20211122 Voeding

• Burgerschapsonderwijs
• MBO
• Studiejaar 1

Voedingsleer

1. Aandacht trekken

Lesdoelen

Lesdoelen

Je hebt kennis over:

• De schijf van vijf
  
• Functies van voeding
  
• Fysiologische functies van voeding
  
• Oorzaken en gevolgen van overgewicht
  
• E-nummers
  
• Body Mass Index
  
• Macro- en Microvoedingsstoffen
  
• Hygiënemaatregelen bij het bereiden van voedsel
  

Je kan door het maken van een opdracht de kennis over E-nummers toepassen (T).

Je kan door het maken van een opdracht de kennis voer de schijf van vijf toepassen (T).

Je kan door het maken van opdrachten, gebruik maken van de kennis in een samenwerking (T)

2. Doelen verduidelijken

Voorkennis activeren

Pak je telefoon en voer de code in 

3. voorkennis activeren

Welk begrip hoort bij deze omschrijving;

De kennis die je nodig hebt om meer te weten over gezonde voeding.

1. voedingsgang
2. voedingsleer
3. voedingsschema
4. voedingswaarde

Wat is voedingsleer?

1. Kennis die je nodig hebt om meer te weten over gezonde beweging
2. Kennis die je nodig hebt om meer te weten over gezonde voeding
3. Kennis die je nodig hebt om de bereidingstechnieken goed uit te voeren
4. Kennis die je nodig hebt om de tafel volgens de regels te dekken

Welke vetten zijn de 'gezonde vetten'?

1. verzadigde vetten
2. onverzadigde vetten

Weet je het antwoord even niet? 

Dit geeft niks, je kan altijd even een dia terug om de informatie bij het plus en vraagteken te lezen. Hier vind je zeker het goede antwoord!

Wat is de schijf van Vijf?

1. Richtlijnen voor gezonde voeding.
2. Richtlijnen voor gezonde voeding en lichaamsbeweging.
3. Richtlijnen voor lichaamsbeweging.
4. De keuzemogelijkheden voor gezonde tussendoortjes.

Wat zit er vooral in een energydrank?

1. suiker
2. verslavende drugs
3. water
4. energie

Welk brood is de gezondste keuze?

1. Wit
2. Meergranen
3. Waldkorn
4. Volkoren

De schijf van Vijf

Een model dat laat zien wat je per dag ongeveer moet eten en drinken. Het model is gemaakt door het Voedingscentrum, op basis van wetenschappelijk onderzoek.

4. Inhoud presenteren

In de Schijf van Vijf staan alleen producten die echt gezond zijn. Producten die niet in de schijf staan, zijn niet helemaal taboe. Het advies van het Voedingscentrum is om per dag niet vaker dan 3 tot 5 keer per dag iets kleins buiten de schijf te kiezen en hooguit 3 keer per week iets groters.

5. Ondersteun het leren

Functies van voeding

• Fysiologische functie
• Sociale functie
• Culturele functie
• Medische functie

Denken-delen-uitwisselen

5. Ondersteun het leren

Denken - tijd om na te denken over de vraag. 

Delen - in tweetallen antwoord bespreken 

Uitwisselen - willekeurig antwoord

vragen na bespreking

Fysiologische functie - Voedsel heeft als belangrijke taak het lichaam van voldoende voedingsstoffen te voorzien. De voeding levert bouwstoffen, beschermende stoffen en brandstoffen. Voedingsmiddelen worden in het lichaam via het spijsverteringsstelsel verwerkt tot voedingsstoffen, die via de darmen in het bloed worden opgenomen.

Sociale functie - Voeding heeft ook een sociale betekenis, namelijk het uitdrukken van vriendschap, bezorgdheid of een statussymbool. Daarnaast zijn rituelen en vieringen meestal gecentreerd rond voedsel, geregeld is voedsel zelfs kenmerkend voor bepaalde evenementen.

