5H 10.5 Gezonde voeding

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Programma

• Leerdoelen
• Introductie video over vet eten --> 2 minuten
• Feit of Fabel Gezonde voeding
• Uitleg basisstof 5 --> Gezonde voeding
• Video overgewicht --> 3 minuten
• Opdrachten maken
• Afsluiting 
  

Voeding en vertering

10.1 Voedingsstoffen 
10.2 Het verteringsstelsel
10.3 Chemische vertering
10.4 Resorptie
10.5 Gezonde voeding 

BiNaS tabel 82

Leerdoelen 10.5

• Je kunt aangeven wat verantwoorde voeding is
• Je kunt aangeven wat de gezondheidsrisico's zijn van ongezonde of teveel voeding

= Feit

= Fabel

Is de stelling een feit (ga staan) of fabel (ga zitten)?

= Feit

= Fabel

De meeste vitamine C haal je uit groente

Fabel

Vitamine C zit met name in fruit zoals sinaasappel en kiwi en in sommige groentesoorten waaronder paprika en kool. In veel andere groenten zit een stuk minder vitamine C, maar zitten tal van andere vitamines en mineralen. 

= Feit

= Fabel

Sterk bewerkte voedingsmiddelen dragen bij aan het ontstaan van obesitas, diabetes en hart- en vaatziekte.

Feit

Veel mensen vinden deze voedingsmiddelen lekker en ze zijn veel verkrijgbaar. Ze bevatten echter veel kleurstoffen, smaakstoffen, geurstoffen, suiker(vervangers), verzadigd vet en weinig mineralen, vitamines en vezels

= Feit

= Fabel

Je BMI laat zien of je een gezond gewicht hebt in verhouding tot je lengte en wordt veel gebruikt onder krachtsporters

Fabel

Ben je een fanatieke krachtsporter? Dan kan het zijn dat je BMI in de categorie overgewicht valt, terwijl je geen hoge vetmassa hebt. Aanvullende metingen 

zijn daarom nodig. 

= Feit

= Fabel

Productie van voedsel heeft invloed op het milieu

Feit

Bij de productie van plantaardige voedsel worden vaak gewasbeschermingsmiddelen gebruikt en veel zoet water. Het vee gebruikt ook water en produceert veel mest. Daarnaast kost het vervoer van voedingsmiddelen naar de consumenten veel energie.  

= Feit

= Fabel

Tijdens het vrijen verbrand je tot 300 kcal

Fabel

In 2013 verscheen in PLoS One1 een onderzoek naar het energieverbruik tijdens het vrijen. De onderzoekers registreerden het energieverbruik bij 21 jonge, heteroseksuele koppels. 

Conclusie: de mannen verbruikten gemiddeld 101 kcal of 4,2 kcal per minuut en de vrouwen 96 kcal of 3,1 kcal per minuut. Tenzij je er buitengewoon lange of acrobatische vrijpartijen op nahoudt, val je van seks weinig af.

CNS --> Central nervous system

Energie behoefte

Je hebt energie (kcal) nodig voor je basale stofwisseling = de energie die je lichaam in rust verbruikt. 

Daarnaast is hoeveel voeding je nodig hebt afhankelijk van je: 

• Gewicht/lengte
• Omgevingstemperatuur
• Leeftijd 
• Geslacht

Overgewicht / Overvoeding = meer eten dan dat je nodig hebt.

Ondergewicht = je eet minder dan je lichaam nodig heeft.

Ondervoeding = Je krijgt te weinig van bepaalde voedingsstoffen binnen.

Gezond gewicht?

Om te bepalen of je een gezond gewicht hebt kun je de BMI (Body Mass Index) bepalen.

BMI = gewicht in kg / lengte²(m²)

Cholesterol HDL ratio

Cholesterol -->  essentiële bouwsteen van celmembranen.

Teveel = probleem

Gevolgen --> afzetting binnenwand bloedvaten, 

waardoor de bloedvaten nauwer worden

Cholesterol; bouwstof celmembraan

• Wordt voornamelijk aangemaakt in de lever. 
• Aanvoer vanuit dierlijke producten in de voeding --> negatieve feedback in lever… bij teveel 

• Wordt vervoert in bloed in lipoproteïnen (vetten en proteïnen- verbindingen)
  

--> Deze combinatie zorgt ervoor dat het vet wel oplosbaar is in water (handig bij het transport dus)

Verschillende lipoproteïnen

We onderscheiden hieruit:

• VLDL --> very low density lipoprotein
• LDL --> Lage dichtheid lipoproteïne (vervoert cholesterol naar alle delen van het lichaam, kan leiden tot hart- en vaatziekten)
• HDL --> Hoge dichtheid lipoproteïne

(HDL neemt LDL cholesterol op --> naar 

lever voor afbraak --> via gal 

uitgescheiden)

Vetten

• Verzadigde vetzuren - dierlijke vetten (Vlees, eieren, melkproducten) --> verhogen LDL gehalte

• Onverzadigd - plantaardige vetten (noten, zaden) --> verhogen HDL gehalte

Verzadigd = Verkeerd

Onverzadigd = Oké

(V)LDL en HDL de dodelijke vetbalans?

Cholesterol-HDL-ratio

Bepaald of je een verhoogde kans hebt op hart en vaatziekten

• Berekening --> totale cholesterol gehalte / HDL-cholesterol gehalte

> 5 geen verhoogde kans op hart en vaatziekten 

Huiswerk

Lezen 10.5

Maken opdracht 63 t/m 70

+ begrippenlijst maken

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist video's

Oefenen Biologiepagina.nl