verwering, erosie, sedimentatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

 foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Mudflow in Brazilië (petropolis)

https://www.theguardian.com/world/gallery/2011/jan/12/brazil-landslides-leave-hundreds-dead

Het grote plaatje

Lesdoelen

Aan het eind van de les weet je

• welke Sferen er zijn en hoe ze elkaar beïnvloeden
• wat verwering is en hoe dit op verschillende manieren verloopt
• wat erosie is en hoe dit op verschillende manieren verloopt
• Wat sedimentatie is

Verwering, Erosie en sedimentatie

Benodigde voorkennis 

Je weet wat exogene krachten zijn;
Je weet wat verwering is;
Je kent de gesteente kringloop;
Je weet wat het verschil is tussen erosie en sedimentatie

Herhalen

• pak je telefoon erbij en volg de instructie op de volgende slide
• gebruik alleen je eigen naam, doe je dit niet dan word je uit het spel verwijderd en mag je niet meedoen
• na afloop van de quiz gaat je telefoon weer terug in je tas

Gesteente kringloop

Gaat het om een exogene of een endogene kracht?

Aardbeving: 

Weer: 

Verwering: 

Vulkaan

uitbarsting: 

Erosie:

Endogene

Endogene

Exogene

Exogene

Exogene

Verwering is:

Het uit elkaar vallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei

verwering

Verwering is afhankelijk

van temperatuur en 

neerslag

Chemische verwering verloopt sneller als:

- de temperatuur hoog is

- de vochtigheid hoog is

- het gesteente bedekt is met planten/bomen/mos

Fysische verwering verloopt sneller als:

- de temperatuur sterkt wisselt

- de temperatuur regelmatig de 0 graden passeert

-het gesteente bloot ligt

Zwaartekracht

Aardverschuivingen: alle bewegingen van verweringsmateriaal die veroorzaakt zijn door zwaartekracht. 

Drie factoren beinvloeden het naar beneden glijden:

1. Aard van het materiaal: hoekig of rond
2. Steilheid helling
3. Verzadiging van water

Massabeweging

Aardverschuivingen: alle bewegingen van verweringsmateriaal die veroorzaakt zijn door zwaartekracht. 

Soorten:

• Vallend gesteente
• aardverschuiving
• modderstroom
• kruip

Factoren

• Klimaat

• Aard moedergesteente (hardheid / scheuren)
• Aanwezigheid dekkende bodemlaag
• Tijd

Voorbeeld

Verwering door temperatuurverschillen

• Iets dat opwarmt, zet uit. Iets dat afkoelt krimpt (meestal)
• Steen warmt overdag op, koelt in de nacht af 
  
• Uitzetten, krimpen, uitzetten, krimpen --> Scheuren 
  
• Denk aan een theeglas! 
  

In welke gebied zal vooral verwering door temperatuurverschillen optreden?

A: Tropisch regenwoud

B: Woestijn

C: Gebergtes

D: Noord- en Zuidpool

Verwering door vorst

• Water komt in kieren,  
  
• Het gaat vriezen 
  
• Bevroren water (ijs) zet uit 
  
• IJs drukt de steen uit elkaar
  
• Steen breekt 
  

In welk gebied zal verwering door vorst vooral voorkomen?

A: Tropisch regenwoud

B: Woestijn

C: Gebergtes

D: Noord- en Zuidpool

Verwering door wortels

• Wortels zetten uit, 
  
• in de kieren van de steen (vergelijkbaar met vorstverwering) 
  
• en duwen de steen uit elkaar
  
• waardoor de steen uit elkaar valt 
  

In welk gebied komt verwering door boomwortels veel voor?

A: Tropisch regenwoud

B: Woestijn

C: Gebergtes

D: Noord- en Zuidpool

Chemische verwering

Wat zijn chemische reacties?

Iets lost op:

• Denk aan suiker dat oplost in (heet) water, zoals thee
  
• Of zout in water in de zee
  
• Er ontstaat een nieuwe “stof”; de oude steen vergaat! 
  

In welk gebied komt chemische verwering het meest voor?

A: Tropisch regenwoud

B: Woestijn

C: Gebergtes

D: Noord- en Zuidpool

vb chemische verwering

1. Mineralen lossen op in water
2. CO2 lost op in water -> water wordt zuur -> lost bijv. kalksteen op -> grotten
3. Water + zuurstof = roesten van ijzer

Mechanische verwering

Chemische verwering

Biologische verwering

Welk soort verwering?

1. Vorstverwering
2. biologische verwering
3. Verwering door temperatuurverschil

Verwering, wat is juist?

1. Vorstverwering is mechanische verwering
2. Mechanische verwering verandert de samenstelling van het gesteente
3. Temperatuurschommelingen zorgen voor verwering
4. Zuren zorgen voor mechanische verwering

Erosie

Erosie is het uitslijpen van gesteente door wind, water of ijs.

Als er los gesteente ligt door verwering gaat erosie makkelijker.

Erosie

• Erosie door wind
• Wind neemt deeltjes mee en die schuren gesteenten uit.
• Dit noem je eolische erosie

Erosie

Erosie door water

Zeewater of rivierwater

Fluviatiele erosie

Erosie

Erosie door gletsjers of ijs

Sedimentatie: het neerleggen van gesteente als de transportsnelheid afneemt

Sedimentatie:

Het neerleggen van het meegenomen gesteente doordat de kracht van de vervoerder afneemt.

Bij wind: eolisch sediment

Bij water: fluviatiel sediment

Bij ijs: glaciaal sediment

Opdracht

In de volgende video wordt de gesteente cyclus uitgelegd. Schrijf op wat jij denkt dat belangrijk is. Na afloop bekijken we de aantekeningen

Oud examenopdracht

      Opdrachten            Bronnen            Antwoorden

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Atlaskaarten