Les 7 "SO 1 Periode 1 / Uitleg: PO Ötzi" + verspreiding van de landbouw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wel op tafel:

Map

Pen

Feniksboeken

Laptop (dicht)

Welkom bij de Geschiedenisles ZV1!

Niet op tafel:

Telefoon of Zakkie

Tas

Warming-up:

Programma deze les:

1. SO 1 Periode 1

2. Praktische opdracht:

Hoe Ötzi stierf

1. Leerdoelen

2. De landbouwrevolutie

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

Kun je de begrippen agrarische samenleving, landbouwrevolutie, nieuwe steentijd uitleggen. (R)

Kun je uitleggen dat de landbouwrevolutie startte met het tellen van graan (akkerbouw) en het tam maken van wilde dieren (veeteelt). (R)

Kun je de chronologie van de verspreiding van de landbouw, die start in de Vruchtbare Halve Maan en zich daarna verspreidt over Europa uitleggen. (T1)

Kun je uitleggen dat grafgiften in Nederlandse hunebedden vaak potten waren die we “Bandkeramiek” potten noemen. (T1)

Welkom bij Geschiedenis

Mobieltje in je zakkie!

Startklaar zitten.

1. SO 1 Periode 1

2. Praktische opdracht:

Hoe Ötzi stierf

Tijd voor een kleine toets

SO 1 Periode 1

Ga naar RTTI 

Open TestFox

SO 1 Periode 1 - Geschiedenis

Praktische opdracht: Hoe stierf Ötzi?

Ötzi, de ijsmummie

Maar waardoor stierf Ötzi?

Praktische opdracht (gs111)

Ga in tweetallen (óf drietallen) aan de slag.

Bekijk de bewijzen en probeer door de bewijzen tot antwoorden op de vragen in het onderzoeksdossier te komen!

Let op: praktische opdrachten tellen mee voor het cijfer (rapport)!

Wanneer inleveren?

Deadline 1: 23 oktober 2023

Deadline 2: 06 november 2023

Wie was Ötzi?

In 1991 ontdekten wandelaars in de Ötztaler Alpen het buitengewoon goed bewaarde gemummificeerde lichaam van een man die omstreeks 3.300 voor Christus leefde. Op basis van de vindplaats werd de mummie Ötzi genoemd.

Wat gaan we volgende keer doen?

Jagers worden boeren:

De landbouwrevolutie

Tijd van jagers en boeren

Prehistorie

tot 3000 v. Chr.

De landbouwrevolutie

Vruchtbare Halve Maan

Rond 10.000 v. Chr. ontdekt door jagers-verzamelaars

Gebied dat nu in Irak, Iran en Syrië ligt

Granen zelf verbouwen = akkerbouw

Wilde geiten en schapen tam maken en fokken = veeteelt

Landbouw ontstond waarschijnlijk door klimaatverandering!

Agrarische samenleving en nieuwe steentijd

Jagen en verzamelen werden steeds minder noodzakkelijk. 

Landbouw als het belangrijkste middels van bestaan voor de mensen.

De periode waarin de landbouw werd ontdekt = nieuwe steentijd

Mensen gingen zich op een vaste plek vestigen en bouwden stevige boerderijen (uit steen en klei) ipv. eenvoudige hutten. Ook de gebruiksvoorwerpen veranderden (minder jachtwerktuigen, maar ploegen, maalstenen en potten van aardewerk).

Landbouwrevolutie (?)

Gevolgen van de ontdekking van de landbouw waren groot!

"LandbouwREVOLUTIE" (?)

Revolutie = een plotselinge verandering in korte tijd.

Leerboek blz. 16 en 17

Verspreiding van de landbouw

Landbouw in Europa

Tussen 6000 en 5000 v. Chr.

Kennis van akkerbouw en veeteelt was meegenomen en doorgegeven door mensen die vanuit het Nabije Oosten richting Europa waren getrokken.

Landbouw in Nederland

Rond 5300 v. Chr. in Zuid-Limburg

Ze kapten stukken bos en legden akkers aan. Dorpjes ontstonden (bij Elsloo met rond 200 inwoners). Boerderijen (bestaand uit 3 ruimtes) gemaakt van rijen rechtopstaande palen, daartussen muren van gevlochten takken, dichtgesmeerd met leem. 

Leerboek blz. 18

Bandkeramiek-cultuur en Hunebedden

Bandkeramiek-cultuur

Potten uit klei die ze uit de rivieren haalden, versierd met punten, strepen en banden. Daardoor: bandkeramiek

Cultuur = een groep mensen met gemeenschappelijke gewoontes, die voorwerpen maakte in een vergelijkbare stijl.

Hunebedden

Rond 3500 v. Chr. vestigden zich boeren in het noorden van Nederland. = trechterbekercultuur.

Hunebedden = grafmonumenten, gemaakt van op elkaar gestapelde stenen

Oorsprong van de hunebedden is nog steeds niet duidelijk.

Hier een video over het ontstaan van de hunebedden.

Grafgiften

Na hun dood werden sommige boeren gecremeerd en andere begraven.

Grafgiften: Niet iedereen kreeg deze. Waarschijnlijk was dat alleen gebruikelijk bij boeren met veel aanzien.

Leerboek blz. 18

Aan de slag!

Beantwoord de volgende vragen

1. Wat hebben de onderzoekers precies vastgesteld?
2. Wanneer werd Europa voor het eerst bewoond en waar kwamen deze eerste Europeanen oorspronkelijk vandaan?
3. Op welke manier heeft de landbouw ervoor gezorgd dat er een verandering in huidskleur kwam?
4. Welke andere gevolgen had de opkomst van de landbouw?

Lees "Eerste blanke Europeanen verschenen achtduizend jaar geleden"

Wat heb je vandaag geleerd?

Wat gaan we volgende keer doen?

Jagers worden boeren

Machtige staten tussen rivieren

Mesopotamië