Fictie: 2e klas , pensum 1 - Spanning

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Fictie 2 H/V : Pensum 1 - Spanning

Notities voor de docent:

Niet alle informatie is opgenomen in de slides. In dit notitieveld staat informatie die je bij deze presentatie kunt vertellen.

Wat gaan we doen bij het onderdeel Fictie in pensum 1?

• Je leest een boek. Deels thuis, deels in de klas.
• Je maakt aantekeningen bij de colleges over spanning en perspectief.
• Je maakt opdrachten uit het hoofdstuk Fictie, paragraaf 7 en 8, zoals aangegeven in je studiewijzer.
• Je houdt een presentatie over je boek, waarin je de colleges betrekt

Studiewijzer - Les 1

Opstarten: 10 min.

• 10 min. zelfstandig lezen uit je leesboek

Klassikaal: 20 min.

• LessonUp over Fictie: Spanning

Individueel: 30 min.

• Fictie §7: lees p. 30 en 32, maak de opdrachten 1 t/m 7 en 9 t/m 12
  

Lesdoel: 

• Aan het einde van de les heb je geleerd wat spanning is en hoe een schrijver spanning gebruikt om de aandacht van de lezer of kijker vast te houden.

Testvraag: Waar gaat dit college over?

1. Spanning
2. Perspectief
3. De vakantie van Janneke
4. Roddel & Achterklap

Voor we verder gaan met dit college is het handig om met deze testvraag even te checken of het bij alle leerlingen goed is gegaan met inchecken op hun eigen device.

Spanning

Laten we meteen met de deur in huis vallen: Spanning, wat is dat?

Spanning

Hoe gaat dit verder?

Spanning betekent niets meer dan 'willen weten hoe het verder gaat.' Wanneer er een immense haai onder een zwemmend vrouwtje zwemt, dan wil je weten of ze wordt opgepeuzeld of niet.

Spanning gaat natuurlijk niet alleen over grote en meeslepende, enge situaties, met haaien, monsters en ander groot (fysiek) gevaar. Spanning kan ook over kleine dingen gaan, zoals de liefde. Zullen ze elkaar zoenen, ja of nee?

En laten we eerlijk zijn. Als je ziet dat een cactus verliefd wordt op een ballon, dan houd je ook je hart vast. Hier komen fysiek gevaar en de liefde samen. Gaat dit goed komen? 

Spanning & Sensatie

Spanning en sensatie is niet hetzelfde. Sensatie is 'opwinding' en dat kan het gevolg zijn van al het spektakel dat bij spanning komt kijken. Spanning zorgt ervoor dat de toeschouwer nieuwsgierig blijft naar 'hoe het verder gaat'.

Spanning en sensatie gaan vaak samen, maar dat hoeft zeker niet altijd het geval te zijn. 

Een verhaal kan veel spanning bevatten door de dreiging van een gebeurtenis, zonder dat de personages daar zelf veel opwinding bij voelen. Denk even terug aan de zwemmende vrouw, die niet weet dat er een haai onder haar zwemt. 

En het kan ook andersom. Sponge bob is bij uitstek een geval waar altijd heel veel sensatie is, maar vrijwel nooit iets spannends gebeurt. 

Spanning & Sensatie

Spanning en sensatie is niet hetzelfde. Sensatie is 'opwinding' en dat kan het gevolg zijn van al het spektakel dat bij spanning komt kijken. Spanning zorgt ervoor dat de toeschouwer nieuwsgierig blijft naar 'hoe het verder gaat'.

Spanning

Sensatie

Sensatie

Wie herkent zich in de zwemmende vrouw en heeft wel eens een spannende situatie meegemaakt zonder dat je dat op dat moment door had?

Ja, dat heb ik wel eens meegemaakt.

Nee, daar herken ik me niet in.

Gesprekje met de klas. Vraag of iemand die 'ja' heeft ingevuld een voorbeeld kan noemen van zo'n spannende situatie.

Wie herkent zich in Sponge Bob en voelt wel eens veel opwinding/sensatie zonder dat er écht iets spannends aan de hand is?

Ja, dat heb ik wel eens meegemaakt.

Nee, daar herken ik me niet in.

Gesprekje met de klas. Vraag of iemand die 'ja' heeft ingevuld iets kan vertellen over zo'n situatie vol sensatie.

Herkenbaarheid

Als je jezelf in een personage kunt inleven of je herkent jezelf erin, dan voel je je meer betrokken bij het verhaal. Daardoor voel je ook meer spanning bij wat diegene doet of meemaakt.

