleg over beknopte bijzin
• Opdrachten maken 
• Nieuwsquiz

Lesdoelen

• Je herkent wat een beknopte bijzin is.
• Je kunt een bijzin veranderen in een beknopte bijzin en andersom.

Grammatica Beknopte Bijzin

Om dit te begrijpen, moet je het volgende weten:

• Hoofdzinnen- en bijzinnen
• Voltooid deelwoord
• Onvoltooid deelwoord
• Infinitief

Enkelvoudige zin

Enkelvoudige zin = een zin met één persoonsvorm en één onderwerp. 

Karel loopt op straat.

Samengestelde zin

• Een samengestelde zin bestaat uit twee of meer enkelvoudige zinnen.
• Een samengestelde zin bevat dus twee of meer persoonsvormen. 

Enkelvoudige en samengestelde zin

.

Wat is het verschil tussen een hoofd- en een bijzin?

In een hoofdzin staat de persoonsvorm helemaal vooraan of direct na het eerste zinsdeel.

In een bijzin staat de persoonsvorm niet vooraan, maar juist achteraan.

Drie mogelijkheden

Hoofdzin + hoofdzin:

Neem je rugzak mee of pak je handtas.

Hoofdzin + bijzin:

Ik kan me niet voorstellen, dat Linda nog langer blijft.

Bijzin  + hoofdzin:

Als je nu je spullen niet pakt, dan doe ik het voor je!

Bijzin

De bijzin maakt altijd deel uit van de hoofdzin.

De woordvolgorde in een bijzin is anders dan in de hoofdzin:

Je kunt iets tussen de pv en ow plaatsen (soms staat de pv zelfs helemaal achteraan in de zin).

Opdracht

De Brug 

Zinsdelen, maken opdracht 6 

(grammatica, samengestelde zinnen, hoofd- en bijzinnen)

Beknopte bijzinnen

In een gewone bijzin staat een persoonsvorm en een onderwerp. 

Een kenmerk van een beknopte bijzin is dat er geen persoonsvorm en geen onderwerp in de zin staat. 

Voorbeeld bijzin (1)

Normale bijzin: 

Terwijl ze aan hun ijsje likten, slenterden de meisjes door de winkelstraat. 

Wat is de bijzin?

Beknopte bijzin

In plaats van de persoonsvorm bevat een beknopte bijzin: 

- een voltooid deelwoord

- een onvoltooid deelwoord

- te + infinitief (het hele werkwoord)

Voltooid deelwoord

- Het voltooid deelwoord geeft aan dat iets is afgelopen 

   (voltooid).

- Het voltooid deelwoord is  niet de persoonsvorm. 

- In een zin met een voltooid deelwoord staat altijd een vorm 

   van hebben, worden of zijn.

- Het voltooid deelwoord begint vaak met ge-, be- of ver-.

Onvoltooid deelwoord

Geeft aan dat iets bezig is of dat iemand zich zo voordoet. 

Je schrijft een onvoltooid deelwoord altijd hetzelfde:

hele werkwoord  + d:

fluitend

lopend

wachtend

Onvoltooid deelwoord

Infinitief

Een infinitief is een vorm van het werkwoord.

Infinitief = het hele werkwoord 

Loopt --> infinitief is dan lopen

Schaatst --> infinitief is dan schaatsen

Fietsten --> infinitief is fietsen fietsen

Beknopte bijzin

In plaats van de persoonsvorm bevat een beknopte bijzin: 

- een voltooid deelwoord

- een onvoltooid deelwoord

- te + infinitief (het hele werkwoord)

Voorbeeld (beknopte) bijzin (2)

Beknopte bijzin: 

Likkend aan hun ijsjes, slenterden de meisjes door de winkelstraat. 

Beknopte bijzin: Likkend aan hun ijsjes --> er is geen pv en geen ow 

Beknopte bijzin met voltooid deelwoord 

Afgeleid door een reclamebord, botste ik tegen een stilstaande auto. 

Beknopte bijzin: Afgeleid door een reclamebord --> afgeleid is een voltooid deelwoord.

Er is geen persoonsvorm en geen onderwerp 

Beknopte bijzin met een onvoltooid deelwoord

Op zijn rug in de hangmat liggend, las Achmed een tijdschrift. 

Beknopte bijzin: Op zijn rug in de hangmat liggend --> liggend is een onvoltooid deelwoord. 

Er is geen persoonsvorm en geen onderwerp 

Beknopte bijzin met te + infinitief 

De vrienden spraken af hun eerste loon te besteden aan een feestje. 

Beknopte bijzin: hun eerste loon te besteden aan een feestje -> te besteden = te + infinitief.

