LW6 Celdeling

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Doel van de les

Na deze les vertel je

• hoe de afzonderlijke dragers van erfelijkheid heten
• hoeveel chromosomen een cel heeft
• het verschil tussen de gewone celdeling (mitose) en de reductiedeling (meiose) 

1.3 | celdeling

1.3 | celdeling

Het begin...

• elk leven begint met het versmelten van een ei- en zaadcel
• door celdeling (mitose) ontstaan er grotere aantallen van dezelfde cellen
• cellen die nog veel functies kunnen uitoefenen worden stamcellen genoemd

Stamcellen

• in het beenmerg
• stamcellen kunnen differentiëren en specialiseren

• stamcellen zijn nodig voor groei, ontwikkeling en herstel

Differentiëren: van vorm veranderen

Specialiseren: een specifieke taak uitoefenen

Erfelijkheid

• Elke celkern bevat 46 chromosomen
• Chromosomen komen in paren voor, één van vader en één van moeder 
• Geslachtscellen hebben één specifiek chromosoom  en dus 23 chromosomen
• 44 chromosomen bevatten erfelijk materiaal over alle eigenschappen (autosomen)
• 2 chromosomen bevatten erfelijke materiaal over het geslacht (heterosomen)

Welke twee heterosomen heeft een jongen?

X en Y

• Er zijn twee soorten heterosomen, ze worden X en Y genoemd.
• Eicellen hebben alleen het X-heterosoom
• Zaadcellen hebben óf het X- óf het Y-chromosoom
• Alleen het Y-chromosoom is verantwoordelijk voor het geslacht (door het maken van testosteron en teelballen)

Wie bepaalt dus het geslacht van de baby?

1. Moeder
2. Vader

Genen

• Een gen is een klein stukje van een chromosoom, die een code geeft  voor (een deel of geheel van) een eigenschap
• In de uitvoering kunnen gelijksoortige genen samenwerken (intermediair) of niet (het dominante gen voert uit, het recessieve gen voert niet uit)
• Genen bestaan uit dubbelstrengs dna (desoxyribonucleïnezuur)
• De volgorde van de bouwstenen bepalen de eigenschap

Celdeling (mitose)

1

De cel maakt zich op voor celdeling

• het dna wordt gekopieerd; er zijn nu 92 chromosomen in de cel
• de kopietjes worden op fouten gecontroleerd
• de cel verzamelt veel voedingsstoffen om de celdeling tot uitvoer te brengen

Celdeling (mitose)

2

De cel maakt zich klaar voor celdeling

• het DNA zal zich opkrullen met in het midden ervan een aanhechtpunt
• er worden hechtdraadjes gemaakt

Celdeling (mitose)

3

De cel maakt zich klaar voor celdeling

• het kernmembraan lost op
• de hechtdraadjes verplaatsen zich naar de beide uiteinden (polen) van de cel

Celdeling (mitose)

4

De cel maakt zich klaar voor celdeling

• de 92 chromosomen gaan in het midden van de cel liggen
• elk hechtdraadje bindt zich aan één chromosoom
• de cel wordt groter om ruimte te bieden voor de eigenlijke deling

Celdeling (mitose)

5

De cel deelt zich in tweeën

• gelijke chromosomen worden elk naar één kant getrokken door de hechtdraadjes

Celdeling (mitose)

6

Er ontstaat een dochtercel

• hechtdraadjes lossen op
• er wordt een kernmembraan gemaakt rondom de chromosomen
• de chromosomen ontkrullen weer
• alle celorganellen worden over de twee cellen verdeeld
• de cel  snoert zich helemaal in.

De nieuwe identieke cellen zijn klaar

Reductiedeling (meiose)

Bij de reductiedeling (meiose) wordt het aantal chromosomen in twee stapjes gehalveerd. Dit vindt alleen plaats in geslachtscellen.

Mitose

- komt voor in gewone cellen

-uit één cel ontstaan twee cellen

-de twee cellen zijn exact hetzelfde

Meiose

-komt voor in geslachtscellen

-uit één cel ontstaan vier cellen

-de vier cellen zijn verschillend

00:35

Welke cellen delen bij mitose?

1. Gewone lichaamscellen
2. Geslachtscellen

01:32

Hoeveel chromosomen zitten in een normale lichaamscel?

03:51

Waarom mogen in een geslachtscel maar 23 chromosomen zitten?

stap 1

stap 2

stap 3

stap 4

stap 5

stap 6