12.1 De aanmaak van hormonen V5 2122

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 13.1 De aanmaak van hormonen

Endorfine

Hoofdstuk 13

let op: de meeste leerstof staat in paragraaf 13.1 en 13.2

de overige paragrafen zijn vooral toepassing 

Je moet die toepassingen wel begrijpen en uit de BINAS kunnen achterhalen.

Doel 13.1

Je leert wat hormonen zijn

Je leert hoe de hormoonaanmaak centraal geregeld wordt

Wat zijn hormonen?

Waarom reageren alleen de doelwitorganen?

Klieren: Endocrien

Endo=binnen

Voorbeelden?

Klieren: Exocrien

Exo=buiten

Voorbeelden?

Gemengde klieren?

Voorbeelden van hormoonklieren?

Voorbeelden van hormoonklieren

Hypofyse
, hypothalamus, schildklier, bijschildklier, bijnieren,

alvleesklier , eierstokken (ovaria), zaadballen (testes)

Hypofyse

Achterkwab=

Neurohypofyse

Voorkwab=

Adenohypofyse

89A

Doel 13.1

Je hebt geleerd wat hormonen zijn

Je hebt geleerd hoe de hormoonaanmaak centraal geregeld wordt

BINAS 89A Hormonen van de mens

BINAS 89B Werkingsmechanismen van hormonen in cellen

BINAS 89C Hormonen en hun terugkoppeling

Centrale aansturing van hormonen

Wat zijn hormonen?

Signaalmoleculen, die worden aangemaakt door klieren zonder afvoerbuis, afgegeven aan en getransporteerd via het bloed, die elders in het lichaam, bij een doelwitorgaan een effect hebben

Wat zijn hormonen

Hormonen komen via de bloedsomloop overal in het lichaam maar hebben alleen bij het doelwitorgaan een effect.

Waarom reageren alleen de doelwitorganen?

Klieren

Hormoonklieren zijn endocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het bloed wordt afgegeven.

Endo=binnen

bv testis, bijnieren, schildklier

Klieren

Sommige andere klieren zijn exocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het uitwendige milieu wordt afgegeven (afvoerbuis).

Exo=buiten

bv zweetklieren, traanklieren, maagsapklieren

Gemengde klieren

De alvleesklier en de geslachtsorganen werken zowel endocrien als exocrien.

- Noem de exocriene en endocriene producten van de alvleesklier (je mag de BINAS gebruiken)

Voorbeelden van hormoonklieren

Hypofyse
, hypothalamus, schildklier, bijschildklier, bijnieren,

alvleesklier , eierstokken (ovaria), zaadballen (testes)

Voorbeelden van hormonen

LH, FSH, insuline, glucagon, ADH, renine, aldosteron, oestradiol, progesteron, testosteron

Centrale aansturing van hormonen

Hypofyse

Achterkwab=

Neurohypofyse

Voorkwab=

Adenohypofyse

89A

Doel 12.1

Je hebt geleerd wat hormonen zijn

Je hebt geleerd hoe de hormoonaanmaak centraal geregeld wordt

BINAS 89A Hormonen van de mens

BINAS 89B Werkingsmechanismen van hormonen in cellen

BINAS 89C Hormonen en hun terugkoppeling

Hypothalamus

Zenuwcellen geven neurohormonen af.

Deze komen in de achterkwab van de hypofyse in de bloedbaan.

Hypothalamus

Zenuwcellen geven Releasing 

Hormonen (RH) en Inhibiting 

Hormonen (IH) af.

Deze komen in de hypothalamus in de bloedbaan en komen daarna in de voorkwab van de hypofyse. 

Hypofyse

In de voorkwab van de 

hypofyse wordt de hormoonaanmaak van hormonen gestimuleerd (RH) of geremd (IH). Deze hormonen gaan naar de rest van het lichaam.

Hypofyse

Achterkwab=

Neurohypofyse

Voorkwab=

Adenohypofyse

Voorbeeld 

+

+

+

Hormonen

Sommige stoffen in onze omgeving (eten, drinkwater) lijken chemisch zo sterk op hormonen dat ze bij de doelwitcellen dezelfde reactie oproepen, of de receptoren blokkeren. Dit kan schadelijk zijn voor de gezondheid.

89A

Doel 12.1

Je hebt geleerd wat hormonen zijn

Je hebt geleerd hoe de hormoonaanmaak centraal geregeld wordt

BINAS 89A Hormonen van de mens

BINAS 89B Werkingsmechanismen van hormonen in cellen

BINAS 89C Hormonen en hun terugkoppeling

Begrippen 12.1

hormoonklieren, endocriene klieren, exocriene klieren, doelwitorganen, hypofyse, hypothalamus, neurohypofyse, adenohypofyse, releasing hormonen, inhibiting hormonen, negatieve terugkoppeling, positieve terugkoppeling