Tijdvak 7 De Verlichting (herhaling)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,4

De Verlichting

(Herhaling )

Tijdvak 7 Pruiken en Revoluties

1700-1800

TV 7: pruiken en revoluties

• 7a de Verlichting
  

• 7b het verlicht absolutisme
  

• 7c de trans-Atlantische slavenhandel, de plantages en de opkomst van het abolitionisme

• 7d de democratische revoluties in westerse landen
  

 

1700 - 1800

De Verlichting

vanaf ±1700

• Een periode waarin mensen hun kennis (willen) vergroten, door steeds meer uit te gaan van het verstand (rede, ratio)
• Door gebruik te maken van het verstand maken mensen een einde aan de 'duisternis' van domheid, bijgeloof en onverdraagzaamheid.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat de Verlichting een gevolg is van de Wetenschappelijk Revolutie

• Je kunt belangrijke onderwerpen van verlichtingsdenken noemen, en daar voorbeelden bij geven.

Terugblik!

•  Renaissance (ca 1500): kritische blik op oude teksten, waarnemingen zonnestelsel (Copernicus, Galileï)
  

• Wetenschappelijke Revolutie (ca 1650) : ontdekking natuurwetten (Newton) en betere instrumenten (microscoop) leiden tot golf van ontdekkingen.
  

• Spinoza en Descartes: rationalisme

De Verlichters en het geloof

Verlichters

• God heeft de aarde gemaakt, maar grijpt niet in = deïsme
• Je kunt niet bewijzen dat er 1 waar geloof is, dus je moet verdraagzaam (tolerant) zijn.  Belangrijke figuur = Voltaire.

Gevolg

• Voor godsdienstvrijheid
• Tegen invloed van de kerk op de politiek

De Verlichters en gelijkheid

Verlichters

• Mensen (mannen) zijn gelijk en vrij geboren

Gevolg

• Tegen standenmaatschappij
• Tegen slavernij/slavenhandel (Abolitionisme)

De Verlichters en politiek 

Verlichters

• Een koning is er voor het volk
• Het volk mag een slechte koning afzetten
• De echte macht ligt bij het volk (volkssoevereiniteit)

Gevolg

• Tegen absolutisme
• Voor democratie

Oefenvraag (toets)

Stap 1 Zelfstandig aan het werk met de volgende vraag. 

Kon een burger tijdens het ancien régime een hoge positie in het leger krijgen? Leg je antwoord uit en gebruik de volgende begrippen: standensamenleving en privileges (voorrechten).

Voorbeeld antwoord

Kon een burger tijdens het ancien régime een hoge positie in het leger krijgen? 

Een burger behoorde in die periode tot de derde stand. Ik weet dat burgers geen privileges hadden. Een van de voorrechten in de standensamenleving was het kunnen bereiken van een hoge positie in het leger van de koning. 

Dus het was niet mogelijk om een hoge positie in het leger te krijgen.

Verlicht denker of niet?

Bekijk onderstaande zinnen en bedenk of ze wel of niet van een Verlichte denker zouden zijn.

Waarom wel / niet?

'Emotie is het allerbelangrijkste in het menselijk bestaan'

'De koning zou zijn macht moeten delen met een parlement'

'Je moet wel nadenken over jouw geloof, maar de Kerk heeft altijd gelijk.'

'De adel en geestelijkheid zijn traditioneel gezien nu eenmaal het belangrijkste'

1

2

3

4

Reacties koningen

• Ideeën van de Verlichting verbieden
  

• Of
  

• Sommige ideeën overnemen, zolang de vorst alle macht houdt.
  
• = Verlicht absolutisme ('alles vóór het volk, niets dóór het volk')
  

Belangrijke personen:

John Locke (Eng. 1632-1704)

Het volk geeft de koning/ regering zijn macht 

Charles de Montesquieu (Fr. 1689-1755)
Trias Politica, de scheiding der machten

Jean Jacques Rousseau (Fr. 1712-1778)

Volksvertegenwoordiging doet wat het volk wil.

Als het goed is kun je nu...

a) uitleggen dat de Verlichting een gevolg is van de Wetenschappelijk Revolutie

b) belangrijke onderwerpen van verlichtingsdenken noemen, en daar voorbeelden bij geven.

Tegenwoordig in NL

Wat merken we nog van de Verlichting in Nederland?

Onder andere: 

Volksvertegenwoordiging

Constitutie (=grondwet)

Trias Politica 

Wie heeft in Nederland de uitvoerende macht?

1. De regering
2. Het parlement
3. De koning
4. De rechters

Wie heeft in Nederland de wetgevende macht?

1. De regering
2. Het parlement
3. De koning
4. De rechters

Het parlement is hetzelfde als de (landelijke) volksvertegenwoordiging

1. juist
2. onjuist

In het kabinet zitten...

1. alle ministers en staatssecretarissen
2. de volksvertegenwoordigers

De regering = staatshoofd + kabinet

1. juist
2. onjuist

De ministers...

1. controleren de tweede kamer
2. bedenken wetten en voeren deze uit

Een minister zit NOOIT in de volksvertegenwoordiging.

1. juist
2. onjuist

Een volksvertegenwoordiger zit NOOIT in het kabinet.

1. juist
2. onjuist