Er is geen persoonsvorm of onderwerp 

Bijzin of beknopte bijzin?

Toen ze na haar werk goed was uitgerust, ging Caja een uur fitnessen.

1. Bijzin
2. Beknopte bijzin

Bijzin of beknopte bijzin?

Nog mopperend over de verloren wedstrijd, verlieten de sporters de sporthal.

1. Bijzin
2. Beknopte bijzin

Bijzin of beknopte bijzin?

Hard weglopend voor de politie, werden de dieven in de gaten gehouden.

1. Bijzin
2. Beknopte bijzin

Bijzin of beknopte bijzin?

In de wetenschap op school toch niets te leren, spijbelde Wilco vrijwel dagelijks.

1. Bijzin
2. Beknopte bijzin

Bijzin of beknopte bijzin?

Terwijl ze lekker in het zonnetje zaten, dronken Ronald en Michel een colaatje.

1. Bijzin
2. Beknopte bijzin

Bijzin of beknopte bijzin?

Martijn vroeg Irene in de fietsenstalling of ze zijn vriendinnetje wilde worden.

1. Bijzin
2. Beknopte bijzin

Bijzin <--> beknopte bijzin (1)

Van een bijzin kun je een beknopte bijzin maken en van een beknopte bijzin kun je een bijzin maken: 

Na kampioen te zijn geworden, werden de spelers door het bestuur gefeliciteerd. 

Beknopte bijzin: Na kampioen te zijn geworden, ...

Bijzin: Nadat ze (de spelers) kampioen waren geworden, ...

Bijzin <--> beknopte bijzin (2)

Van een bijzin kun je een beknopte bijzin maken en van een beknopte bijzin kun je een bijzin maken:

Nadat hij de fraude had geconstateerd, werd de boekhouder direct ontslagen.

Bijzin: Nadat hij de fraude had geconstateerd, ...

Beknopte bijzin: Na de fraude geconstateerd te hebben, ...

Maken (huiswerk)

Hoofdstuk 3

Foutieve beknopte bijzin

Op zijn rug in de hangmat liggend, las Achmed een tijdschrift. 

Wie lag in de hangmat? --> Achmed. 

Achmed is ook het onderwerp van de hoofdzin, dus het komt overeen met het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin. 

De vrienden spraken af hun eerste loon te besteden aan een feestje. 

Wie besteden hun eerste loon aan een feestje? --> De vrienden. De vrienden is ook het onderwerp van de hoofdzin, dus dat komt overeen met het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin.  

Een beknopte bijzin mag alleen beknopt zijn als het onderwerp uit de hoofdzin overeenkomt met het onderwerp dat eigenlijk in de beknopte bijzin moet staan. 

Afgeleid door een reclamebord, botste ik tegen een stilstaande auto. 

Wie was afgeleid door een reclamebord? Ik en ik is ook het onderwerp van de hoofdzin. Het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin en het onderwerp van de hoofdzin komen overeen. 

Foutieve beknopte bijzin

Na een uur gewinkeld te hebben, sloten de eerste zaken reeds hun deuren.

Beknopte bijzin= Na een uur gewinkeld te hebben -> geen ow en geen pv

Verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin-> de eerste zaken

Klopt niet! 

Nadat de mensen een uur hadden gewinkeld, sloten de eerste zaken reeds hun deuren.

Na een uur gewinkeld te hebben,  zagen we dat de eerste zaken reeds hun deuren sloten.

Is dit een foutieve beknopte bijzin?

Luid zingend, werd de kip gebraden.

1. ja, het onderwerp komt niet overeen
2. nee, het onderwerp komt wel overeen

Goede of foutieve beknopte bijzin?

Eindelijk gearriveerd, zakte hij van vermoeidheid in elkaar.

1. goed
2. fout

Is dit een foutieve beknopte bijzin?

Staande op het balkon, trok de optocht door de straat.

1. ja, het onderwerp komt niet overeen
2. nee, het onderwerp komt wel overeen

Verbeter de foutieve beknopte bijzin!

Na gesport te hebben, bleek de douche bezet.
(maak een zin met een normale bijzin)

1. Na het sporten bleek de douche bezet.
2. Nadat wij gesport hadden, bleek de douche bezet.
3. De douche bleek bezet, na gesport te hebben.
4. De douche was na het sporten bezet.

Welke van de volgende is een foutieve beknopte bijzin?

1. In roomboter gebraden, eet hij het vlees met smaak op.
2. Terwijl wij wachtten op de bus, kwam het met bakken uit de hemel.
3. Huppelend van plezier, kwam het kind de klas binnen.
4. Lekker op het strand liggend, keken we naar de zee.