NN7 - Grammatica §6 - Zelfstandig-, hulp- en koppelwerkwoord - 2H

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord

Grammatica §6 - 2H/2V

Lesdoel:

• je kunt een zelfstandig, hulp- en koppelwerkwoord in een zin benoemen.

Bekijk de volgende zinnen:

1.     In het weekend vist Daley op de Linge.
2.     Sommige opgaven in de toets zijn moeilijk.

Valt je iets op? Wat is het verschil tussen deze zinnen?

Bekijk de volgende zinnen:

1.     In het weekend vist Daley op de Linge.
2.     Sommige opgaven in de toets zijn moeilijk.

In zin 1 is vist een zelfstandig werkwoord (zww). Een zelfstandig werkwoord zegt wat iets of iemand doet (vissen, wandelen) of overkomt (krijgen, schrikken). Het heeft een duidelijke betekenis en komt voor in een werkwoordelijk gezegde.

Bekijk de volgende zinnen:

1.     In het weekend vist Daley op de Linge.
2.     Sommige opgaven in de toets zijn moeilijk.

In zin 2 dóén of overkomen sommige opgaven niet iets, maar ze zíjn iets: moeilijk. In deze zin koppelt het koppelwerkwoord (kww) zijn een eigenschap (moeilijk) aan het onderwerp. Het koppelwerkwoord komt voor in zinnen met een naamwoordelijk gezegde.

Zo herken je het zelfstandig werkwoord en het koppelwerkwoord

Als er maar één werkwoord (= de persoonsvorm) in een zin staat, kan dat ene werkwoord een zelfstandig werkwoord of een koppelwerkwoord zijn.

Zo herken je het zelfstandig werkwoord en het koppelwerkwoord

Is het werkwoord een vorm van zijn, worden, blijven, blijken, lijken schijnen, heten, dunken of voorkomen en zegt het wat iemand of iets is, wordt, blijkt enzovoort? Dan is het een koppelwerkwoord:

– Henk is (kww) een aardige man. Olivia wordt (kww) boos. Die agenten bleven (kww) geduldig. Deze films bleken (kww) erg saai.

Let op:
– als zijn of blijven zeggen waar iemand of iets is, zijn ze zelfstandig werkwoord:
• De kinderen zijn (zww) in het zwembad. Kees blijft (zww) op zijn kamer.
– als schijnen ‘licht geven’ betekent, is het zelfstandig werkwoord:
• De zon schijnt (zww) op mijn balkon. Die lampen schijnen (zww) fel.

• Is het werkwoord een ander werkwoord dan zijn, worden, blijven enzovoort? Dan is het een zelfstandig werkwoord:
  
  – Veel mensen genieten (zww) van een vrije zaterdag. Ella bakte (zww) heerlijke taart.

Bekijk de volgende zinnen nog eens:

1. In het weekend heeft Daley op de Linge gevist.
2. Sommige opgaven in de toets kunnen moeilijk zijn.

Bekijk de volgende zinnen nog eens:

1. In het weekend heeft Daley op de Linge gevist.
2. Sommige opgaven in de toets kunnen moeilijk zijn.

De persoonsvormen heeft in zin 1 en kunnen in zin 2 zijn beide een hulpwerkwoord (hww). Hulpwerkwoorden komen voor in elke zin met meer dan één werkwoord. Ze ‘helpen’ het gezegde te maken. Ook zijn, worden, blijven, blijken, lijken en schijnen kunnen een hulpwerkwoord zijn.

In zinnen met meer dan één werkwoord staat het zelfstandig werkwoord of het koppelwerkwoord meestal ergens achter in de zin:

• Je zou (hww) me best even kunnen (hww) helpen (zww).
• Die vlogger leek (hww) zijn populariteit te verliezen (zww).
• Ruud is (hww) vroeger een geweldige voetballer geweest(kww).

Even herhalen en samenvatten.......

Wat voor soort werkwoord is het grote woord:

Met de nieuwe inrichting ZAL de woonkamer een stuk gezelliger worden.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww

Wat voor soort werkwoord is het grote woord:

Met de nieuwe inrichting zal de woonkamer een stuk gezelliger WORDEN.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww

Wat voor soort werkwoord is het grote woord:

De liedjes van K3 ZIJN jarenlang geliefd geweest ​
bij een jeugdig publiek.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww

Wat voor soort werkwoord is het grote woord:

De liedjes van K3 zijn jarenlang geliefd GEWEEST​
bij een jeugdig publiek.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww

Wat voor soort werkwoord is het grote woord:

Gelukkig IS ​het grootste werk gisteren al door vrijwilligers gedaan.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww

Wat voor soort werkwoord is het grote woord:

Gelukkig is ​het grootste werk gisteren al door vrijwilligers GEDAAN.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww

Wat voor soort werkwoord is het grote woord:

In dit nieuwe eetcafé WORDEN alle pizza’s voor tien euro verkocht.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww

Wat voor soort werkwoord is het grote woord:

In dit nieuwe eetcafé worden alle pizza’s voor tien euro VERKOCHT.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww

Zelfstandig Werkwoord

Heeft een hele duidelijke betekenis.

Bijv. lopen, opletten, zwemmen, rennen

Als een zin meerdere werkwoorden heeft,
staat het ZWW meestal achteraan.

Zit er in deze zin een zelfstandig werkwoord?

In perfecte staat kan glas sterker zijn dan staal.

1. Ja
2. Nee

Werkwoorden in een zin geven aan wat het onderwerp doet!
In een zin zit óf een zelfstandig werkwoord óf een koppelww:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, dunken, voorkomen
(onderdeel van het naamwoordelijk gezegde)

Bijvoorbeeld: Zou Lowlands echt populairder worden dan Pinkpop?
Kww: worden

Koppelwerkwoord

Is het onderstreepte werkwoord een koppelwerkwoord of een zelfstandig werkwoord?

Koppelwerkwoord 

Zelfstandig werkwoord

Ze is dierenarts geweest.

Gister heb ik op school de hele dag geleerd.

Lisa is vorig jaar tandarts geworden.

Hulpwerkwoord

Overige werkwoorden in de zin,
Ze helpen het werkwoordelijk gezegde te vormen.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, 

is de persoonsvorm altijd een HWW.

Bijvoorbeeld: 'Ik had naar GTST kunnen kijken.' 

had=hww, kunnen=hww, kijken = zww

Morgen

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Morgen

wordt

het

feest

gevierd

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Max

zou

dat

gedaan

kunnen

hebben.

Wat voor werkwoord is 'worden' in deze zin:

Veel talen in de wereld worden met uitsterven bedreigd.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww
4. geen werkwoord

Ik snap het!

😒🙁😐🙂😃

Ga nu naar de digitale omgeving van Nieuw Nederlands en maak de opdrachten die klaarstaan in de planning.