H1.1 Ontstaan en opbouw van de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H.1.1 Ontstaan en opbouw van de aarde

Beeldfragmenten en vragen!

Het oog geeft aan dat er vragen bij een filmfragment worden gevraagd.

Vraag en antwoord!

Het vraagteken geeft antwoord op gestelde vragen uit de slides. Of geeft vragen die relevenat zijn om te maken uit het boek (de Geo)

Interactieve kaarten en externe weblinks!

De punaise geeft aan dat er een link kan worden bekeken met daarin interactieve kaarten, statistiek of andere websites die relevant zijn voor het onderwerp van de slide.

Tips voor het maken van aantekeningen!

Rode woorden - begrippen die belangrijk zijn voor het SO

Blauwe woorden -begrippen en woorden zijn ter verduidelijking en belangrijk bij het beantwoorden van aardrijkskundige vragen

Leerdoelen

• Je kan de opbouw van de aarde (binnen- en buitenkern, binnen- en buitenmantel, korst)  en de eigenschappen van elke aardschil benoemen.
• Je kan de begrippen als 'lithosfeer' en 'asthenosfeer' gebruiken en plaatsen binnen de context van de aardsferen.
• Je kan het verschil tussen oceanische korst en continentale korst uitleggen en linken aan de steensoorten: basalt en graniet.
• Je kan de aanwezigheid van hitte in de aardkern verlaren aan de hand van convectiestromen.

Het actualiteitsbeginsel: the present is the key to the past. (Het uitgangspunt dat fysische processen zoals die nu plaatsvinden in het verleden ook zo plaatsvonden).

Uniformitarianisme

Opdracht 1a t/m 2b uit de Geo

Opbouw van de aarde

Opdracht 3a t/m 3c uit de Geo

Lithosfeer

• Oceanische korst
• Continentale korst

Lithosfeer

(vast = gesteente)

• 100-150 km dik
• oceanische korst en continentale korst
• drijft op asthenosfeer

Asthenosfeer

(plastisch = vervormbaar)

• onderdeel v/d mantel
• hoge temperatuur
• plastisch
• 100-500 km diep

Maak de dwarsdoorsnede af

De vorming van nieuwe korst

Vind plaats op de rode gebieden

binnenkern

buitenkern

Asthenosfeer

Binnenmantel

Buitenmantel

Continentale korst

Oceanische korst

Convergente breuk

Divergente breuk

Transforme breuk

Nieuwe aardkorst

Aardbevingen

Korst verdwijnt

Mid-oceanische rug

Gebergtevorming

Continentale korst bestaat met name uit: 

Graniet 

2,8 massa (lichter)

Dikker

Oud

Oceanische korst bestaat met name uit: 

Basalt
3,0 massa (zwaarder)

Dunner

Jong

Een divergente  plaatgrens is in de plaattektoniek een grens tussen twee tektonische platen, waar de beweging divergent is (de platen bewegen van elkaar af). 

Bij divergente plaatgrenzen beweegt de lithosfeer uit elkaar, zodat materiaal uit de diepere en warmere asthenosfeer omhoog stroomt naar het oppervlak. Dit gaat gepaard met vulkanisme en de vorming van nieuwe oceanische korst aan de plaatgrens. Beide platen groeien daardoor gemiddeld met dezelfde snelheid aan bij de plaatgrens.

Divergente plaatbeweging

Oost-Afrikaanse rift-zone

Opdrachten 5a,b uit de Geo

Ontwikkeling van de Oost-Afrikaanse rift-zone

www.vulkanisme.nl

Platentektoniek

Welke krachten leiden tot platentektoniek?

Plaatbewegingen zijn het resultaat van een duwkracht vanuit de (mid)oceanische rug (ridge push) en een trekkracht als gevolg van het wegduiken van de oceanische korst bij een subductiezone (slab pull)

platentektoniek

Er zijn drie typen plaatgrenzen: convergente (waar platen naar elkaar toe bewegen), divergente (waar platen van elkaar af bewegen) en transforme (waar platen langs elkaar bewegen).

Subductie?

Subductie is het proces waarbij een oceanische plaat onder een andere oceanische of continentale plaat schuift. Onder convergente plaatgrenzen vindt convectie plaats van de lithosfeer (de aardkorst en een deel van de mantel). De zwaardere en koude oceanische korst, met de bovenliggende sedimenten, duikt onder de lichtere en warme continentale of een andere oceanische korst.

Opdrachten 4a,b uit de Geo

WS 1 maak de volgende opgaven:

Instaptoets 1 t/m 7 en 17 t/m 19

H1 opdracht 1 en 3

H1.1 opdracht 1, 2, 3, 4 en 6