Romantische film

Dat noemen we vereenzelviging

of identificatie

Identificatie of vereenzelviging is het startpunt van spanning. Op de een of andere manier moet de lezer of de kijker de hoofdpersoon van het verhaal 'sympathiek' vinden of hij of zij moet zich er op zijn minst in kunnen 'herkennen'. Hoe beter een filmmaker of schrijver daarin slaagt, hoe meer je geneigd bent verder te kijken. 

Meeleven

Doordat een lezer of kijker zich identificeert met de personages, wil hij of zij ook dat het goed met ze gaat. De lezer leeft met de personages mee. Een schrijver kan met dit gevoel spelen en spanning creëren.

Intellectuele spanning

Emotionele spanning

Wanneer de lezer bijvoorbeeld al meer weet dan de personages , spreek je van emotionele spanning. Als lezer krijg je sterk het gevoel dat je de personages wilt waarschuwen. Zoals bij de titanic, waar (in sommige versies) aan het begin van de film een flash forward zit.

Wanneer je juist minder of net zoveel weet als de personages, kan er sprake zijn van intellectuele spanning. Denk bijvoorbeeld aan de horrorfilm The Grudge, waar je het verhaal samen met een rechercheur doorloopt en die er langzaam achterkomt wat er aan de hand is met dat vervloekte huis. Je puzzelt als het ware mee.

'De seconden verstreken langzamer, het was overal stil en de parachute zweefde door de rook omlaag naar de zilverkleurige zee. Wat was dat? Snel hield ik de telescoop weer voor mijn oog. In het ondiepe water vlak bij het zuidstrand zag ik een roeiboot, en twee riemen die op en neer gingen, zodat het donkere water rimpelde. Iemand anders moest het luchtgevecht ook hebben gezien. Iemand anders moest de bommenwerper ook hebben zien neergaan en die parachute als een geest omlaag hebben zien zweven. En wie het ook was, hij was blijkbaar van plan de Luftwaffe-piloot te redden.'

Fragment uit 'Ons kasteel aan zee' van Lucy Strange

1. Spanning én sensatie
2. Intellectuele spanning
3. Sensatie
4. Emotionele spanning

We gaan oefenen met een paar tekstfragmenten.

Antwoord: intellectuele spanning.

In dit fragment beleven we alles door de ogen van de hoofdpersoon. We weten net zoveel als zij. Ze is een mysterie aan het oplossen over verraders in het dorp. En in dit fragment ontdekt ze nieuwe informatie die ze als een puzzelstukje aan haar onderzoek kan toevoegen. En de lezer puzzelt met haar mee. 

'We waren met z'n vieren, maar één van ons gaat dood. Dat kun je maar beter weten. Nu al, voordat ik begin. Eén van ons sterft. Het veranderde alles, dat wel. Maar wij drieën hebben alles doorstaan. De bommen, de branden, de nachten. Wij zijn er nog. Ons leven begint pas net.'

'Aan de overkant van de straat staat een jongen. Hij leunt tegen de muur. De mouwen van zijn overhemd zijn opgerold, zijn armen zitten vol zwarte vegen. Hij kijkt naar me. Ik sta in de rij tussen tweehonderd mensen en toch weet ik het zeker: hij kijkt naar mij.'

Twee ingekorte, achtereenvolgende fragmenten uit 'De Tunnel' van Anna Woltz

1. Spanning én sensatie
2. Intellectuele spanning
3. Sensatie
4. Emotionele spanning

Na dit fragment start het verhaal van vier jongeren aan het begin van de WO2. We volgen hun belevenissen door hun ogen. Maar terwijl je leest weet je dat één van hen de oorlog niet zal overleven. Hierdoor wil je ze steeds waarschuwen vanwege de gevaarlijke dingen die ze doen en gevaar dat daarin schuilt. 

Antwoord: Emotionele spanning. In het verhaal weet je meer dan de personages. Je gaat om ze geven en wilt niet dat er één van hen dood gaat tijdens hun roekeloze acties.

'Hij deed zijn ogen dicht. Daar was Ellie, achter zijn oogleden, glimlachend naar hem. Vandaag had hij haar er tijdens de les op betrapt dat ze naar hem aan het staren was, er speelde een klein lachje rond haar lippen. Hij kon niet glimlachen. Er was iets engs aan hoe hij zich voelde, licht in zijn hoofd en alsof hij de controle verloor. De hele klas leek weg te vallen en voor heel even was het alsof zij twee de enigen op de wereld waren. Toen had meneer Hazelton iets gezegd en toen hij de beurt kreeg gaf Jeremiah een gehakkeld antwoord. Maar hij was niet langer in het lokaal. Hij was ver weg. Met Ellie. Het duurt niet lang meer en dan ga ik je kussen, was de gedachte waarop Jeremiah zichzelf betrapte.'