Culturele functie - Voor de invulling van de sociale rol heeft elk land zijn eigen gewoonten. Voeding is een centraal element waarrond maatschappijen en menselijke beschavingen zijn opgebouwd. Deze tradities zijn voornamelijk historisch bepaald door de voedingsmiddelen die onze voorouders voorhanden hadden en de manier waarop zij daar mee omgingen. Zelfs zeer regionaal zijn er verschillen in gewoontes en tradities. Daarnaast kunnen ook geloofsovertuigingen een belangrijke rol spelen in de wijze waarop met eten wordt omgegaan. Verscheidene religies hebben specifieke regels in verband met voeding.

Medische functie - Voeding speelt een grote rol in het behoud van de gezondheid. Bij bepaalde ziekten kan voeding een belangrijk onderdeel vormen van de medische behandeling. Bij diabetici bijvoorbeeld is evenwichtige voeding, aangepast aan hun medicatie, een hoeksteen van de behandeling. Bij personen met coeliakie of gluten intolerantie is een aangepaste voeding, die vrij van gluten zijn, noodzakelijk. Ook voor preventie van ziektes is een goede keuze maken omtrent voeding cruciaal. Net zoals roken is het eten van rood vlees en processed food in direct verband gesteld met de oorzaken van kanker, deze kunnen we dus best afdanken.

Fysiologische functie van voeding

• Leveren van energie
• Opbouw en herstel van weefsel
• Beschermen

Leveren van energie - energieleverende stoffen in het lichaam zoals spijsvertering en ademhaling en bijv. een stabiele lichaamstemperatuur.

Opbouw en herstel van weefsel - bouwstoffen - nodig voor groei, herstel en ontwikkeling (onderhoud en aanmaak nieuwe cellen)

Beschermende stoffen - zorgen voor bescherming en weerstand tegen ziekten (vitaminen en mineralen)

Overgewicht

• Overgewicht
• Obesitas
• Gezondheidsrisico's

Bij overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht) is er te veel overtollig vet in het lichaam opgeslagen. Mensen met overgewicht lopen meer gezondheidsrisico’s dan mensen met een gezond gewicht. Naarmate het overgewicht groter is, treden de gezondheidsproblemen vaker op en zijn ze ernstiger.

Overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht) ontstaan als de hoeveelheid energie die iemand binnenkrijgt via eten en drinken voor een langere tijd hoger is dan het lichaam verbrandt. Bij overgewicht en obesitas is er te veel overtollig vet in het lichaam opgeslagen, wat uiteindelijk kan leiden tot gezondheidsproblemen. Er zijn verschillende factoren die bij kunnen dragen aan het ontstaan van overgewicht en de moeite om gewicht te verliezen. Dit zijn de obesogene omgeving, individuele oorzaken en genetische invloeden. 
 

Ziekten gerelateerd aan overgewicht en obesitas zijn diabetes type 2 (suikerziekte), hoge bloeddruk, galstenen, hart- en vaatziekten, rug- en gewrichtsklachten, slaapapneu en bepaalde soorten kanker.

BMI

Hoe weet je of je een gezond gewicht hebt?

Gewicht (in kg) : Lengte (in m) x Lengte (in m)

Macrovoedingsstoffen

• Eiwitten
• Vetten
• Koolhydraten 

Eiwitten, vetten en koolhydraten worden wel macrovoedingsstoffen of macronutriënten genoemd. Het lichaam heeft er vrij veel van nodig: de hoeveelheden eiwitten, vet en koolhydraten. Deze voedingsstoffen zijn de brandstof voor het lichaam dat zonder deze energie niet kan functioneren. 

Eiwitten zijn ook nodig voor de opbouw en onderhoud en reparatie van de spieren, organen, zenuwstelsel, hormonen, enzymen en het bloed. - Eieren, vlees, zuivel, vis en zaden

Vetten - 2 soorten

Verzadigd vet = verkeerd vet. Dierlijke producten, koek, gebak en snacks.

Onverzadigd vet = OK vet = goed vet zoals margarine, olijfolie, vis en noten.

