P12 - Les 2: aangeboren afwijkingen, mictiestoornissen, nierstenen en UWI

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

les 2 onderwerpen 

aangeboren afwijkingen van nieren/urinewegen 

vormen van incontinentie benoemen en wat dat inhoudt

bemoeilijkte mictie, oorzaken 

nierstenen

infecties urinewegen

congenitale nierafwijkingen

posterieure urethrale kleppen

afwijkende ligging

hoefijzernier

hypoplastische nier

dysplastische nier

multicysteuse dysplastische nieren

nieragenesie

Vesico-ureterale reflux 

Urine stroomt verkeerde kant op

Oorzaak 

kind: aangeboren afwijking

volwassen: tumor, urinesteen

Bij vesico-ureterale reflux vloeit urine terug van de blaas naar de nieren. Normaal gezien stroomt de urine van de nieren naar de blaas, maar bij vesico-ureterale reflux ontstaat tweerichtingsverkeer.

In de meeste gevallen wordt de reflux veroorzaakt door een aangeboren afwijking (primaire reflux). Minder frequent zijn de gevallen waarin de druk in de blaas te hoog is (secundaire reflux).

Figuur: normale richting van urinestroom (blauw) en de urinestroom bij vesico-ureterale reflux (rood).

De graad van reflux wordt uitgedrukt volgens een internationale classificatie. De graad bepaalt hoe ernstig het probleem is en hoe het wordt aangepakt. Die graad kan vastgesteld worden aan de hand van een cystografie.

WANNEER DENKEN AAN VESICO-URETERALE REFLUX?

Wanneer uw kind op jonge leeftijd meer dan één urineweginfectie (zoals een nierontsteking) doormaakt, moet als mogelijke oorzaak worden gedacht aan vesico-ureterale reflux.

Niet alle kinderen met deze afwijking hebben last van urineweginfecties. De afwijking kan ook toevallig worden vastgesteld tijdens echografisch onderzoek:

voor de geboorte: tijdens een prenatale echografie bij de gynaecoloog

tijdens een echografie die om andere medische redenen wordt uitgevoerd

tijdens een controle-echografie, omdat de afwijking al werd vastgesteld bij mama/papa of broer/zus.

WAT ZIJN DE GEVOLGEN?

Het terugvloeien van urine naar de nieren kan twee problemen doen ontstaan. Enerzijds kan de druk in de nieren te hoog worden. Daardoor kan littekenweefsel worden gevormd en zullen de nieren op termijn minder goed functioneren. Anderzijds kunnen bacteriën uit de blaas in de nieren terechtkomen en zo ernstige nierinfecties veroorzaken.

HOE KAN DE AANDOENING WORDEN BEHANDELD?

Er bestaan verschillende behandelopties. De keuze hangt af van de specifieke situatie. Een ingreep is niet altijd nodig: reflux die op jonge leeftijd wordt vastgesteld kan ook nog spontaan verdwijnen tijdens de eerste levensjaren.

De mogelijke opties voor uw kind zullen uitvoerig door de kinderuroloog worden uitgelegd. Vanzelfsprekend wordt de definitieve keuze samen met u – als ouders – gemaakt.

De verschillende behandelopties:

Afwachtende houding: als de kinderuroloog de kans op spontane genezing hoog inschat of als de reflux laaggradig is. Uw kind wordt dan regelmatig opgevolgd. Bij het minste teken van een nieuwe urineweginfectie wordt een urinestaal genomen. Vervolgens wordt een antibioticabehandeling opgestart.

Medicatie: uw kind neemt dagelijks een lage dosis antibiotica in. Dat verlaagt de kans op nieuwe urineweginfecties.

Injectie via een kijkoperatie: tijdens een kijkoperatie wordt een volumineuze stof ingespoten onder de urineleiders langs het plaskanaal. Daardoor wordt het klepmechanisme hersteld dat ervoor moet zorgen dat de urine niet naar de nier kan terugstromen.

Operatie: de urineleiders worden losgemaakt van de blaas en weer ingeplant, op zo'n manier dat de reflux naar de nieren wordt verhinderd. Daardoor wordt het klepmechanisme hersteld.

Cystenieren

Urineincontinentie

URINE INCONTINENTIE KOMT HET MEEST VOOR BIJ

1. KINDEREN
2. VROUWEN
3. MANNEN
4. komt evenveel bij allemaal voor

Urine incontinentie

Opfrissen:

• stressincontinentie
• urge -incontinentie
• overloop incontinentie
• reflexincontinentie (spastische blaas)
• mictie-apraxie
• functionele incontinentie

Stress-incontinentie

• bij vrouwen
• druppels, bij drukverhoging
• bij verslapte bekkenbodemspieren:
• zwangerschap
• oestrogeen daling

Wat kan een oorzaak zijn van urine-incontinentie

1. Verslapte spieren van de bekkenbodem
2. Zwangerschap
3. Verzakking van de baarmoeder
4. Alle drie de antwoorden zijn goed

Wat is urine retentie?

