Complentaire zorg

• Verpleging en verzorging
• Beroepsopleiding

Complementaire zorg

Inhoud van de les

• Leerdoelen
• Inleiding
• Theorie 
• Workshops CZ 

Aan het einde van deze les kan jij:

• Verwoorden wat complementaire zorg inhoudt?
  
• Verwoorden wat het doel is van Complementaire zorg?
  
• Verwoorden hoe het is om een behandeling te ondergaan?
  
• Het nut en belang verwoorden van CZ voor de patient. Verwoorden wat jouw rol is binnen CZ
• De ethische aspecten van complementaire zorg verwoorden.

Hebben jullie vragen over de voorbereiding?

Complementaire zorg, wat is dat?

Wat is CZ?

Vind jij dat complementaire zorg een onderdeel is van het verpleegkundig beroep?

Ja

Nee

Weet ik niet/ geen mening

Compementaire zorg (CZ)

Het expertise gebied verpleegkundige CZ is een bijlage bij het beroepsprofiel verpleegkundige. Het beschrijft de aanvullende specifieke kennis en vaardigheden die VPK werkzaam in de CZ nodig hebben. 

Visie op complementaire zorg

• Centraal stellen van wensen en gewoonten van de zorgvrager en diens naasten
• Omvat elementen uit complementaire  geneeswijzen
• Patiëntgerichte benadering
• Sluit aan bij de oorsprong van het verplegen
• Niet in plaats van maar als aanvulling
• Sluit aan bij bewegingen in de zorg

Visie:het verlenen van cz berust op een visie van de zorgvrager als totale mens en deze visie sluit aan bij de uitgangspunten van de natuurgeneeswijzen]

• CZ staat dicht bij de kern van het verpleegkundig beroep: nl: het centraal stellen van  wensen en gewoontes van de zorgvrager e diens naasten en deze als uitgangspuntN nemen voor verpleegkundige zorg.
• CZ OMVAT ELEMENTEN UIT complementaire GENEESWIJZEN vertaald naar verpleging en verzorging
• CZ spoort met de ontwikkeling van een patientgerichte benadering en vormt een concretisering van de holistische mensvisie in veel vpk visies en theorieën
• cz sluit aan bij de oorsprong van het verplegen: Notes on Nursing Van Florence Nightingale
• CZ komt niet in plaats van reguliere zorg maar vormt hierop een aanvulling
• CZ sluit aan bij bewegingen in de zorg als belevingsgerichte zorg, palliatieve zorg, behoefte gestuurde zorg, integratief verplegen

in Nederland is de term CZ in 1996 geïntroduceerd voor Noorden. ZIj formuleerde vanuit de resultaten van haar onderzoek naar de toepassing van deze interventies de definitie van het begrip C zorginterventies. CZ zij die verpleegkundige interventies binnen het verpleegkundig proces en de verpleegkundige praktijk die toegepast worden obv natuurlijke therapien om het zelfhelend vermogen van de zorgvrager te ondersteunen, te stimuleren of te activeren en waarbij de zorg vetrekking heeft op de mentale emotionele lichamelijke spirituele en sociale behoeften van de zorgvrager zodat hij een staat van welbevinden kan (her) winnen. 

Kenmerken:

1. CZ speelt zich af binnen het verpleegkundig proces

2. CZ stelt als doel het welbevinden van de ZV te vergroten

3. uitgangspunt is het holistisch mensbeeld

4. bij de interventies worden stoffen uit de natuur gebruikt en / of wordt uitgegaan van het energetische principe

5. de interventies stimuleren het zelf helende vermogen

6. bij de toegepaste interventies spelen de kwaliteit van de aanwezigheid en aandacht van de zorgverlener een belangrijke rol,

• stoffen uit de natuur Natuur of energetische principes
• Stimuleren zelfhelend vermogen
• Holisme is uitgangspunt: lichaam geest en omgeving. samenhang maakt ieder mens uniek en aan deze samenhang moet voldoende aandacht worden gegeven. 
• Vergroten welbevinden
• Kwaliteit van aanwezigheid en aandacht zorgverlener spelen een hele belangrijke rol

Aanvullende zorg;

CZorginterventies zijn die intereventies binnen het veprleegkundig poces en de verpleegkundige praktijk die toegespast worden obv natuurlijke therapien om het zelfhldende vemogen van de zorgvrager te ondersteunen e stimuleren of te activeren en waarbij de zorg betrekking heeft op de metnale emotionele spirituele lichamelijke en sociale behoefte van de zorgvrager zodat deze een stat van welbevinden kan (her)winnen

Met welk doel zou je CZ in kunnen zetten?

