les 2.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Liberalisme en socialisme

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe het socialisme is ontstaan, wat het inhoudt en wat het verschil is tussen socialisme (sociaaal-democratie)  en communisme.

Liberalisme

liber-vrij,  liberté-vrijheid

Vragen: Wat verstaan we onder welbegrepen eigenbelang?

Wat merkten arbeiders van verlichte ideeën als vrijheid en gelijkheid? Leg uit.

Censuskiesrecht

Alleen zij die een minimumbedrag aan belasting betaalden, kregen het recht om te stemmen, rijke mensen dus.

Zij stemden vooral op de liberalen.

Marxisme

• Karl Marx (1818-1883)

• 1848 Communistisch manifest

• Onrechtvaardige klassenstrijd tussen rijke en arme burgers

(bourgeosie-proletariaat)

Marx voorspelde vijf fasen van de revolutie:

1. Concentratie- en cummulatiefase
2. Verelendung
3. Revolutie
4. Dictatuur van het proletariaat, overgangsfase, strakke leiding
   
5. Communistische heilstaat
   

• Karl Marx schreef zijn ideeën op in Het Communistisch Manifest en later in Das Kapital
  

• Toen Marx in 1883 stierf was er nog nergens een revolutie van arbeiders geweest en bestond het communisme alleen op papier

• Op zijn graf in Londen staat: "Arbeiders aller landen verenigt U"

Sociale wetgeving

Het kinderwetje van Van Houten

• De liberalen waren bang voor opstanden van arbeiders (socialistische revolutie).
  
• Samuel van Houten ziet dat sociale wetgeving nodig is om dit te vermijden.
  
• In 1874 Kinderwetje van Van Houten: verbod op kinderarbeid onder de 12 jaar in fabrieken.

Communisten en socialisten / sociaal-democraten krijgen

 een meningsverschil over hoe de heilstaat te bereiken:

Verelendung kwam niet uit: arbeiders kregen het dankzij invoering van sociale wetten iets beter in plaats van slechter.

-Communisten houden vast aan Marx: willen revolutie.

-Socialisten/ sociaal democraten willen algemeen kiesrecht, en dan via het parlement sociale wetten invoeren waardoor arbeiders het beter krijgen.

Bij welke stoming hoort de tekenaar? Leg uit!

Welke symbolen worden gebruikt?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe het socialisme is ontstaan, wat het inhoudt en wat het verschil is tussen socialisme (sociaaal-democratie)  en communisme.

Zelf aan het werk:

• kijk in tweetallen het huiswerk na
• lees paragraaf 2.3
• verwerk de stof door maken van mindmap, samenvatting, schema of de lees- en leerwijzer