1. Zonder aandrang urine verliezen
2. Door hoesten urine verliezen
3. Het onvermogen om (volledige uit) te kunnen plassen
4. Het overlopen van de blaas

klachten pijn buik pijnlijke sterke aandrang

Bloed in de urine

1. nycturie
2. hematurie
3. dysurie
4. cystitis

De samenstelling van urine bestaat uit:

1. Water; zouten; afbraakproducten van eiwitten; uribilline; celresten
2. Water; zouten; suikers; celresten
3. Water; zouten; uribilline; rode bloedlichaampjes
4. Water; zouten; suikers; eiwitten

Waar kan een witachtig troebele verkleuring van de urine op wijzen?

1. Glucosurie
2. Leukocyturie
3. Proteïnurie

Bemoeilijkte mictie

Oorzaken gestoorde mictie

Niet-obstructieve urineretentie

• beroerte
• vaginale bevalling
• letsel of trauma aan het bekken,
• aangetaste spier- of zenuwfunctie door medicatie of narcose,
• trauma waarbij de hersenen of het ruggenmerg beschadigd is geraakt.

Oorzaken gestoorde mictie

Obstructieve retentie:

• kanker;
• nier- of blaasstenen;
• vergrote prostaat (BPH) bij mannen..
  

Pijn of ongemak bij het plassen noemen we

1. Anurie
2. Dysurie
3. Oligurie
4. Poly-urie

Urethrastrictuur

vernauwing blaaashals

Nierstenen

Nierstenen

• Kristalsteentjes in de nier gevormd uit urine

• 1 op de 10 Europeanen krijgt ooit nierstenen; 
• 0,1% heeft klachten.
• Mannen 2 keer zo vaak als vrouwen. 
• <20 jaar vrijwel nooit 
•  50%  kans op recidief nierstenen

Oorzaken

onvoldoende vochtopname

overmatig zweten

bepaalde medicijnen

urineweginfectie

bepaalde zouten in het lichaam

te veel eiwitten eten (vlees)

Klachten 

Heftige pijnaanvallen geven als ze vast komen te zitten in urinewegen!

(koliek)pijn in flanken / buik

Misselijk / braken

Bewegingsdrang

Soms bloed in urine

Behandeling

pijnstillers

spierverslappende medicijnen

medicijnen om calciumuitscheiding tegen te aan

verwijderen - niersteenvergruizer

                          - ureteroscopie

                          - operatie

Infecties urinewegen

Welke bacterie is een veelvoorkomende verwekker van urineweginfecties?

1. Staphylococcus aureus
2. Escheria coli
3. Herpes simplex
4. Salmonella

Wat is een ander woord voor blaasontsteking?

1. cystitis
2. nefritis
3. uretritis
4. pyelonefritis

Blaasontsteking (cystitis)

Oorzaken:

• binnendringen van bacterie (meestal E-coli)
• blaaskatheter inbrengen en verzorgen (niet schoon werken)
  
• achterblijven van urine (urineretentie)

darmbacterie of door seksueel contact

spmeer inf niet duidelijk

bladderen

"Een UWI wordt altijd behandeld met antibiotica"

1. Juist
2. Onjuist

Antwoord B: Onjuist

Cystitis

Bij gezonde, niet zwangere vrouwen

•  veel voorkomend en  recidiverend, vaak zonder duidelijke oorzaak
• hinderlijke, in principe onschuldige aandoening, die spontaan binnen 1 week kan genezen

Behandelingsopties: 

• afwachtend beleid (eventueel met pijnstilling) of 
• antibiotische behandeling (eventueel een uitgesteld recept). 

Advies bij recidiverende cystitis:

ruim drinken, 

blaas geheel leegplassen, 

bij aandrang de mictie niet uitstellen, 

lediging van de blaas post-coïtum

Een afwachtend beleid verhoogt het risico op een pyelonefritis met ongeveer 1,6% en wordt afgeraden voor patiënten die eerder een pyelonefritis hebben doorgemaakt

Bij pyurie zit er pus in de urine

1. Juist
2. Onjuist

Bij welke aandoening komt hoge koorts, flankpijn en troebele urine voor?

1. Blaasontsteking
2. Nierbekkenontsteking
3. Nierfalen
4. Nierstenen

Het nefrotisch syndroom is een klinische manifestatie van nierlijden, bestaande uit:

• Proteïnurie (groot eiwitverlies met de urine, gedefinieerd als > 3,5 gram per 24 uur)
• Oedemen, met name in de benen
• Hypoalbuminemie (een te laag eiwitgehalte in het bloed)
• Hyperlipidemie (een te hoog vetgehalte in het bloed)

Complicaties bij UWI

• Bacterie groeit verder naar de prostaat: PROSTATIS

• Bacterie groeit verder naar de nierbekkens: PYELONEFRITIS 

 onderwerpen behandeld

aangeboren afwijkingen van nieren/urinewegen 

vormen van incontinentie benoemen en wat dat inhoudt

bemoeilijkte mictie, oorzaken 

nierstenen

infecties urinewegen

huiswerk 

bestudeer 

AF hfdst 5

AZ hfdst 15

IC hfdst 9.1, 9.2, 9.7.1 t/m 9.7.4

maak de opdracht