Scheidingsmethoden

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Scheidingsmethoden les 1. 

Leerdoelen:

• Je kunt aantal scheidingsmethodes benoemen en beschrijven 
• Je kunt uitleggen op welk principe bepaalde scheidingsmethodes berusten 

Scheidingsmethoden

Mengsels bestaan uit verschillende stoffen met verschillende stofeigenschappen.

scheidingsmethode is een manier om stoffen (mengsels) uit elkaar te scheiden.

Alle scheidingsmethoden op een rij

Methode	Principe	Mengsel
Filtreren	Verschil in deeltjes grootte	Suspensie
Bezinken en afschenken	Verschil in dichtheid	Suspensie en Emulsie
Centrifugeren	Verschil in dichtheid	Suspensie en Emulsie
Extraheren	Oplosbaarheid
Adsorberen	Aanhechtingskracht	Homogeen mengsel
Indampen	Verschil in kookpunt	Oplossing
Destilleren	Verschil in kookpunt	Oplossing
Chromatografie	oplosbaarheid in loopvloeistof en aanhechtingskracht aan stationaire fase.	Inkt mengsel

leerdoelen

Je kunt een aantal scheidingsmethoden opnoemen

je kunt uitleggen hoe die scheidingsmethoden in zijn werk gaan

je kunt uitleggen op welk principe die scheidingsmethoden zijn gebaseerd

je kunt een scheidingsmethode kiezen voor het scheiden van verschillende soorten mengsels

Indampen 

Bij Indampen verhit je een oplossing waarin een vaste stof is opgelost in water. Door het (groot)verschil in kookpunt verdampt het water en blijft het vaste stof achter. 

Bij Indampen berust het principe op het verschil in kookpunt.

Voorbeeld van indampen:

• Keukenzout oplossing 

Filtreren

Bij filtreren gebruik je een filter om vaste deeltjes uit een vloeistof te halen. 

(suspensie)

De deeltjes die op de filter achter blijven vormen het residu en deeltjes die door het filter heengaan komen in het filtraat terecht.

Het scheidingsprincipe berust op het verschil in deeltjes grootte.

 

Voorbeelden van filters:

• zeef
  
• mondkapje

Bezinken en Afschenken 

Bij bezinking berust het scheidingsprincipe op de dichtheid van de stof. 

Stoffen met de hoogste dichtheid zakken naar de bodem. De heldere vloeistof kun je dan afschenken. 

Bezinken wordt vaak gebruikt bij grote hoeveelheden 

Voorbeelden van bezinking: 

• Suspensie van zand en water.
• Emulsie van olie en water. 

Centrifugeren

Bij centrifugeren wordt een suspensie of emulsie met een snel draaiende beweging uit elkaar gescheiden. 

Ook hier berust het scheidingsprincipe op stoffen met verschillende dichtheden. Verschil tussen bezinken en centrifugeren is de tijdsduur. 

Voorbeeld van centrifugeren: 

• Bloedsamples in laboratorium. 

Extraheren

Extraheren betekend "eruit trekken". Bij extraheren wordt er gebruik gemaakt van een extractiemiddel om stoffen uit elkaar te trekken.

Het principe van extractie berust op het oplosbaarheid van de vaste stof in de oplosmiddel. 

Voorbeelden van extractie: 

• Thee of koffie in water 
• Kleurstof tijdens wassen

Adsorberen

Adsorptie wordt gebruikt om een specifieke stof uit een homogeen mengsel te halen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van  een adsorptiemiddel. Vaak is dit actieve kool.  

Het principe van adsorptie berust op het verschil in aanhechtingskracht van de stoffen in de oplossing. Dit wordt ook adhesie genoemd.  

Voorbeelden van absorptie: 

• Norit tabletten bij diarree 
• Geurstoffen in koolstoffilters 

vraag: wat is absorptie???

Extraheren          VS          Adsorberen 

• Extractiemiddel (vloeistof)      vs.        absorptiemiddel (vaste stof)

• Oplosbaarheid            vs.            aanhechtingskracht 

Destilleren

 Bij destilleren wordt een homogeen vloeistofmengsel gescheiden waarbij de vloeistoffen verschillende kookpunten hebben. 

De kookpunt van de vloeistoffen moeten minimaal 20°C verschillen. 

Het scheidingsprincipe berust op het verschil in kookpunt

Voorbeeld van destilleren: 

• Alcohol uit wijn scheiden

vraag: waarom zit er in wijn niet meer alcohol  dan zo,n 12 %?

Chromatografie 

Bij chromatografie wordt een  kleurstofmengsel uit elkaar gescheiden. Dit wordt gedaan door middel van een  loopvloeistof (ook wel mobiele fase genoemd). 

 Het scheidingsprincipe van chromatografie berust op de oplosbaarheid van de stof in de loopvloeistof en de aanhechtingskracht van de stof aan de stationaire fase.

Een voorbeeld van chromatografie:

• Inkt stiften. 

Huiswerk V3

• Lezen paragraaf 1.4  

• Maken opdrachten: 3, 4, 6 en 7 

Scheidingsmethoden les 2. 

Leerdoelen:

• Je kunt een aantal scheidingsmethodes benoemen en beschrijven 
• Je kunt uitleggen op welk principe bepaalde scheidingsmethodes berusten 

opdracht

• maak met je groep een poster over een scheidingsmethode  
• groepsnummer en scheidingsmethode op het bord
• onderdelen poster op het bord

Huiswerk V3

• Lezen paragraaf 1.4  

• Maken de resterende opdrachten