Grammatica zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord - 26 nov

Welkom!

Fijn dat je er bent,

ga lekker zitten.

Pak je spullen!

1. leesboek
2. laptop (die laat je nog dicht!)

Open je leesboek, 

we starten met lezen.

Deze les

Wat gaan we doen?

• § 6 van Cursus 5 Grammatica
  
  

Leerdoel:

• Je leert zelfstandige werkwoorden, koppel- en hulpwerkwoorden herkennen.

Vertel me!

• Wat is het werkwoordelijk gezegde?
• Wat is het naamwoordelijk gezegde?
• Uit welke twee delen bestaat het naamwoordelijk gezegde?

Zelfstandig werkwoord

Is de kern van het werkwoordelijk gezegde

Kan NIET verwijderd worden!

Meestal achterin in de zin

Ik heb na de operatie een week in bed gelegen.

De jongens hebben buiten een bushokje vernield.

Maria loopt naar het station.

Hulpwerkwoord

'Helpt' het zelfstandig of koppelwerkwoord.

Vaak een vorm van 'hebben' of 'zijn'.

Meestal voor in de zin te vinden.

Mijn vader heeft nu al kerstcadeaus gekocht.

De machinist zou toch ondertussen wel eens aan de noodrem moeten gaan trekken?

Koppelwerkwoord

Is de kern van het naamwoordelijk gezegde.

Staat op de plaats van het zelfstandig werkwoord.

Een vorm van: zijn, worden, blijven, lijken, blijken, schijnen, (heten, dunken of voorkomen).

Koppelt twee 'naamwoordelijke delen'.

Naamwoordelijke delen

De conciërge is vriendelijk.

[De conciërge] is [vriendelijk]

De conciërge is vriendelijk gebleken.

Wat is de conciërge gebleken? ...Vriendelijk!

Naamwoordelijke delen

Lucas is haarstylist.

nwg: is haarstylist

Grammatica is voor deze klas heel moeilijk gebleken.

nwg: is [heel moeilijk] gebleken

Uiteindelijk is ook hij volwassen geworden. nwg?

Bekijk de volgende zinnen:

1. In het weekend vist Daley op de Linge.

2. Sommige opgaven in de toets zijn moeilijk.

1. In het weekend vist Daley op de Linge.

In zin 1 is vist een zelfstandig werkwoord (zww).

Een zelfstandig werkwoord zegt wat iets of iemand doet (vissen, wandelen) of overkomt (krijgen, schrikken). Het heeft een duidelijke betekenis en komt voor in een werkwoordelijk gezegde.

2. Sommige opgaven in de toets zijn moeilijk.

In zin 2 dóén of overkomen sommige opgaven niet iets, maar ze zíjn iets: moeilijk. In deze zin koppelt het koppelwerkwoord (kww) zijn een eigenschap (moeilijk) aan het onderwerp. Het koppelwerkwoord komt voor in zinnen met een naamwoordelijk gezegde.

Zo herken je het werkwoord

Als er maar één werkwoord (= de persoonsvorm) in een zin staat, kan dat ene werkwoord een zelfstandig werkwoord of een koppelwerkwoord zijn.

Zo herken je het werkwoord

Is het werkwoord een vorm van zijn, worden, blijven, blijken, lijken of schijnen en zegt het wat iemand of iets is, wordt, blijkt enzovoort? Dan is het een koppelwerkwoord:

– Henk is (kww) een aardige man. Olivia wordt (kww) boos. Die agenten bleven (kww) geduldig. Deze films bleken (kww) erg saai.

Let op:

– als zijn of blijven zeggen waar iemand of iets is, zijn ze zelfstandig werkwoord.

• De kinderen zijn (zww) in het zwembad. Kees blijft (zww) op zijn kamer.

– als schijnen ‘licht geven’ betekent, is het zelfstandig werkwoord:

• De zon schijnt (zww) op mijn balkon. Die lampen schijnen (zww) fel.

Is het werkwoord een ander werkwoord dan zijn, worden, blijven enzovoort?

Dan is het een zelfstandig werkwoord:

– Veel mensen genieten (zww) van een vrije zaterdag. Ella bakte (zww) heerlijke taart.

Bekijk de volgende zinnen:

1. In het weekend heeft Daley op de Linge gevist.

2. Sommige opgaven in de toets kunnen moeilijk zijn.

De persoonsvormen heeft in zin 1 en kunnen in zin 2 zijn beide een hulpwerkwoord (hww).

Hulpwerkwoorden komen voor in elke zin met meer dan één werkwoord. Ze ‘helpen’ het gezegde te maken.

• In zinnen met meer dan één werkwoord staat het zelfstandig werkwoord of het koppelwerkwoord meestal ergens achter in de zin.

Je zou (hww) me best even kunnen (hww) helpen (zww).

Die vlogger leek (hww) zijn populariteit te verliezen (zww).

Ruud is (hww) vroeger een geweldige voetballer geweest (kww).

Aan de slag!

Je kunt aan de slag met de opdrachten.

Ga naar:

• Magister
• Nieuw Nederlands Online
• Cursus 5 Grammatica
• § 6 WS Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord
• Opdracht 1, 2 en 4
  Klaar? Dan ga je verder met opdracht 5

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden