2.1 Globalisering (2)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4,5

Deze les:

- Check 2.1, deel 1: wat weet je nog?

- Uitleg over ontstaan wereldsysteem (2.1, deel 2)

- Aan het werk

Wat zijn centrum landen?

1. De meest onderontwikkelde landen
2. De meest ontwikkelde landen in Afrika
3. De meest ontwikkelde landen in de wereld
4. De meest ontwikkeld landen in de periferie.

Welke sector is het grootst in de smi-periferie?

1. Diensten
2. Agrarische
3. Industrie

Welke categorie landen sturen de globalisering?

1. Centrum
2. Semi-periferie
3. Periferie

Wat is fragmentarische modernisering?

Ontstaan wereldsysteem

• Handel begon eind 15e eeuw met ontdekkingsreizen
• Kolonies werden gesticht door Europese landen
• Handel in agrarische producten koppelde gebieden
• 1e fase globalisering = handelskapitalisme
• wereldsysteem met West-Europa als kernregio was ontstaan!
• Succes door: kapitalistische markteconomie en stimulerende rol van west-Europese landen

Op welke manier stimuleerden de regeringen het succes van het handelskapitalisme?

Europa breidt macht uit

• 2e fase van globalisering: eind 18e eeuw door industrialisering in kernregio's
• ontstaan van exploitatiekolonies om mijnbouwproducten vandaan te halen
• land- en mijnbouwgebieden werden bereikbaar gemaakt door aanleg infrastructuur (spoorlijnen)

Vestigingsgebieden voor Europeanen

• Ook ontstonden in de 2e fase van globalisering vestigingskolonies (begon aan oostkust Noord-Amerika)
• Europeanen migreerden
• VS ontwikkelde zich als nieuwe staat (19e en 20e eeuw)

Wat waren redenen voor Europeanen om naar de VS te emigreren?

Hegemoniale staten

• 'Greep' van een aantal centrumlanden op periferie was groot
• hegemoniale staten: staat die met politieke, economische en militaire middelen een overheersende en beslissende rol speelt in de wereld, bijv.: Spanje en Portugal, later: GB, later, Du, Fa, NL
• meer concurrentie tussen kernlanden tijdens imperialisme (landen willen macht uitbreiden door gebieden te veroveren)
• Gevolg: Afrika werd lappendelen van koloniale gebieden
• Japan: vanaf WO2 kernregio, ontwikkelde snel

Maken: 7 t/m 11

Planeconomien tijdens de 20e eeuw

• 1917: Rusland werd communistische staat
• introduceerden planeconomie
• Ontstonden spanningen --> koude oorlog
• 1989: einde koude oorlog

Dekolonisatie en neokolonialisme

• Dekolonisatie: 
  Latijns-Amerika (19e eeuw)
  Na WO2 veel landen in Azie onafhankelijk 
• Global shift van GB naar VS
• Laatste decenium: global shift naar pacific Rim (rond Grote oceaan)
• Nu: neokolonialisme: afhankelijk van kernlanden door macht multinationals
• Ruilvoetverslechtering en importsubstitutie
  

Waarmee eindigde de koude oorlog in 1989 (9 nov.)?

Welke periode was het hoogtepunt van het imperialisme?

1. 17e eeuw
2. 18e eeuw
3. 19e eeuw
4. 20e eeuw

Global shift gebeurt van..

1. periferie -> centrum
2. (semi)periferie -> centrum
3. Centrum -> (semi)periferie
4. Semi-periferie -> periferie