les 2 Niet ieder inkomen is hetzelfde

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

1. Inkomen en welvaart

1.2 Niet ieder inkomen is hetzelfde

terugblik 

productiefactoren

Kapitaal 

Arbeid 

natuur

Ondernemerschap

terugblik

Je krijgt beloningen van de productiefactoren

Productiefactor	Beloning
Kapitaal
Arbeid
Natuur
Ondernemerschap

Rente, huur

Loon

Pacht

Winst

1.2 Niet ieder inkomen is hetzeflde

Aan het einde van deze paragraaf kan ik:

• het verschil uitleggen tussen bruto, netto en besteedbaar inkomen


• oorzaken noemen van inkomensverschillen.
• uit een Lorenzcurve aflezen hoe de inkomens in een land verdeeld zijn.

Primaire inkomens

                                Bruto of netto?

Mensen verdienen een inkomen door een productiefactor te leveren:

Inkomen uit arbeid:

Door werk, vakantiegeld, loon in natura of winst 

Inkomen uit bezit:

Rente, dividend, huuropbrengst of pacht

Dit zijn allemaal primaire inkomens

Secundaire inkomens

                               bruto of netto?

Sommigen krijgen ook een inkomen zonder een directe tegenprestatie te leveren. Dit zijn:

Inkomens uit overdrachten:

Zoals een WW- of bijstandsuitkering, kinderbijslag en zorgtoeslag.

Zakgeld is ook een overdrachtsinkomen.

Dit zijn allemaal secundaire inkomens

Besteedbaar inkomen

Het deel van je inkomen dat je vrij kunt uitgeven is het besteedbaar inkomen.

   brutoloon (afgesproken met werkgever)

- sociale premies

- loonheffing         

   nettoloon (ontvang je op je rekening)

   nettoloon

- premie ziektezorgverzekering

- andere verplichte heffingen    

  besteedbaar inkomen

Waarom verdient in Nederland niet iedereen evenveel?

Verschil in inkomen

Inkomensverschillen ontstaan door:

- opleiding

- ervaring

- zwaar werk

- vraag en aanbod

- aantal uren

Verschil in inkomen

Modaal inkomen -> Inkomen dat het meest voorkomt. (in 2025 op €46.500 bruto per jaar. Dat is ongeveer €3.875 bruto per maand.)

Sociaal minimum -> Heb je minimaal nodig om van te leven. 

Bruto per dag (2025):

(De)nivellering

• Het verkleinen van inkomensverschillen noemen we nivellering.
• Het vergroten van inkomensverschillen noemen we denivellering.

extra informatie en vragen

1.2 Niet ieder inkomen is hetzelfde

Groeifactor

Een stijging in procenten van je loon, kan je bereken met een groeifactor.

Hoe maak je dan een groeifactor?

Groeifactor = (100 + percentage) : 100

Bij een stijging van 4 % bedraagt de groeifactor:

• 100% + 4% = 104%
• 104% : 100% = 1,04

Bij een daling van 5% bedraagt de groeifactor:

• 100% - 5% = 95%
• 95 : 100 = 0,95 (eerder een krimpfactor dus)

1.2 Niet ieder inkomen is hetzelfde

Groeifactor

Waar gebruik je dat dan voor?

• Om snel een stijging of daling uit te rekenen.
• Bijvoorbeeld, je verdient 1.200 euro en dit stijgt met 2,3%
• Hoeveel is je inkomen na 2,3% stijging?
• 1.200 : 100 x 2,3 = € 27,60
• 1.200 + 27,60 = € 1.227,60
• Dat duurt lang!
• 1200 x 1,023 = € 1.227,60

Wat is de groeifactor van 6,4% stijging

Wat is de groeifactor van 13,6% stijging

Een daling met 17,5% = groeifactor van

Henk heeft een inkomen van €5.600,- per maand. Hij krijgt 6% loonstijging. Hoeveel is zijn inkomen hierna? Bereken met de groeifactor.