Fragment uit 'Blijf zachtjes bij me' van Jacqueline Woodson

1. Spanning én sensatie
2. Intellectuele spanning
3. Sensatie
4. Emotionele spanning

Antwoord: 'Spanning & Sensatie' én 'Sensatie' zou ik allebei goed rekenen.

In dit fragment gebeurt er eigenlijk niet echt iets. Jeremiah zit gewoon in de les en krijgt een beurt van de docent. Maar in gedachten denkt hij aan Ellie, op wie hij verliefd is en dat ontneemt hem de adem. Hij wordt er licht van in zijn hoofd. Veel opwinding zonder hele concrete aanleiding. Dat zou je sensatie kunnen noemen. 

Tegelijkertijd gebeurt er in het hoofd van Jeremiah wel iets. Hij neemt zich iets voor. 'Het duurt niet lang meer en dan ga ik je kussen'. Dat besluit van hem zorgt ervoor dat je nieuwsgierig wordt naar hoe het afloopt. gaat hij haar echt kussen? Wil zij dat wel? Daarom reken ik 'Spanning én sensatie' ook goed. Voor beide antwoorden valt iets te zeggen.

Welke vragen kan ik over 

spanning beantwoorden bij mijn leesboek?

• Kun jij je inleven of vereenzelvigen met de personages uit je boek?
• Zijn er dingen waarin jij je bij jouw personage kunt herkennen?
• Op welke manier is spanning in jouw boek verwerkt en is dat intellectuele spanning of emotionele spanning?
  
• Kun je zo'n spannende situatie eens beschrijven?
• Is het de schrijver gelukt om m.b.v. spanning jouw aandacht bij het verhaal te houden?

Tot slot is het natuurlijk de vraag: hoe verwerk je dit college uiteindelijk in je presentatie aan het einde van dit pensum? 

Probeer antwoord te geven op (een aantal van) deze vragen. 

Met deze vragen vat je de informatie uit dit college mooi samen en heb je een handvat om die informatie op je eigen boek toe te passen.

Nog geen geschikt leesboek gevonden? 

Wie weet zit er iets leuks bij deze boekentips!

Semper Sol:

Het vervolg op Quotum uit de serie 'Project z'. De Hunger Games van de lage landen. Een dystopisch avontuur waarbij een groepje tieners in opstand komt tegen het gruwelijke regime dat mensen in de slinkstand zet om overbevolking tegen te gaan.

De Roos uit het beton:

De prequel op het boek The Hate U Give. Het gaat over een schooljongen die tienervader wordt. Een Black Live Matter-roman.

De zusjes uit het verzonken moeras:

Prijswinnares Lucy Strange blijft psychologische historische thrillers schrijven. Deze keer over zes zusje die bij hun tirannieke vader in het moeras wonen. En op een dag verdwijnt één van de zusjes.

Blijf zachtjes bij me

Twee tieners ontmoeten elkaar op een privéschool. De ene heeft problemen in haar gezin, de ander is één van de weinige zwarte studenten. Ze worden verliefd, maar kunnen ze dat wel met familie delen? Een Black Live Matters roman.

De tunnel:

Een coming of age-roman, waarin vier jongeren elkaar ontmoeten tijdens het schuilen in de metrogangen in Londen, tijdens de bombardementen in de WO2. Actueel door de bombardementen in Oekraïne.

9/11:

11 september 2001, New York. De negenjarige Brandon gaat met zijn vader mee naar het werk op de 107e verdieping van een van de torens van het World Trade Center. Uit het niets begint het hele gebouw te bewegen en er ontstaat een verschrikkelijke brand.

Lock Down:

Drie vrienden huren midden in het bos een boerderij, zonder internet. Telefoons en social media zijn deze week verboden. Hun zelfverzonnen lockdown moet ervoor zorgen dat ze zich goed kunnen concentreren op de naderende examens. Maar al snel blijkt dat zij niet alleen zijn.

Lesdoel: Ik heb geleerd wat spanning is en hoe een schrijver spanning gebruikt om de aandacht van de lezer of kijker vast te houden.

Op een schaal van 1 tot 10:
0 = Ik snap er helemaal niets van...
10 = Ik snap het helemaal!

Lesdoel: 

• Aan het einde van de les heb je geleerd welke soorten personages er zijn.

110

Laat met een emoji weten
wat je van deze les vond:

😒🙁😐🙂😃