Koolhydraten - Zetmeel is een koolhydraat. Als zetmeel tijdens het verteringsproces verteerd wordt dan ontstaat glucose. Dit is een belangrijke brandstof voor functioneren van bijvoorbeeld de hersenen. Koolhydraten leveren brandstof, ze zijn belangrijk om optimaal te kunnen bewegen, denken en bijv. je te kunnen concentreren. 

Microvoedings

stoffen

• Vitamines
• Mineralen

Vitamines, mineralen en spoorelementen worden ook wel de microvoedingsstoffen of micronutriënten genoemd. Ze leveren geen energie maar zijn nodig voor het vrijmaken van de energie uit de macrovoedingsstoffen en van de aminozuren uit eiwit. Ook zijn ze belangrijk bij het goed laten verlopen van veel processen in het lichaam. 

Vitaminen - essentieel voor gezondheid, zorgen voor goede stofwisseling.

Mineralen - onmisbaar voor goede gezondheid en normale groei en ontwikkeling. Bijv. zink, ijzer, calcium, natrium

Hygiëne

• Zorg dat werkplekken en ruimtes schoon zijn.
  
• Goede persoonlijke hygiëne 
• Juiste bereiding van het voedsel
• De juiste bereidingstemperatuur
• Voorkomen van kruisbesmetting
• Voedsel niet te lang buiten koeling laten staan
• Werk met verse grondstoffen
• Laat geen voedsel onbeschermd ergens staan
• Maak na het werk zeer goed schoon
• Werk met schone materialen.

Kruisbesmetting is het transport van bacteriën voornamelijk van voedsel of materialen op andere voedingsmiddelen. Bijvoorbeeld een snijmachine wordt niet goed schoon gemaakt na het werk. De volgende morgen worden er vrolijk vleeswaren op gesneden voor het ontbijt. De bacteriën die op de machine zitten kunnen de nieuwe verse vleeswaren besmetten, met mogelijk voedselvergiftiging als gevolg.

Kruisbesmetting is een belangrijke oorzaak van voedselvergiftiging. Sla nooit geen bereide en rauwe producten bij elkaar op. Was altijd je handen goed voordat je aan voedselbereiding begint. Werk met aparte snijplanken voor rauw en bereide producten.

E-nummers

• Om eigenschappen van voedingsmiddelen te verbeteren, zoals smaakversterkers, kleurstoffen en conserveringsmiddelen 
• De Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA)

E-nummers zijn stoffen die worden toegevoegd om eigenschappen van voedingsmiddelen te verbeteren. Voorbeelden zijn kleurstoffen, smaakversterkers en conserveermiddelen. E-nummers kunnen worden gewonnen uit de natuur of kunstmatig worden gemaakt in een fabriek. Als in een product E-nummers zijn gebruikt, dan staat de naam van de stof of het E-nummer op het etiket.

Een stof krijgt niet zomaar een E-nummer, hier gaat een heel traject aan vooraf. De Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) beoordeelt of de stoffen veilig gebruikt kunnen worden. In de wet staat in welke producten een toevoeging gebruikt mag worden en hoeveel er maximaal aan producten mag worden toegevoegd.

Opdracht 1

6. Oproepen van het geleerde

www.ahealthylife.nl

Opdracht 2

• Groepjes 3 
• Maak een schijf van vijf
• Poster/collage
• Verschillende culturen

Aziatisch

Surinaams

Marokkaans

Eigen keuze

6. Oproepen van het geleerde

Genummerde hoofden

• Iedereen krijgt een nummer in het groepje
• Iedereen moet kunnen uitleggen hoe de groep aan het antwoord is gekomen (individuele aanspreekbaarheid)
• Individueel aan het werk, vergelijken, verschillende antwoorden, tot slot met argumenten eens te worden over antwoord.
• Nabespreking: nummer aan het woord, daarna mogen anderen uit de groepen aanvullen. Mogelijkheid tot discussie. 

Les evaluatie

8. Evalueren

Fijne dag!

Fijne dag!