Bij welke groepen zorgvragers zie je mn de vraag naar complementaire zorg?

• bij zorgvragers die in hun zelfzorg gebruik maken van ' natuurlijke methoden'
• bij zorgvragers die bekend zijn met alternatieve of complementaire therapeuten/ artsen of zoeken naar een andere benadering. de laatste groep zorgvragers kan in het verlengde van de therapie behoefte hebben aan C vpk Z. ook is er dikwijls behoefte aan voorlichting over CZ
• Zorgvragers die op basis van hun problematiek baat denken te hebben bij interventies vanuit de CZ

• Omdat er binnen de complementaire zorg een groot scala aan keuzemogelijkheden bestaat, is adequate
• voorlichting van groot belang.
• Complementaire zorg komt tegemoet aan specifieke zorgbehoeften van zorgvragers. Complementaire
• zorg stelt hen in staat om waar mogelijk zelf de regie te voeren over het eigen leven, met de ziekte om te
• gaan en betekenis te geven aan hun leven (met ziekte). De zorgvrager krijgt als persoon een actieve rol
• toegekend. Dit sluit aan bij het principe van empowerment.
• Voor de zorgvrager die nog geen gebruik maakt van natuurlijke zelfzorgmethoden kan de
• complementair verpleegkundige, een welkome aanvulling bieden op de zelfzorg en op de reguliere
• verpleegkundige zorg.
• De ervaring van zorgvragers is dat complementaire zorg het comfort en het gevoel van welbevinden
• bevordert en het zelfhelend vermogen ondersteunt en stimuleert. De aandacht voor het gezonde deel
• van de mens en het ‘heel zijn’ als persoon is voor veel zorgvragers een wezenlijk onderdeel in de zorg.
• Zorgvragers ervaren complementaire zorg als een waardevolle aanvulling. Zorgvragers die de eigen,
• persoonlijke bijdrage aan hun herstel waarderen en die belang hechten aan het maken van eigen
• keuzes, vinden in een verpleegkundige complementaire zorg een gesprekspartner. De verpleegkundige
• complementaire zorg biedt de zorgvrager keuzemogelijkheden: de reguliere benadering, de complementaire
• benadering, of een combinatie van beiden.

Indicatie / doel CZ pijn

ontspanningstechnieken

massage technieken

gebruik van kruiden

gebruik van etherische olien

muziek

baden

warmte en koude toepassen

reike therapeutic touch

visualisaties

voedingsadviezen

bachremedies

gebruik van kleuren van vormen

Welke vorm van complementaire zorg zou jij als verpleegkundige NIET willen geven?

Welke vorm van complementaire zorg zou jij als verpleegkundige WEL willen geven?

Aanraking

• Basale behoefte
• Troost
• Houd rekening met het verleden, opvoeding en cultuur
• Leidt een massage goed in.

Klassieke Massage

Doel: verlichting en afleiding; ontspanning

effect: verminderde onverdracht van pijnsignalen

lokaal effect met als gevolg spierontspanning en een berbeterde doorbloeding

daling hartritme ademhaling en bloeddruk

fysiologische en subjectieve ontspanning: veranderde beleving van klachten

Wat is een contra indicatie voor klassieke massage?

absolute ci zijn: extreme angste en of ernstige onrust. toename van de klacht tijdens de massage, lokale factoren op de te masseren plaats: allodynie, wonden, infectie metastasen, trombose, infuus.

relatieve CI zijn:

polyneuropathie van de te masseren lede maat en lymfoedeem

Inzet etherische olie

Geuren zijn verbonden via limbisch systeem met emoties en herinneringen

Invloed op spiertonus, AH, RR, Hartslag 

spiritueel

varieren in geuren

toedieningswijze: opgenomen via huis, slijmvliezen en luchtwegen

Massage, in baden, kompressen, inhalatieverstuivers en in lihcaamsverzorgingsproducten als bodylotions en zalven ed. 

nooit puur op de huid gebruikenb

in waskom met neutrale badolie

CI:

weerstand tegen geur

aangetoonde allergie voor 1 van de bestanddelen van de olie

extreem gevoelige huid bv tijdens of na bestraling

Vorlichting bij astmapatienten , zwangerschap in eerste trimester?

