1.1 vwo gebergten ontstaan, gebergten verslijten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Landschappen

Hoofdstuk 1

Planning

Leerdoelen

Uitleg paragraaf 1.1 (keuze)

Gesteentekringloop (allen)

Check

Opdrachten tijd

Leerdoelen

*Je kunt uitleggen hoe platentektoniek het Himalaya gebergte heeft gemaakt.

*Je verklaart waarom we fossielen vinden boven op de Mount Everest. 

*Je kunt drie hoofdgroepen gesteente onderscheiden en uitleggen hoe deze worden gevormd (gesteentekringloop). 

*Je weet wat het verschil is tussen een jong en een oud gebergte. 

Noteer ze in je schrift

Keuze

Tot aan de gesteentekringloop zelf aan de slag met de leerdoelen met werkboek en leerboek en schrift

Wat was platentektoniek

En bij welke .. ontstaan er bergen?

Welke platen botste om het Himalaya te vormen?

www.edumedia-sciences.com

Wat is de aesthenosfeer? (astenosfeer)

*Je verklaart waarom we fossielen vinden boven op de Mount Everest. 

Doordat er eerst een oceaan lag tussen de twee botsende platen is de oceaan bodem omhoog gedrukt. 

De zeedier skeletten zijn door de druk van de botsende platen versteend. 

Fossielen

Hoe ontstaan Fossielen?

Een (zee)dier sterft en komt op de bodem te liggen.

Doordat er snel een laag zand en klei overheen gaat wordt het dier geplet. Door de druk en gebrek aan zuurstof versteend het dier. 

Wat zou er gebeuren als er wel zuurstof bij zou komen?

Ontstaan en afbreken plooiingsgebergte 

Uitleg hoe in 1.2 en 1.3

Hoog een jong gebergte

Himalaya/Alpen/Andes

+/- tientallen miljoenen jaren oud

Middelgebergte een oud gebergte

Schotse hooglanden

+/- 400 miljoen jaar oud

Heuvelland 

+/- 400 miljoen jaar oud

Gesteente kringloop

Allemaal te samen

Soorten gesteente

• Sedimentgesteente
  
•  Metamorf gesteente
• Stollingsgesteente

Sedimentgesteente    Metamorf gesteente    Stollingsgesteente

               

                         

Sedimentgesteente    Metamorf gesteente    Stollingsgesteente

               

                         

Sedimentgesteente    Metamorf gesteente    Stollingsgesteente

               

                         

Sedimentgesteente    Metamorf gesteente    Stollingsgesteente

               

                         

Hoge druk + lange tijd

Hoge druk + lange tijd + hoge temperatuur

Afkoelende temperatuur + Tijd + hoge druk

  Zandsteen                     Marmer                      Graniet

     Sediment-               Metamorf                  Stollings-

     gesteente.                gesteente                 gesteente

 De gesteentekringloop

-

We gaan vandaag eens kijken naar het levensverhaal

van meneer Steen. 

Meneer Steen werd zo’n 500 miljoen jaar geleden geboren bij deze vulkaan:

Nadat Meneer Steen is afgekoeld, noemen we hem een stollingsgesteente.

Hier zie je meneer Steen tussen zijn familie:

Meneer Steen vindt het wel best rustig onderdeel van deze berg uit te maken… 

Maar helaas, de zon, neerslag en ijs gooien roet in het eten….!  

• Meneer Steen valt door al al deze krachten uiteen…
  
• = verwering

• In de rivier zorgt hij voor erosie: hij schuurt hard gesteente af/uit.
• Uiteindelijk wordt het materiaal afgezet in de oceaan → sedimentatie 
  

De stukjes meneer Steen komen in een rivier terecht.

Er vindt veel sedimentatie plaats in de oceaan..

• Het afgezette materiaal wordt samengeperst en er ontstaat een nieuw gesteente, namelijk een sedimentgesteente. 
  

De sedimentatie blijft doorgaan en er komen steeds meer zware lagen gesteente boven meneer Steen te liggen…

• meneer Steen komt dichter bij het warme magma te liggen. 
  

Meneer Steen heeft het heet. Het grote gewicht boven meneer Steen zorgt ook voor een zware druk op hem. 

• Hierdoor gaat hij veranderen en ontstaat er een metamorf gesteente.
  

De gesteentelaag waarin meneer Steen komt in een subductie-zone terrecht:

• Op een diepte van zo’n 100 km begint meneer Steen te smelten. 
  

• Na verloop van tijd begint zijn leven opnieuw… 
  

• Dit verhaal van meneer Steen is een voorbeeld van de gesteentekringloop.
  

Check bij de zelfstandige

Aan de slag (iedereen) met opdracht 1 t/m 6 uit je werkboek