H4 hoofdstuk 10

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 10: Intertemporele ruil overheid

Planning tot aan toetsweek 21 - 25 juni:

24 - 27 mei: h.10.1 collectieve en particuliere sector; opgaven 1 t/m 5

                          h.10.2 begroting en schuld collectieve sector, theorie 

                                       blz 120 + 121 tot aan 'belastingbeginselen'  + tekstblok op

                                       blz 126 Financieringstekorten en intertemporele ruil;

                                       opgaven 10.6 b en c, 10.7 b, 10.8 a, b en c

31 mei - 4 juni: h.10.3 Loon- en inkomstenbelasting; opgaven 10.11 t/m 10.15

7 - 11 juni: h.10.4 Btw, accijnzen en autobelastingen; opgaven 10.16 t/m 10.20

14 - 18 juni: voorbereiden proefwerk h.10 in toetsweek

                         

Collectieve sector

De overheid behoort tot de collectieve sector: ze levert collectieve en quasi-collectieve goederen

collectieve goederen: niet splitsbaar, niet uitsluitbaar, niet rivaliserend

quasi-collectief: individueel maar toch geleverd door de overheid

overheid = rijksoverheid, gemeenten, provincies, waterschappen

Ook in de collectieve sector horen:

* uitvoeringsorganisaties sociale zekerheid en zorg: UWV, SVB, ZIN

* organisaties die zelfstandig overheidstaken uitvoeren: KvK, CBS, DNB, ACM

Private sector ofwel marktsector

Bestaat uit commerciële bedrijven en gezinnen.

Private sector = gericht op winst, gedreven door eigenbelang,

                                  gefinancierd uit verkopen (omzet), 

                                   kent negatieve externe effecten

Collectieve sector = gericht op algemeen belang,

                                           gefinancierd uit belastinggeld en sociale premies,

                                            kent positieve externe effecten                                           

Publiek-private samenwerking

Samenwerking tussen overheid en private bedrijven, bedoeld om risico en middelen te delen, zodat beide hun doelstellingen kunnen halen.

Privatiseren = overdragen van overheidstaken aan private bedrijven

Is de overheid sinds 1990 gaan doen om te bezuinigen: commerciële bedrijven werken efficiënter dan overheidsbedrijven (willen immers winst maken en moeten concurreren).

H.10.2: Begroting en schuld collectieve sector

we kijken vooral naar de Rijksbegroting en Staatsschuld, zoals jaarlijks gepresenteerd op Prinsjesdag.

Rijksbegroting = overzicht van verwachte inkomsten en uitgaven voor het 

                                    komende jaar: de Miljoenennota

overheidsinkomsten = directe en indirecte belastingen, sociale premies,

                                                 overige inkomsten

overheidsuitgaven =  uitgaven van de ministeries: onderwijs, zorg, 

                                             infrastructuur, justitie, defensie, milieu, landbouw,

                                             overige uitgaven

video's over belastingen

video's over belastingen en overheidsuitgaven

* toelichting Miljoenennota 2021 door minister Hoekstra

* video over overheidsuitgaven

* video over waarom we belasting betalen

* video over hoe belastingen werken                 -> zie volgende slides

Inkomsten en uitgaven van het Rijk in 2021

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/inkomsten-en-uitgaven-van-het-rijk-2021

www.rijksoverheid.nl

www.rijksoverheid.nl

www.rijksoverheid.nl

www.rijksoverheid.nl

www.rijksoverheid.nl

H. 10.3: Loon- en inkomstenbelasting

Voor de inkomstenbelasting zijn er 3 soorten inkomen (boxen) met ieder een eigen tarief:

box 1: belastbaar inkomen uit werk en woning  -> hierin zit het loon

box 2: belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang

box 3: belastbaar inkomen uit sparen en beleggen

Iemand kan in elke box een inkomen hebben. 

Het bedrag van inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen wordt berekend als: belastbaar inkomen x tarief. 

www.rijksoverheid.nl

Box 1: inkomen uit werk en woning

het percentage inkomstenbelasting in de eerste schijf bestaat uit loonbelasting + premies volksverzekeringen

Berekenen te betalen inkomstenbelasting box I

in 3 stappen

1. berekenen eerst het belastbaar inkomen = bruto inkomen - aftrekposten

2. bereken het belastingbedrag door het schijventarief toe te passen op
     het belastbaar inkomen

3. haal de heffingskortingen af van het berekende belastingbedrag

Aftrekposten

Aftrekposten verminderen het inkomen voor de berekening van het belastingbedrag: het belastbaar inkomen is dan lager dan het bruto inkomen. -> hierdoor betaal je dus minder belasting

* Hypotheekrenteaftrek

* Persoonsgebonden aftrek: betreffen zorg, studie, giften

* Reiskosten openbaar vervoer

* Lijfrenten

Heffingskortingen

Heffingskortingen = kortingen op de te betalen inkomensbelasting 

-> hierdoor betaal je minder belasting 

Welke heffingskortingen je krijgt, hangt af van je persoonlijke situatie. 

Als je in loondienst bent of een uitkering krijgt, houdt je werkgever of de uitkeringsinstantie de belasting min de kortingen in op je inkomen.

Soorten heffingskortingen

Algemene heffingskorting

Arbeidskorting

Inkomensafhankelijke combinatiekorting

Heffingskortingen voor AOW-gerechtigden

Jonggehandicaptenkorting

Levensloopverlofkorting

Heffingskorting voor groene beleggingen

toepassen schijventarief op belastbaar inkomen

(stap 2)

schijf 1: hoeveel inkomen valt in deze schijf -> keer het heffingspercentage

schijf 2: hoeveel inkomen valt in deze schijf -> keer het heffingspercentage

tel de heffingsbedragen van beide schijven bij elkaar op -> totaal heffingsbedrag

let op: alleen het inkomen dat boven de inkomensgrens van schijf 1 uitkomt, wordt belast tegen het percentage van schijf 2 (anders is het dubbel)

Effect van een schijventarief met oplopend heffingspercentage

over het inkomen in de 2e schijf betaal je een hoger % belasting ->

het iemand met een hoog inkomen gemiddeld een hoger % betaalt dan  iemand met een laag inkomen: de gemiddelde heffingsdruk stijgt als het inkomen stijgt 

dit heet een progressief belastingstelsel en het gevolg is dat de inkomensverschillen door de belasting in verhouding kleiner worden

dit heet nivellering van inkomens

van bruto inkomen naar netto inkomen

bruto inkomen = wat je met je werkgever afspreekt of hebt uit je eigen 

                                     bedrijf

netto inkomen = bruto inkomen - te betalen belasting en premies 

behalve inkomstenbelasting (loonbelasting + premies volksverzekeringen) betaal je als werknemer ook sociale premies werknemersverzekeringen