Welk effect hebben deze geuren?

LAVENDEL

Verzachtend voor de huid

Bevordert een rustige slaap

Ondersteunt ontspanning

Op de huid: verzorgend, herstellend, pijnstillend, krampstillend, ontsmettend ontstekingsremmend, Via verdamping: kalmerend slaapverwekkend, pijnstillend, geurverdrijvend, desinfecterend

CI: lage bloeddruk

PEPERMUNT

Bevordert een gezonde

ademhaling en ondersteund

de spijsvertering

Verlicht spanning in het

hoofd en geeft energie

Ontspanningsoefeningen

• Via ademhalingsoefeningen
• via fysieke activiteit
• via cognitieve activiteit

effect:

bij het verminderen van symptomen bij patienten in de palliatieve fase, onder meer van misselijkheid en braken (AGV chemotherapie) en van slaapproblemen

Bij gebrek aan energie en vermoeidheidsklachten, pijn,

wisselwerking tussen pijn angst en spierspanning (vicieuze cirkel)

Cognitief: sturend gebruik gemaakt van de gedachten en de fantasien van een persoon waarbij allerlei zintuigelijk waarnemeningen worden ingeschakeld . niet doen bij bv verwardheid, acute, ernstige pijn of psychose

Luisteren naar muziek

Vegetatieve Functies

Emoties

Muziek en lcihaam: invloed op vegetatieve functies (spiertonus, AH, RR, Pols) en kan daardoor zowel lichamelijk ontspannend als activerend werken

Muziek, emoties en gedachten geeft toegang tot het gevoelsleven en de gedachtenwereld van de mens

muziek en structuur: bepaald verloop van de melodie, een doorgaand rimte of delen die herhaald worden: rustpunt

Hoe heeft muziek invloed op lichaam en geest?

Muziek kan een positieve invloed hebben op je lichaam en op emoties en gedachten. Muziek kan:

je rustiger of juist actiever maken

voor afleiding zorgen

houvast en rust bieden

fijne herinneringen oproepen

emoties oproepen

helpen bij het uiten van emoties

Je kunt luisteren naar muziek of muziektherapie volgen.

Wanneer kan luisteren naar muziek helpen bij kanker?

Muziek luisteren kan helpen bij pijn, angst en stemmingsstoornissen.

Sommige mensen hebben ook positieve ervaringen met het luisteren naar muziek bij:

misselijkheid en braken door chemotherapie

slaapproblemen

benauwdheid

stress

somberheid

het ondersteunen van de spirituele of religieuze beleving

problemen met de verwerking

Tip: Neem je eigen muziek mee om te beluisteren tijdens je verblijf in het ziekenhuis. Heb je TV op je kamer, dan kun je via die TV vaak naar de radio luisteren. Vraag hiernaar bij de verpleegkundigen van de afdeling.

Indicaties:

• pijn
• misselijk/ braken
• slaapproblemen
• benauwdheid
• stress
• emotionele labiliteit
• angst
• somberheid
• spirituele/ reli beleving
• Verwerkingsproblematiek

C.I.

• Psychiatrische problematiek met wanen en hallucinaties
• delier
• afwijzing tov muziek
• comateuze toestand
• slechthorendheid

Waar luister jij naar als je verdrietig bent?

Van welke muziek wordt je rustig?

Van welke muziek krijg je energie?

Keuze CZ

• Voorkeur of ervaring patiënt
• Kennis en ervaring verpleegkundige
• Mogelijkheden zorg situatie
• Op verzoek van patiënt/ Mantelzorg

Vind jij dat complementaire zorg een onderdeel is van het verpleegkundig beroep?

Ja

Nee

Weet ik niet/ geen mening

Wat doe je?

Hoe moet je omgaan met wensen omtrent complementaire zorg van naasten die vanuit goede zorg en professioneel inzicht niet in het belang zijn van een  terminale cliënt? 

Workshops

• CZ op de afdeling - Myrthe Koops
• Massage - Erik Zoomers
• Mindfullness - Astrid Schat /  Anita Vlug